Vốn là vấn đề luôn đau đầu không chỉ với các startup, làm sao để kêu gọi vốn thành công cả 1 nghệ thuật. Hãy cùng tìm hiểu về vấn đề này.
1. Nhà đầu tư nước ngoài cần gì ở start-up Việt Nam?
Nhà đầu tư nước ngoài thường tìm kiếm các yếu tố sau khi xem xét đầu tư vào start-up Việt Nam:
- Tiềm năng tăng trưởng: Mô hình kinh doanh khả thi, thị trường mục tiêu lớn, khả năng mở rộng quy mô. Các lĩnh vực như công nghệ, fintech, thương mại điện tử, hoặc công nghệ xanh thường được ưu tiên.
- Đội ngũ sáng lập: Lãnh đạo có tầm nhìn, kinh nghiệm, và cam kết lâu dài. Sự chính trực và khả năng thực thi là yếu tố quan trọng.
- Minh bạch tài chính: Báo cáo tài chính rõ ràng, được kiểm toán độc lập, không sử dụng sổ sách kép, và không có giao dịch bên liên quan không minh bạch.
- Cấu trúc pháp lý rõ ràng: Cơ cấu sở hữu đơn giản, tuân thủ pháp luật Việt Nam, dễ dàng cho việc góp vốn hoặc rút vốn.
- Quản trị chuyên nghiệp: Hệ thống quản trị hiện đại, quy trình ra quyết định rõ ràng, tránh mô hình quản lý gia đình.
- Tài sản trí tuệ: Đặc biệt với start-up công nghệ, sở hữu trí tuệ (bằng sáng chế, bản quyền) giúp tăng giá trị doanh nghiệp.
- Khả năng sinh lợi: Định giá hợp lý và tiềm năng lợi nhuận cao.
- Giá trị gia tăng: Nhà đầu tư muốn mang lại công nghệ, mạng lưới đối tác, hoặc chuyên môn quản trị ngoài vốn đầu tư.
| Yếu tố | Ý nghĩa & Lợi ích đối với nhà đầu tư |
| ✅ Minh bạch tài chính | Báo cáo tài chính rõ ràng, sổ sách chuẩn IFRS/VAS, kiểm toán độc lập |
| ✅ Cấu trúc pháp lý rõ ràng | Thành lập hợp pháp, có sở hữu trí tuệ, điều lệ công ty chặt chẽ |
| ✅ Quản trị chuyên nghiệp | Team sáng lập có kinh nghiệm, phân quyền rõ ràng, có hội đồng cố vấn |
| ✅ Sản phẩm có tiềm năng mở rộng khu vực hoặc toàn cầu | Dễ nhân rộng mô hình ra các thị trường khác |
| ✅ Tăng trưởng người dùng hoặc doanh thu ổn định | Có traction rõ ràng, không chỉ là ý tưởng |
| ✅ Khả năng thoái vốn (exit) | IPO, M&A, vòng gọi vốn sau |
| ✅ Khả năng vận hành bằng tiếng Anh, hiểu biết quốc tế | Đội ngũ có mindset toàn cầu và giao tiếp được |
2. Các loại hình đầu tư hiện nay là gì? Các loại hình đầu tư phổ biến tại Việt Nam bao gồm:
- Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI):
- Doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài: Nhà đầu tư sở hữu toàn bộ vốn, thường trong sản xuất, công nghệ, hoặc bán lẻ.
- Liên doanh: Hợp tác với doanh nghiệp Việt Nam, chia sẻ vốn và lợi nhuận, phù hợp để tận dụng kiến thức thị trường địa phương.
- Góp vốn, mua cổ phần: Mua cổ phần hoặc góp vốn vào doanh nghiệp hiện có, phổ biến trong các thương vụ M&A.
- Đầu tư gián tiếp nước ngoài:
- Quỹ đầu tư mạo hiểm (Venture Capital): Nhắm vào start-up giai đoạn đầu hoặc tăng tốc, đặc biệt trong công nghệ, fintech, hoặc thương mại điện tử.
- Quỹ đầu tư tư nhân (Private Equity): Đầu tư vào doanh nghiệp trưởng thành, thường nắm cổ phần thiểu số hoặc chi phối.
- Quỹ ETF: Gián tiếp đầu tư vào cổ phiếu Việt Nam thông qua quỹ giao dịch, phù hợp khi tỷ lệ sở hữu nước ngoài bị giới hạn.
- Hợp đồng hợp tác kinh doanh (BCC): Hợp tác chia sẻ lợi nhuận mà không cần thành lập pháp nhân mới.
- Hợp tác công tư (PPP): Đầu tư vào cơ sở hạ tầng hoặc năng lượng sạch, hợp tác với chính phủ.
Ngoài ra còn có một số loại hình đầu tư:
| Loại hình | Mô tả ngắn | Đối tượng phù hợp |
| 👶 Angel Investor | Nhà đầu tư cá nhân rót vốn sớm (pre-seed, seed) | Startup mới ra đời, chưa có doanh thu |
| 🚀 Venture Capital (VC) | Quỹ đầu tư mạo hiểm chuyên nghiệp, chia thành nhiều vòng (Seed, Series A, B…) | Startup đã chứng minh mô hình kinh doanh |
| 🏦 Private Equity (PE) | Quỹ đầu tư sở hữu cổ phần, thường đầu tư giai đoạn tăng trưởng/scale | Doanh nghiệp đang tăng trưởng nhanh |
| 💻 Corporate Venture Capital (CVC) | Quỹ của các tập đoàn lớn đầu tư để tìm công nghệ mới hoặc đối tác | Startup công nghệ, AI, healthtech… |
| 🌐 Crowdfunding | Gọi vốn cộng đồng qua các nền tảng | Sản phẩm B2C dễ gây cảm xúc, sáng tạo |
| 🧠 Strategic Investor | Nhà đầu tư chiến lược, đầu tư để hợp tác phát triển lâu dài | Startup cần đối tác, không chỉ vốn |
| 🏛️ Impact Investing | Quỹ đầu tư vào doanh nghiệp có tác động xã hội (giáo dục, môi trường…) | Startup vì cộng đồng, ESG (Environment, Social, Governance) |
3. Minh bạch tài chính, cấu trúc pháp lý rõ ràng, quản trị chuyên nghiệp và còn gì nữa?
Ngoài minh bạch tài chính, cấu trúc pháp lý rõ ràng, và quản trị chuyên nghiệp, các yếu tố khác nhà đầu tư quan tâm bao gồm:
- Tầm nhìn chiến lược: Kế hoạch kinh doanh rõ ràng, định hướng dài hạn, và mô hình bền vững.
- Khả năng thoát vốn: Lộ trình rõ ràng để rút vốn, như IPO, bán cổ phần, hoặc M&A.
- Khả năng thích ứng: Start-up phải linh hoạt với biến động thị trường.
- Hiểu biết thị trường địa phương: Nắm bắt văn hóa, hành vi tiêu dùng, và đặc thù thị trường Việt Nam.
- Quản trị rủi ro: Quy trình quản lý rủi ro tài chính, pháp lý, và thị trường hiệu quả.
- Tác động xã hội và môi trường (ESG): Đặc biệt trong các lĩnh vực như công nghệ xanh, nhà đầu tư chú trọng đến yếu tố môi trường, xã hội, và quản trị.
- Năng lực đổi mới: Khả năng phát triển công nghệ mới hoặc cải tiến sản phẩm, đặc biệt với start-up công nghệ.
4. Một số quỹ đầu tư tại Việt Nam và loại hình doanh nghiệp quỹ này quan tâm
- Dragon Capital:
- Thành lập năm 1994, một trong những quỹ lâu đời nhất tại Việt Nam.
- Doanh nghiệp quan tâm:
- Doanh nghiệp niêm yết, vốn hóa vừa và lớn, tài chính minh bạch, quản trị tốt.
- Ngành: bất động sản, tài chính, tiêu dùng, công nghệ.
- VinaCapital:
- Thành lập năm 2003, tập trung vào cơ hội tăng trưởng tại Việt Nam.
- Doanh nghiệp quan tâm:
- Doanh nghiệp vốn hóa vừa và nhỏ, mô hình dễ mở rộng.
- Ngành: công nghệ, bất động sản, y tế, tiêu dùng.
- VCBF (Vietcombank Fund Management):
- Giới thiệu: Liên doanh giữa Vietcombank và Franklin Templeton Investments.
- Doanh nghiệp quan tâm:
- Doanh nghiệp vốn hóa vừa và lớn, thanh khoản tốt.
- Ngành: tài chính, công nghiệp, tiêu dùng.
- BestB Capital:
- Thành lập năm 2014, tập trung vào start-up và SMEs.
- Doanh nghiệp quan tâm:
- Start-up sáng tạo giai đoạn đầu hoặc tăng tốc.
- Ngành: công nghệ, fintech, thương mại điện tử, nông nghiệp thông minh.
- Mirae Asset Fund Management:
- Thuộc tập đoàn Mirae Asset (Hàn Quốc).
- Doanh nghiệp quan tâm:
- Doanh nghiệp công nghệ, tiêu dùng, và tài chính có tiềm năng tăng trưởng cao.
- Start-up hoặc doanh nghiệp vừa và nhỏ với mô hình kinh doanh sáng tạo.
Ngoài ra còn một số quỹ khác:
| Tên Quỹ | Nguồn gốc | Giai đoạn đầu tư | Startup quan tâm |
| 500 Startups Vietnam | Mỹ | Pre-seed, seed | Công nghệ, thương mại điện tử, fintech |
| Golden Gate Ventures | Singapore | Seed – Series A | HealthTech, EdTech, Digital Services |
| JAFCO Asia | Nhật Bản | Series A – B | Công nghệ, SaaS, logistics, sản xuất |
| CyberAgent Ventures | Nhật Bản | Seed – A | Startup B2C, mobile app, e-commerce |
| VinaCapital Ventures | Việt Nam (quốc tế hoá) | Seed – A – B | Fintech, proptech, medtech, edtech |
| IDG Ventures Vietnam | Mỹ | Seed – A | Công nghệ, truyền thông, tiêu dùng số |
| Mekong Capital | Việt Nam | Growth stage | Startup tăng trưởng tốt, quản trị bài bản |
| Insignia Ventures Partners | Singapore | Seed – A | Công nghệ, giải pháp AI, logistics, SaaS |
Nhà đầu tư tìm kiếm start-up Việt Nam có tiềm năng tăng trưởng, đội ngũ mạnh, và quản trị minh bạch, chuyên nghiệp. Các loại hình đầu tư đa dạng từ FDI, quỹ mạo hiểm, đến PPP, tùy thuộc vào giai đoạn và ngành nghề của doanh nghiệp. Ngoài minh bạch tài chính, cấu trúc pháp lý, và quản trị, các yếu tố như tầm nhìn, đổi mới, và ESG cũng rất quan trọng.
