Cargill ông lớn của Mỹ rút khỏi ngành thủy sản Việt Nam

Lịch sử của Tập đoàn Cargill, Người sáng lập và Sự hiện diện toàn cầu

1. Lịch sử của Tập đoàn Cargill

• Thành lập (1865): Cargill được thành lập vào năm 1865 bởi William Wallace (W.W.) Cargill tại Conover, Iowa, Hoa Kỳ. Ban đầu, công ty chỉ là một kho chứa ngũ cốc nhỏ nằm cuối tuyến đường sắt McGregor & Western. Đây là thời điểm sau Nội chiến Hoa Kỳ, khi ngành nông nghiệp bắt đầu phát triển mạnh nhờ mở rộng đường sắt.
• Mở rộng (1870-1900): W.W. Cargill cùng hai người em trai, Sam và Sylvester, mở rộng kinh doanh bằng cách xây dựng các kho chứa và thang máy ngũ cốc (grain elevators) tại Minnesota. Năm 1870, công ty thiết lập trụ sở tại Albert Lea, Minnesota, tận dụng sự mở rộng của đường sắt Southern Minnesota. Đến cuối thế kỷ 19, Cargill đã trở thành một trong những công ty giao dịch ngũ cốc lớn nhất tại Mỹ.
• Khủng hoảng và chuyển giao (1909-1916): Sau khi W.W. Cargill qua đời năm 1909, công ty đối mặt với khủng hoảng nợ. John H. MacMillan Sr., con rể của W.W. Cargill, tiếp quản và dẫn dắt công ty vượt qua khó khăn, đảm bảo sự ổn định tài chính vào năm 1916.
• Đa dạng hóa và toàn cầu hóa (1930-1980): Cargill chính thức trở thành công ty hợp danh (incorporated) vào năm 1930 và bắt đầu mở rộng ra quốc tế với các văn phòng tại Canada, Hà Lan và Argentina. Sau Thế chiến II, công ty đa dạng hóa vào các lĩnh vực như thức ăn chăn nuôi (mua lại Nutrena Mills năm 1945), chế biến đậu nành, và thương mại quốc tế. Trong những năm 1960-1970, dưới sự lãnh đạo của Whitney MacMillan, công ty mở rộng sang châu Âu, Nam Mỹ và châu Á, mua lại nhiều doanh nghiệp như nhà máy chế biến đậu nành, nhà máy xay bột mì và nhà máy đường.
• Thời kỳ hiện đại (1980-nay): Cargill trở thành một trong những tập đoàn đa dạng hóa lớn nhất, tham gia vào nhiều lĩnh vực như chế biến thực phẩm, sản xuất thép, muối, phân bón, dịch vụ tài chính và vận tải. Công ty đã vượt qua các cuộc khủng hoảng kinh tế, bao gồm lệnh cấm xuất khẩu ngũ cốc sang Liên Xô năm 1980 và khủng hoảng tài chính châu Á 1997-1998. Đến năm 2025, Cargill là công ty tư nhân lớn nhất Hoa Kỳ về doanh thu, với doanh thu toàn cầu đạt 177 tỷ USD (2024).

2. Người sáng lập

• William Wallace (W.W.) Cargill (1844-1909) là người sáng lập Cargill. Ông bắt đầu với một kho chứa ngũ cốc tại Conover, Iowa, vào năm 1865. Với tư duy sáng tạo và tinh thần tiên phong, ông đã đặt nền móng cho sự phát triển của công ty, tận dụng cơ hội từ sự mở rộng đường sắt và nhu cầu lưu trữ ngũ cốc của nông dân. Sau khi ông qua đời, gia đình Cargill và MacMillan (thông qua hôn nhân với con gái của W.W. Cargill) tiếp tục điều hành và sở hữu phần lớn cổ phần công ty.

3. Sự hiện diện toàn cầu

• Tính đến năm 2025, Cargill hiện diện tại khoảng 70 quốc gia trên toàn thế giới, với hơn 160.000 nhân viên. Công ty vận hành hơn 1.000 cơ sở sản xuất và có mạng lưới cung ứng toàn cầu, bao gồm 570 tàu vận chuyển 200 triệu tấn hàng hóa mỗi năm. Các lĩnh vực hoạt động chính bao gồm thương mại nông sản, chế biến thực phẩm, thức ăn chăn nuôi, và dịch vụ tài chính.

4. Một số cột mốc quan trọng

• 1865: Thành lập kho chứa ngũ cốc đầu tiên tại Conover, Iowa.
• 1930: Thành lập công ty hợp danh và mở rộng ra quốc tế.
• 1945: Mua lại Nutrena Mills, mở rộng sang lĩnh vực thức ăn chăn nuôi.
• 1979: Tham gia chế biến thịt bò với việc mua MBPXL Corporation (sau đổi tên thành Excel Corporation).
• 2000: Mua lại Agribrands International, tăng cường hiện diện quốc tế trong lĩnh vực thức ăn chăn nuôi.
• 2025: Rút khỏi mảng thức ăn thủy sản tại Việt Nam, nằm trong kế hoạch tái cấu trúc toàn cầu.

5. Tình hình hiện tại

Cargill vẫn là công ty tư nhân, với khoảng 88% cổ phần thuộc về gia đình Cargill-MacMillan, được xem là một trong những gia đình giàu có nhất nước Mỹ, với 21 tỷ phú trong gia đình (tính đến 2019). Công ty tiếp tục tập trung vào đổi mới công nghệ và phát triển bền vững, đồng thời duy trì vai trò dẫn đầu trong ngành nông nghiệp toàn cầu.

Tổng hợp thông tin về việc Cargill rút khỏi mảng thức ăn thủy sản tại Việt Nam

1. Tình hình kinh doanh và đầu tư của Cargill tại Việt Nam

• Hoạt động tại Việt Nam: Cargill bắt đầu hoạt động tại Việt Nam từ năm 1995, tập trung vào các lĩnh vực như thức ăn chăn nuôi, thức ăn thủy sản, thương mại nông sản và cung cấp nguyên liệu thực phẩm. Công ty đã xây dựng 12 nhà máy sản xuất tại Việt Nam, trong đó có hai nhà máy thức ăn thủy sản tại Đồng Tháp và Long An, cùng một Trung tâm Ứng dụng Công nghệ tại Tiền Giang.
• Đầu tư: Cargill đã đầu tư khoảng 200 triệu USD vào Việt Nam, với các cơ sở sản xuất và chuỗi cung ứng hỗ trợ ngành nông nghiệp và thủy sản. Công ty đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ nông dân và thúc đẩy xuất khẩu nông sản.
• Doanh thu: Không có số liệu cụ thể về doanh thu tại Việt Nam năm 2025, nhưng Cargill toàn cầu ghi nhận doanh thu 177 tỷ USD trong năm tài chính 2024. Việt Nam là một trong những thị trường quan trọng của Cargill tại Đông Nam Á.

2. Số lượng nhân viên

• Quy mô nhân sự: Cargill hiện có khoảng 2.500 nhân viên tại Việt Nam, làm việc trong các lĩnh vực sản xuất, thương mại và dịch vụ hỗ trợ.
• Nhân viên bị ảnh hưởng: Việc rút khỏi mảng thức ăn thủy sản sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến nhân viên tại hai nhà máy ở Đồng Tháp và Long An, cùng Trung tâm Ứng dụng Công nghệ tại Tiền Giang. Cargill cam kết hỗ trợ người lao động theo luật pháp Việt Nam, bao gồm trợ cấp thôi việc và hỗ trợ tìm việc mới.

3. Tác động của việc Cargill rút khỏi mảng thức ăn thủy sản

Đối với ngành thủy sản

• Gián đoạn chuỗi cung ứng: Việc đóng cửa hai nhà máy sẽ làm giảm nguồn cung thức ăn thủy sản chất lượng cao, buộc các doanh nghiệp nuôi trồng phải tìm nhà cung cấp mới, có thể làm tăng chi phí hoặc ảnh hưởng đến chất lượng.
• Cạnh tranh thị trường: Các đối thủ như De Heus, CP Group hoặc các công ty nội địa có thể chiếm lĩnh thị phần, thay đổi cục diện thị trường thức ăn thủy sản.
• Ảnh hưởng đến nông dân: Nông dân, đặc biệt ở Đồng Tháp và Long An, có thể gặp khó khăn trong việc tiếp cận thức ăn và hỗ trợ kỹ thuật từ Cargill.

Đối với người lao động

• Mất việc làm: Một số nhân viên tại các cơ sở bị đóng cửa sẽ mất việc. Dù Cargill cam kết hỗ trợ, quá trình chuyển đổi việc làm có thể khó khăn trong bối cảnh thị trường lao động cạnh tranh.
• Tác động tâm lý: Sự rút lui của một tập đoàn lớn có thể gây lo ngại về sự ổn định của các nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam.

Đối với kinh tế địa phương

• Khu vực Đồng Tháp và Long An: Hai tỉnh này sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp do mất hoạt động sản xuất, giảm thu ngân sách và tác động đến các ngành phụ trợ như vận tải, logistics.
• Đầu tư nước ngoài: Quyết định của Cargill có thể làm giảm niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài vào ngành thủy sản Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế toàn cầu bất ổn.

Đối với Cargill toàn cầu

• Tái cấu trúc: Việc rút khỏi Việt Nam nằm trong kế hoạch cắt giảm 8.000 việc làm toàn cầu và thoái vốn khỏi mảng thủy sản tại nhiều thị trường (như Chile).
• Tập trung lĩnh vực khác: Cargill có thể chuyển hướng sang thương mại nông sản, thực phẩm chế biến hoặc các thị trường có lợi nhuận cao hơn.

4. Phân tích nguyên nhân

Nguyên nhân trực tiếp

• Chi phí vận hành tăng: Giá nguyên liệu đầu vào như bột cá, đậu nành tăng mạnh do biến động giá cả toàn cầu, làm giảm biên lợi nhuận.
• Cạnh tranh khốc liệt: Thị trường thức ăn thủy sản Việt Nam có nhiều đối thủ mạnh như CP Group và các công ty nội địa, khiến Cargill khó duy trì thị phần.
• Tái cấu trúc toàn cầu: Cargill đang tối ưu hóa danh mục đầu tư, tập trung vào các lĩnh vực cốt lõi và rút khỏi những mảng kém hiệu quả.

Nguyên nhân gián tiếp

• Thuế quan và thương mại: Thuế chống bán phá giá của Mỹ (46%) áp lên thủy sản Việt Nam làm giảm nhu cầu thức ăn thủy sản khi xuất khẩu gặp khó khăn.
• Kinh tế Việt Nam: Tăng trưởng GDP chậm lại (6,93% trong quý 1/2025 so với 7,55% quý trước) và giảm đầu tư nước ngoài khiến thị trường kém hấp dẫn.
• Chuyển đổi ngành thủy sản: Xu hướng toàn cầu chuyển sang công nghệ bền vững và tiên tiến có thể khiến Cargill đánh giá Việt Nam không còn phù hợp với chiến lược dài hạn.

Việc Cargill rút khỏi mảng thức ăn thủy sản tại Việt Nam là một phần của chiến lược tái cấu trúc toàn cầu, phản ánh các thách thức về chi phí, cạnh tranh và biến động kinh tế. Dù gây ra gián đoạn cho ngành thủy sản và người lao động, đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp nội địa chiếm lĩnh thị phần và thúc đẩy đổi mới. Chính phủ và doanh nghiệp cần phối hợp để giảm thiểu tác động và tận dụng cơ hội từ sự thay đổi này.