Thông tin Vinataba thoái vốn khỏi Miliket (Công ty Cổ phần Lương thực Thực phẩm Colusa – Miliket) đang trở thành tâm điểm chú ý của giới đầu tư tài chính và ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) trong những ngày qua. Không chỉ đơn thuần là một động thái tái cơ cấu danh mục đầu tư của doanh nghiệp nhà nước, sự kiện này được giới phân tích đánh giá là “chiếc chìa khóa vàng” có thể mở ra một chương hoàn toàn mới cho thương hiệu mì ăn liền lâu đời bậc nhất Việt Nam.
Với mức giá khởi điểm được công bố không hề rẻ, ẩn sau lô cổ phiếu CMN mà Vinataba sắp bán đấu giá là một cuộc đua ngầm giành quyền lực chi phối doanh nghiệp. Đây là cơ hội hiếm có để một “cá mập” thực thụ thâu tóm và vực dậy thương hiệu “mì hai con tôm” đang chật vật tìm lại ánh hào quang xưa.
Chi tiết thương vụ Vinataba thoái vốn khỏi Miliket
Theo thông báo chính thức từ Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam (Vinataba) sẽ tiến hành bán đấu giá trọn lô 0,96 triệu cổ phiếu, tương đương 20% vốn điều lệ của Colusa – Miliket (Mã chứng khoán: CMN). Động thái Vinataba thoái vốn khỏi Miliket lần này nằm trong lộ trình thực hiện chủ trương của Chính phủ về việc các tập đoàn, tổng công ty nhà nước phải thoái vốn đầu tư ngoài ngành, tập trung nguồn lực vào lĩnh vực kinh doanh cốt lõi.
Điểm nhấn quan trọng nhất khiến thương vụ Vinataba thoái vốn khỏi Miliket thu hút sự quan tâm đặc biệt nằm ở mức định giá. Giá khởi điểm cho phiên đấu giá được ấn định là 119.500 đồng/cổ phiếu. Như vậy, bất kỳ nhà đầu tư nào muốn sở hữu lô cổ phần này sẽ phải bỏ ra số tiền tối thiểu lên tới 114,7 tỷ đồng.
Nếu so sánh với thanh khoản và thị giá giao dịch trung bình của cổ phiếu CMN trên sàn UPCoM trong thời gian qua, mức giá khởi điểm này cao hơn đáng kể. Điều này cho thấy, việc Vinataba thoái vốn khỏi Miliket không bán dựa trên giá trị giao dịch ngắn hạn, mà bán dựa trên kỳ vọng về quyền kiểm soát và giá trị tài sản vô hình của thương hiệu. Hình thức bán “trọn lô” cũng là một tín hiệu rõ ràng cho thấy Vinataba đang tìm kiếm một nhà đầu tư chiến lược có tiềm lực tài chính mạnh mẽ, chứ không hướng đến các nhà đầu tư nhỏ lẻ lướt sóng trên thị trường.
Cục diện cổ đông hiện tại: Thế “chân vạc” kìm hãm sự bứt phá
Để hiểu sâu sắc lý do tại sao sự kiện Vinataba thoái vốn khỏi Miliket lại quan trọng đến vậy, chúng ta cần “mổ xẻ” cơ cấu sở hữu hiện tại của doanh nghiệp này. Trong suốt nhiều năm qua, Colusa – Miliket tồn tại trong một thế “chân vạc” hay còn gọi là thế kìm kẹp về quyền lực, khiến doanh nghiệp thiếu đi sự linh hoạt cần thiết.
Cơ cấu cổ đông lớn của Miliket trước thời điểm đấu giá bao gồm:
- Tổng công ty Lương thực Miền Nam (Vinafood II): Nắm giữ 30,7% vốn điều lệ. Đây là đại diện vốn nhà nước lớn nhất hiện tại.
- Mesa Group: Thông qua Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Mesa cùng các cá nhân có liên quan, nhóm này đang kiểm soát khoảng 20,08% vốn.
- Vinataba: Đang nắm giữ 20% và đang thực hiện quy trình Vinataba thoái vốn khỏi Miliket.
- Các cổ đông khác: Nắm giữ khoảng 29% còn lại.
Sự phân mảnh trong quyền sở hữu này đã tạo ra một rào cản lớn trong quản trị công ty. Không có một nhóm cổ đông nào nắm quyền chi phối tuyệt đối (trên 51% hoặc trên 65%), mọi quyết định chiến lược lớn như đầu tư dây chuyền, thay đổi định hướng marketing hay tái cấu trúc nhân sự đều cần sự thỏa hiệp giữa các bên. Chính sự kiện Vinataba thoái vốn khỏi Miliket lần này sẽ là yếu tố phá vỡ thế cân bằng đó, chấm dứt tình trạng “cha chung không ai khóc” đã kìm hãm doanh nghiệp suốt thập kỷ qua.
Kịch bản thâu tóm quyền chi phối: Giá trị thực của thương vụ
Giới đầu tư sành sỏi nhận định rằng, giá trị thực sự của lô cổ phiếu trong đợt Vinataba thoái vốn khỏi Miliket không nằm ở cổ tức tiền mặt hàng năm, mà nằm ở “quyền lực mềm”. Nếu một nhóm nhà đầu tư hiện hữu, ví dụ như nhóm liên quan đến Mesa Group, hoặc một bên thứ ba có tiềm lực mua thành công lô cổ phần này, cục diện bàn cờ tại Miliket sẽ thay đổi hoàn toàn.
Giả sử nhóm nhà đầu tư đang nắm giữ 20,08% mua lại thành công 20% từ đợt Vinataba thoái vốn khỏi Miliket, họ sẽ nâng sở hữu lên hơn 40%. Khi đó, chỉ cần gom thêm một lượng cổ phiếu trôi nổi hoặc thỏa thuận với các cổ đông nhỏ lẻ khác, họ hoàn toàn có khả năng đẩy tỷ lệ sở hữu lên mức trên 65%.
Sức mạnh của con số 65% trong Luật Doanh nghiệp
Tại sao việc Vinataba thoái vốn khỏi Miliket lại tạo điều kiện cho kịch bản nắm giữ 65% trở nên hấp dẫn? Theo Luật Doanh nghiệp Việt Nam, tỷ lệ sở hữu trên 65% mang lại quyền lực gần như tuyệt đối cho nhóm cổ đông nắm giữ:
Thứ nhất, nhóm cổ đông này có thể tự mình thông qua hầu hết các nghị quyết quan trọng tại Đại hội đồng cổ đông. Họ sẽ không còn bị phụ thuộc vào “cái gật đầu” của Vinafood II (cổ đông lớn thứ hai với 30,7%). Trước đây, Vinafood II với tỷ lệ sở hữu của mình có quyền phủ quyết một số vấn đề quan trọng, nhưng nếu đối phương nắm trên 65%, quyền lực của Vinafood II sẽ bị vô hiệu hóa đáng kể trong các quyết định điều hành thông thường.
Thứ hai, quyền chủ động tái cấu trúc toàn diện. Nhóm cổ đông chi phối mới sau sự kiện Vinataba thoái vốn khỏi Miliket sẽ có quyền thay đổi Điều lệ công ty, quyết định phương án phát hành thêm cổ phiếu để tăng vốn điều lệ, thay đổi cơ cấu tổ chức quản lý. Thậm chí, họ có quyền quyết định các vấn đề sống còn như sáp nhập, hợp nhất, chia tách hoặc giải thể doanh nghiệp.
Thứ ba, tốc độ ra quyết định sẽ được cải thiện vượt bậc. Việc loại bỏ cơ chế “đồng thuận bắt buộc” giữa các nhóm lợi ích đối lập sẽ giúp Miliket phản ứng nhanh hơn với thị trường. Đây là yếu tố sống còn trong ngành FMCG, nơi thị hiếu người tiêu dùng thay đổi từng ngày. Do đó, giới quan sát kỳ vọng sự kiện Vinataba thoái vốn khỏi Miliket sẽ là phát súng hiệu cho một cuộc chuyển giao quyền lực triệt để.
Thương hiệu “Mì hai con tôm”: Từ huyền thoại đến thực tại khắc nghiệt
Để thấy rõ tầm quan trọng của việc Vinataba thoái vốn khỏi Miliket, chúng ta cần nhìn lại vị thế của thương hiệu này. Miliket từng là “ông vua” không ngai của thị trường mì ăn liền Việt Nam trong những năm 80 và 90 của thế kỷ trước, với thị phần thống trị lên tới 80-90%. Hình ảnh gói mì bao bì giấy kraft mộc mạc với hai con tôm đỏ đã in sâu vào ký ức của hàng triệu người Việt.
Tuy nhiên, hào quang quá khứ không thể đảm bảo cho lợi nhuận hiện tại. Số liệu thị trường cho thấy thị phần của Miliket đã sụt giảm nghiêm trọng, hiện chỉ còn loay hoay ở mức khoảng 2%. Sự kiện Vinataba thoái vốn khỏi Miliket diễn ra trong bối cảnh doanh nghiệp đang chật vật giữ từng điểm phần trăm thị phần trước sự tấn công vũ bão của các gã khổng lồ như Acecook (Hảo Hảo), Masan (Omachi, Kokomi) hay Asia Foods.
Nguyên nhân của sự suy thoái
Sự suy giảm này đến từ chiến lược kinh doanh có phần bảo thủ. Trong khi các đối thủ liên tục R&D (nghiên cứu và phát triển) để tung ra các dòng sản phẩm mới, bao bì bắt mắt, hương vị đa dạng phục vụ Gen Z, thì Miliket vẫn trung thành với bao bì giấy và hương vị truyền thống suốt hàng chục năm.
Bên cạnh đó, ngân sách marketing của Miliket cực kỳ khiêm tốn. So với hàng nghìn tỷ đồng mà Masan hay Acecook đổ vào quảng cáo TVC, thuê KOLs hay tài trợ các chương trình lớn, tiếng nói của Miliket gần như chìm nghỉm. Hệ thống phân phối cũng là một điểm yếu chí tử. Miliket hiện sống chủ yếu nhờ kênh quán lẩu, quán nhậu (nhờ đặc tính sợi mì dai), nhưng lại lép vế hoàn toàn tại các kênh bán lẻ hiện đại (Modern Trade) như siêu thị, cửa hàng tiện lợi – nơi biên lợi nhuận cao hơn. Vì vậy, việc Vinataba thoái vốn khỏi Miliket được xem là cơ hội cuối cùng để thay đổi tư duy kinh doanh cũ kỹ này.
Kỳ vọng gì từ “làn gió mới” sau khi Vinataba thoái vốn khỏi Miliket?
Nếu thương vụ Vinataba thoái vốn khỏi Miliket thành công và xuất hiện một nhóm cổ đông tư nhân nắm quyền chi phối (đặc biệt nếu kịch bản Mesa Group thâu tóm xảy ra), nhà đầu tư và người tiêu dùng có quyền kỳ vọng vào một cuộc “đại phẫu” toàn diện.
Tận dụng hệ thống phân phối logistics khổng lồ
Giả thuyết Mesa Group – một tập đoàn phân phối hàng đầu Việt Nam – gia tăng sở hữu sau khi Vinataba thoái vốn khỏi Miliket là một kịch bản đầy hứa hẹn. Mesa nổi tiếng là đối tác phân phối độc quyền cho các tập đoàn đa quốc gia như P&G. Nếu nắm quyền kiểm soát, họ có thể tích hợp sản phẩm Miliket vào mạng lưới phân phối khổng lồ sẵn có. Điều này sẽ đưa gói mì 2 con tôm quay trở lại kệ hàng của hàng chục ngàn điểm bán lẻ trên toàn quốc, giải quyết ngay lập tức bài toán điểm nghẽn đầu ra.
Đa dạng hóa và cao cấp hóa sản phẩm
Cổ đông mới sau đợt Vinataba thoái vốn khỏi Miliket chắc chắn sẽ có động lực mạnh mẽ để đầu tư cho R&D. Miliket cần thoát khỏi cái mác “mì giá rẻ”. Các dòng sản phẩm cao cấp hơn như mì ly, mì tô, phở, hủ tiếu ăn liền với bao bì hiện đại, tiện dụng cần được phát triển để gia tăng biên lợi nhuận gộp. Nguồn vốn mới và tư duy quản trị mới sẽ là bệ phóng cho những thay đổi này.
Giữ gìn bản sắc nhưng thay đổi cách kể chuyện
Thương hiệu Miliket sở hữu một tài sản vô hình cực lớn mà các đối thủ không có: Sự hoài niệm (Nostalgia). Tuy nhiên, hoài niệm không có nghĩa là cũ kỹ. Một chiến lược marketing thông minh từ ban lãnh đạo mới sau sự kiện Vinataba thoái vốn khỏi Miliket có thể khai thác yếu tố này theo phong cách “Vintage” hoặc “Retro” đang rất thịnh hành. Việc biến sự cũ kỹ thành phong cách thời thượng sẽ giúp thương hiệu kết nối lại với giới trẻ, thay vì chỉ phục vụ thế hệ ông bà, cha mẹ.
Cơ hội vàng cho sự trở lại của Miliket
Thương vụ Vinataba thoái vốn khỏi Miliket không đơn thuần là một giao dịch tài chính trên sàn chứng khoán. Nó mang ý nghĩa biểu tượng cho sự chuyển giao thế hệ và tư duy quản trị tại một trong những thương hiệu Việt lâu đời nhất. Dù kết quả phiên đấu giá sắp tới ra sao, việc dòng vốn nhà nước rút lui để nhường sân chơi cho khu vực tư nhân năng động luôn là tín hiệu tích cực cho triển vọng dài hạn của cổ phiếu CMN.
Đối với nhà đầu tư, đây là thời điểm quan trọng để theo dõi sát sao diễn biến dòng tiền và danh tính của “cá mập” sẽ xuất hiện sau khi Vinataba thoái vốn khỏi Miliket. Còn với người tiêu dùng Việt Nam, chúng ta hoàn toàn có quyền hy vọng về sự hồi sinh mạnh mẽ của huyền thoại “mì hai con tôm”, vươn mình tìm lại vị thế xứng đáng trên bản đồ ẩm thực Việt.
Xem thêm
Resource-Based View và bài học xây dựng thương hiệu từ nguồn.
