Định hướng phát triển kinh tế tư nhân, đâu là hướng đi.

Vừa qua Nhà nước và Chính phủ đã đưa ra định hình chủ trương về vai trò của kinh tế tư nhân vậy nội dung đó là gì và những bài học quốc tế cũng như cơ hội cho Doanh nghiệp Việt Nam:

1. Vai trò quan trọng của kinh tế tư nhân: Địn hướng khẳng định kinh tế tư nhân là động lực then chốt thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao năng suất lao động và tạo việc làm. Và nhấn mạnh đây là khu vực cần được ưu tiên phát triển để đạt được các mục tiêu kinh tế dài hạn.
2. Tháo gỡ điểm nghẽn: Hiện nay kinh tế tư nhân còn đối mặt với nhiều rào cản, bao gồm hạn chế về quy mô, tiềm lực, năng lực cạnh tranh quốc tế, và các vấn đề liên quan đến thể chế. Và từ đó kêu gọi rà soát và giải quyết các điểm nghẽn này một cách hiệu quả.
3. Cải thiện môi trường kinh doanh: Yêu cầu xây dựng một môi trường kinh doanh minh bạch, thông thoáng, an toàn, với chi phí thấp, dựa trên nguyên tắc "doanh nghiệp được làm những gì pháp luật không cấm". Điều này nhằm khuyến khích tinh thần khởi nghiệp và sáng tạo.
4. Chiến lược phát triển rõ ràng: Nhấn mạnh cần có chiến lược cụ thể để phát triển kinh tế tư nhân phù hợp với trình độ và không gian phát triển của Việt Nam, đồng thời thúc đẩy các doanh nghiệp nhỏ và vừa vươn lên thành doanh nghiệp lớn.
5. Hỗ trợ toàn diện: Các giải pháp được đề xuất bao gồm tăng cường tiếp cận nguồn lực, đổi mới công nghệ, phát triển nguồn nhân lực, và nâng cao năng lực quản trị cho doanh nghiệp tư nhân.

Cơ hội nào cho doanh nghiệp tư nhân Việt Nam:

1. Chính sách hỗ trợ mạnh mẽ: Sự quan tâm từ lãnh đạo cao nhất cho thấy Nhà nước sẽ tiếp tục cải cách thể chế, giảm bớt thủ tục hành chính, và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp tư nhân hoạt động và mở rộng quy mô.
2. Khuyến khích khởi nghiệp và đổi mới: Với định hướng thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp và ứng dụng công nghệ, các doanh nghiệp có cơ hội tiếp cận các lĩnh vực mới như chuyển đổi số, kinh tế xanh, và công nghệ cao – những ngành đang được ưu tiên phát triển.
3. Tiếp cận nguồn lực dễ dàng hơn: Các chính sách cải thiện khả năng tiếp cận vốn, đất đai, và công nghệ sẽ giúp doanh nghiệp tư nhân khắc phục hạn chế về tiềm lực, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh trong nước và quốc tế.
4. Cơ hội vươn ra thị trường toàn cầu: Với sự hỗ trợ từ Nhà nước và xu hướng hội nhập kinh tế, doanh nghiệp tư nhân có thể tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) để mở rộng thị trường, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang nâng cấp quan hệ với nhiều quốc gia lên mức đối tác chiến lược toàn diện.
5. Tham gia chuỗi giá trị lớn hơn: Việc khuyến khích liên kết giữa các doanh nghiệp tư nhân và các khu vực kinh tế khác (như kinh tế nhà nước, FDI) mở ra cơ hội để doanh nghiệp tư nhân tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, thay vì chỉ dừng lại ở gia công hoặc quy mô nhỏ.

Nhìn ra thế giới chúng ta xem lại một số bài học nổi bật từ các quốc gia khác, dựa trên các mô hình phát triển kinh tế tư nhân thành công:

1. Hàn Quốc: Vai trò của chính sách hỗ trợ và liên kết doanh nghiệp

• Hàn Quốc đã biến các doanh nghiệp tư nhân nhỏ thành các tập đoàn lớn (chaebol) như Samsung hay Hyundai thông qua chính sách hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ, bao gồm ưu đãi thuế, tín dụng ưu đãi, và định hướng xuất khẩu. Chính phủ cũng thúc đẩy liên kết giữa doanh nghiệp nhỏ và lớn trong chuỗi cung ứng.
• Áp dụng cho Việt Nam: Việt Nam có thể học cách xây dựng các chính sách ưu đãi có mục tiêu rõ ràng để khuyến khích doanh nghiệp tư nhân mở rộng quy mô và tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Việc kết nối doanh nghiệp tư nhân với các tập đoàn lớn (như Vingroup, THACO) hoặc doanh nghiệp FDI cũng là cách tăng cường năng lực cạnh tranh.

2. Singapore: Môi trường kinh doanh minh bạch và hiệu quả

• Singapore nổi tiếng với môi trường kinh doanh minh bạch, ít tham nhũng, và thủ tục hành chính đơn giản. Chính phủ nước này tập trung vào cải cách thể chế, hỗ trợ khởi nghiệp, và thu hút đầu tư nước ngoài, giúp doanh nghiệp tư nhân phát triển nhanh chóng.
• Áp dụng cho Việt Nam: Việt Nam cần tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh theo hướng minh bạch hơn, giảm chi phí tuân thủ pháp luật cho doanh nghiệp, và nâng cao chất lượng quản trị công. Điều này phù hợp với định hướng của Tổng Bí thư về việc tạo môi trường "thông thoáng, an toàn" cho doanh nghiệp.

3. Đức: Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs)

• Đức có mô hình "Mittelstand" – các doanh nghiệp vừa và nhỏ gia đình với năng lực cạnh tranh cao trên thị trường quốc tế. Thành công đến từ việc chính phủ cung cấp hỗ trợ tài chính, đào tạo kỹ năng, và khuyến khích đổi mới công nghệ.
• Áp dụng cho Việt Nam: Việt Nam có thể áp dụng mô hình này bằng cách tập trung phát triển các doanh nghiệp tư nhân nhỏ và vừa thông qua các chương trình đào tạo quản trị, hỗ trợ tiếp cận công nghệ, và tạo điều kiện để họ tham gia vào các ngành công nghiệp mũi nhọn như sản xuất, công nghệ cao.

4. Trung Quốc: Khuyến khích đổi mới và mở rộng thị trường

• Trung Quốc đã thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân như Alibaba, Tencent thông qua chính sách khuyến khích đổi mới, tiếp cận vốn dễ dàng, và mở rộng thị trường nội địa lẫn quốc tế. Dù có sự kiểm soát từ chính phủ, khu vực tư nhân vẫn được trao quyền tự do phát triển trong các lĩnh vực chiến lược.
• Áp dụng cho Việt Nam: Việt Nam có thể học cách cân bằng giữa định hướng chiến lược của Nhà nước và tự do sáng tạo của doanh nghiệp tư nhân, đồng thời tận dụng thị trường nội địa lớn (gần 100 triệu dân) để làm bàn đạp cho các doanh nghiệp vươn ra nước ngoài.

5. Chile: Tận dụng hội nhập kinh tế quốc tế

• Chile đã tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) để thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân phát triển, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp và khai khoáng. Chính phủ hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường toàn cầu thông qua đào tạo xuất khẩu và cải cách logistics.
• Áp dụng cho Việt Nam: Với hàng loạt FTA đã ký kết (EVFTA, CPTPP, RCEP), Việt Nam có cơ hội lớn để hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, và mở rộng xuất khẩu. Điều này cũng phù hợp với định hướng của Tổng Bí thư về việc nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế.

Qua đây chúng ta thấy rằng cần hướng đến các hoạt động:

• Cải cách thể chế: Các quốc gia thành công đều chú trọng xây dựng môi trường pháp lý minh bạch, giảm rào cản hành chính, và tăng cường chống tham nhũng.
• Hỗ trợ toàn diện: Từ vốn, công nghệ, đến đào tạo nhân lực, chính phủ cần đóng vai trò "bà đỡ" cho doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa.
• Hội nhập quốc tế: Tận dụng các cơ hội từ hội nhập kinh tế để thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.
• Khuyến khích đổi mới: Đầu tư vào nghiên cứu, phát triển (R&D) và công nghệ là chìa khóa để doanh nghiệp tư nhân cạnh tranh trong thời đại 4.0.

Qua định hướng trên cho thấy một tầm nhìn chiến lược nhằm thúc đẩy kinh tế tư nhân trở thành trụ cột của nền kinh tế Tư nhân Việt Nam. Đây là thời điểm doanh nghiệp tư nhân cần tận dụng sự hỗ trợ từ chính sách để đổi mới, nâng cao năng lực cạnh tranh, và đóng góp mạnh mẽ hơn vào mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển vào giữa thế kỷ 21. Tuy nhiên, để biến cơ hội thành hiện thực, doanh nghiệp cũng cần chủ động thích nghi, đầu tư vào công nghệ và quản trị, đồng thời hợp tác chặt chẽ với các cơ quan nhà nước.