Cơ hội của Việt Nam trong thời đại AI

Cơ hội từ sự kiện Qualcomm xây trung tâm R&D AI tại Việt Nam

Theo bài viết trên VnExpress ngày 17/4/2025, Qualcomm, tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới trong lĩnh vực viễn thông và bán dẫn, dự kiến xây dựng trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) lớn thứ ba thế giới tại Việt Nam, chuyên về trí tuệ nhân tạo (AI), sau các trung tâm ở Ấn Độ và Ireland. Thông tin này được ông Jilei Hou, Phó Chủ tịch cấp cao phụ trách kỹ thuật của Qualcomm, công bố trong cuộc gặp Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng ngày 16/4/2025. Sự kiện này mang lại nhiều cơ hội chiến lược cho Việt Nam:

1. Thúc đẩy phát triển công nghệ cao:
   • Trung tâm R&D AI sẽ tập trung vào các lĩnh vực tiên tiến như AI, chip bán dẫn, 5G, và Internet vạn vật (IoT). Điều này giúp Việt Nam tiếp cận công nghệ mũi nhọn, nâng cao năng lực nghiên cứu và sản xuất nội địa.
   • Qualcomm đã có kinh nghiệm hợp tác với Viettel trong dự án trạm 5G chuẩn mở Open RAN, cho thấy tiềm năng chuyển giao công nghệ cao.
2. Phát triển nguồn nhân lực:
   • Trung tâm sẽ tạo cơ hội cho kỹ sư và nhà khoa học Việt Nam làm việc trong môi trường quốc tế, học hỏi từ chuyên gia hàng đầu. Qualcomm đã vận hành một trung tâm R&D nhỏ hơn tại Hà Nội từ năm 2020, đào tạo hàng trăm kỹ sư, và trung tâm mới sẽ mở rộng quy mô này.
   • Theo X posts, Qualcomm đã mua 65% cổ phần của Movian AI (trước đây là VinAI thuộc Vingroup), cho thấy họ đánh giá cao nhân tài AI Việt Nam, đây là nguồn lực lõi cho việc phát triển AI.
3. Nâng cao vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu:
   • Việc Qualcomm chọn Việt Nam cho trung tâm R&D lớn thứ ba thế giới khẳng định Việt Nam là điểm đến hấp dẫn trong chuỗi cung ứng công nghệ cao, cạnh tranh với các nước như Ấn Độ và Singapore.
   • Điều này có thể thu hút thêm các tập đoàn công nghệ khác đầu tư vào Việt Nam, tạo hiệu ứng domino.
4. Tăng trưởng kinh tế và việc làm:
   • Trung tâm R&D dự kiến tạo ra hàng nghìn việc làm chất lượng cao, từ kỹ sư đến nhân viên hỗ trợ, đồng thời thúc đẩy các ngành công nghiệp phụ trợ như sản xuất phần cứng, phần mềm.
   • Với giá trị vốn hóa 154 tỷ USD, Qualcomm có tiềm lực tài chính mạnh, đảm bảo đầu tư dài hạn và bền vững.
5. Chuyển giao công nghệ:
   • Qualcomm, với mô hình sản xuất không sở hữu nhà máy (fabless), có thể chuyển giao công nghệ AI, 5G, và IoT cho doanh nghiệp Việt Nam, như đã làm với Viettel. Điều này giúp Việt Nam giảm phụ thuộc vào công nghệ nhập khẩu.

Ngoài Qualcomm các tập đoàn khác có dự định đầu tư vào Việt Nam: Ngoài Qualcomm, nhiều tập đoàn công nghệ lớn đang nhắm đến Việt Nam như một điểm đến chiến lược trong các lĩnh vực AI, bán dẫn, trung tâm dữ liệu, và công nghệ cao. Dưới đây là các tập đoàn tiêu biểu, dựa trên thông tin từ các nguồn gần đây:

1. NVIDIA:
   • CEO Jensen Huang ký thỏa thuận thành lập trung tâm R&D tại Việt Nam và mua lại VinBrain, một startup AI thuộc Vingroup, vào cuối năm 2024.
   • Trung tâm R&D của NVIDIA tập trung vào AI trong y tế, giao thông, và sản xuất. Việc mua VinBrain cho thấy NVIDIA đánh giá cao tiềm năng startup AI Việt Nam.
   • Tầm ảnh hưởng của dự án, là công ty dẫn đầu về chip AI, NVIDIA sẽ thúc đẩy hệ sinh thái AI tại Việt Nam, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp nội địa hợp tác.
2. Samsung:
   • Samsung đang xây dựng trung tâm R&D trị giá 220 triệu USD tại Hà Nội, dự kiến là lớn nhất Đông Nam Á, tập trung vào công nghệ di động, TV, và thiết bị gia dụng. Tổng Giám đốc Choi Joo Ho muốn biến trung tâm này thành hàng đầu thế giới.
   • Trung tâm này củng cố vai trò của Việt Nam như trung tâm sản xuất và nghiên cứu của Samsung, với hơn 50% sản lượng điện thoại thông minh toàn cầu của hãng được sản xuất tại đây.
3. Google:
   • Google lên kế hoạch xây dựng trung tâm dữ liệu quy mô lớn gần TP.HCM, với văn phòng đã được thiết lập tại Quận 1.
   • Trung tâm dữ liệu sẽ hỗ trợ các dịch vụ đám mây và AI của Google tại Đông Nam Á, tận dụng vị trí chiến lược của Việt Nam để phục vụ thị trường 650 triệu dân ASEAN.
4. Viettel:
   • Viettel đang xây dựng trung tâm dữ liệu lớn nhất Việt Nam tại Khu công nghiệp Tân Phú Trung, Củ Chi, TP.HCM, với công suất 140 MW, thuộc top 10 Đông Nam Á. Trung tâm này đáp ứng nhu cầu tính toán AI quy mô lớn.
   • Là doanh nghiệp nội địa, Viettel dẫn đầu trong việc xây dựng hạ tầng số, hỗ trợ các tập đoàn quốc tế hoạt động tại Việt Nam.
5. Warburg Pincus:
   • Dự án: Quỹ đầu tư Mỹ cam kết hỗ trợ các dự án công nghệ cao và siêu dự án Hồ Tràm trị giá 4,2 tỷ USD.
   • Ý nghĩa: Warburg Pincus sẽ thúc đẩy các dự án công nghệ và cơ sở hạ tầng, tạo điều kiện cho các startup AI và công nghệ phát triển.

Chiến lược của Việt Nam trong xu thế đầu tư công nghệ: Việt Nam đang tận dụng xu thế đầu tư công nghệ cao để trở thành trung tâm kinh tế và công nghệ của Đông Nam Á. Các chiến lược cụ thể bao gồm.

1. Cải thiện môi trường đầu tư:
   • Thủ tướng Phạm Minh Chính cam kết Việt Nam sẽ trở thành trung tâm kinh tế, thương mại, và đầu tư lớn tại Đông Nam Á từ nay đến 2030. Chính phủ cải thiện thể chế, pháp lý, và môi trường kinh doanh để thu hút nhà đầu tư.
   • Doanh nghiệp có dự án R&D trong lĩnh vực bán dẫn và AI được hỗ trợ tới 50% chi phí ban đầu.
2. Phát triển hạ tầng số:
   • Việt Nam đầu tư mạnh vào trung tâm dữ liệu và mạng 5G. Trung tâm dữ liệu của Viettel tại Củ Chi (140 MW) là bước tiến lớn, đáp ứng nhu cầu tính toán AI.
   • Tuy nhiên, tổng công suất trung tâm dữ liệu hiện chỉ đạt 182 MW, còn xa mục tiêu 870 MW vào năm 2030, đòi hỏi đầu tư thêm.
3. Đào tạo nhân lực:
   • Chính phủ khuyến khích đào tạo nhân lực trong AI, bán dẫn, và công nghệ cao. Các tập đoàn như Qualcomm, NVIDIA, và Huawei cam kết hỗ trợ đào tạo kỹ sư Việt Nam.
   • Các trường đại học như RMIT Việt Nam đã ghi nhận sinh viên xuất sắc trong lĩnh vực AI, như trường hợp Hoàng Anh tốt nghiệp thủ khoa ngành AI.
4. Xây dựng trung tâm tài chính quốc tế:
   • TP.HCM và Đà Nẵng được chọn để phát triển trung tâm tài chính quốc tế, thu hút các tổ chức tài chính và công nghệ tài chính. Bí thư Nguyễn Văn Nên cam kết phát triển nguồn nhân lực công nghệ tài chính tại TP.HCM.
   • Standard Chartered và các đối tác Anh, Úc, Singapore hỗ trợ kỹ thuật và kết nối chuyên gia.
5. Hợp tác quốc tế:
   • Việt Nam ký Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện (CEPA) với UAE, nâng kim ngạch thương mại song phương lên 10 tỷ USD, tạo điều kiện cho đầu tư công nghệ cao.
   • Hợp tác với EU cũng được đẩy mạnh, với 75% doanh nghiệp EU khuyến nghị Việt Nam là điểm đến đầu tư.
6. Ưu tiên công nghệ cao:
   • Việt Nam ưu tiên thu hút các dự án AI, điện toán đám mây, và bán dẫn, tận dụng vị trí địa lý và nguồn nhân lực trẻ. Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh Việt Nam đã trở thành “tâm điểm chú ý của thế giới” nhờ cải cách và hội nhập.

Đây có phải cơ hội đón đầu xu thế AI sắp tới của Việt Nam để vươn ra thế giới một cách mạnh mẽ?

1. Xu thế AI toàn cầu:
   • AI là động lực chính của cách mạng công nghiệp 4.0, với thị trường dự kiến đạt 1,8 nghìn tỷ USD vào năm 2030. Qualcomm, NVIDIA, và Google chọn Việt Nam cho các dự án AI cho thấy tiềm năng của đất nước trong việc trở thành trung tâm AI khu vực.
2. Hệ sinh thái AI nội địa:
   • Các startup AI như VinBrain và VinAI (nay là Movian AI) đã thu hút đầu tư từ NVIDIA và Qualcomm, chứng minh năng lực cạnh tranh của Việt Nam.
   • Viettel và VNPT cũng phát triển các giải pháp AI và 5G, như thiết bị Wi-Fi 7 XGSPON với tốc độ 10 Gb/s.
3. Hạ tầng và nhân lực:
   • Trung tâm dữ liệu của Viettel (140 MW) và các dự án tương tự cung cấp hạ tầng cần thiết cho tính toán AI.
   • Nguồn nhân lực trẻ, chi phí lao động cạnh tranh, và các chương trình đào tạo từ Qualcomm, NVIDIA sẽ nâng cao chất lượng kỹ sư AI Việt Nam.
4. Vị trí chiến lược:
   • Việt Nam là cầu nối lý tưởng cho thị trường ASEAN 650 triệu dân, thu hút các tập đoàn muốn mở rộng tại Đông Nam Á. Trung tâm dữ liệu của Google và R&D của Qualcomm sẽ củng cố vai trò này.

Thách thức cần vượt qua:

• Hạ tầng hạn chế: Công suất trung tâm dữ liệu hiện tại (182 MW) chưa đáp ứng nhu cầu dài hạn.
• Thiếu nhân lực chuyên sâu: Việt Nam cần đào tạo thêm kỹ sư AI và bán dẫn để đáp ứng quy mô các trung tâm R&D.
• Cạnh tranh khu vực: Singapore, Malaysia, và Thái Lan cũng thu hút đầu tư AI, đòi hỏi Việt Nam phải có chính sách ưu đãi vượt trội.
• Rủi ro địa chính trị: Căng thẳng công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc (ví dụ: tranh chấp giữa Qualcomm và Arm) có thể ảnh hưởng đến đầu tư tại Việt Nam.

Sự kiện Qualcomm xây trung tâm R&D AI lớn thứ ba thế giới tại Việt Nam là cơ hội chiến lược để Việt Nam tham gia chuỗi giá trị công nghệ cao, thúc đẩy chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực, và tăng trưởng kinh tế.
Ngoài Qualcomm, các tập đoàn như NVIDIA, Samsung, Google, Huawei, Viettel, và nhiều doanh nghiệp khác đang đầu tư vào Việt Nam, cho thấy sức hút của đất nước trong lĩnh vực công nghệ. Chiến lược của Việt Nam, với trọng tâm cải thiện môi trường đầu tư, phát triển hạ tầng số, và đào tạo nhân lực, đang tạo nền tảng để đón đầu xu thế AI.
Nếu tận dụng tốt, Việt Nam không chỉ bắt kịp mà còn có thể dẫn đầu trong một số lĩnh vực AI tại khu vực Đông Nam Á.