Mô hình sản xuất kinh doanh truyền thống còn đất sống!

Chủ nhật - 02/03/2025 21:58

Chuyển đổi số hay nói theo cách dân dã là: Ứng dụng công nghệ vào vận hành, sản xuất và kinh doanh đã trở thành xu hướng tất yếu đối với các doanh nghiệp trên toàn cầu, đặc biệt với những tập đoàn lớn trong ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) vốn dĩ là mô hình kinh doanh truyền thống.

Mô hình sản xuất kinh doanh truyền thống còn đất sống

Từ mô hình kinh doanh truyền thống dựa trên sản xuất hàng loạt và phân phối qua kênh bán lẻ vật lý, cả hai đã thực hiện những thay đổi đột phá để thích nghi với thời đại công nghệ 4.0. Những bài học từ thành công và thách thức của họ không chỉ là nguồn cảm hứng mà còn là lời cảnh báo cho các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh truyền thống tại Việt Nam. Nếu không chuyển đổi, các doanh nghiệp này có nguy cơ mất khả năng cạnh tranh trong một thị trường ngày càng khốc liệt.

P&G và Unilever đã thay đổi ra sao để đáp ứng nhu cầu khách hàng?
P&G: Tối ưu hóa vận hành và nâng cao trải nghiệm khách hàng
P&G, với doanh thu năm 2024 khoảng 82 tỷ USD, đã chuyển đổi từ một nhà sản xuất truyền thống sang một doanh nghiệp số hóa toàn diện. Họ tập trung vào ba trụ cột chính:

Số hóa chuỗi cung ứng: P&G tích hợp dữ liệu từ hơn 100 nhà máy và hàng nghìn nhà phân phối vào một hệ thống trung tâm, sử dụng AI và phân tích dữ liệu thời gian thực để dự đoán nhu cầu và tối ưu sản xuất. Điều này giúp giảm chi phí vận hành và tăng năng suất đáng kể.
Đổi mới sản phẩm: Công nghệ mô phỏng số và AI được áp dụng trong R&D, như ứng dụng “Pampers My Perfect Fit” giúp đề xuất kích cỡ tã chính xác đến 90%, hay thử nghiệm công thức hóa học để cải thiện sản phẩm như nước rửa bát.
Trải nghiệm khách hàng: P&G chuyển sang tiếp thị số, hợp tác với Google và Amazon để cá nhân hóa quảng cáo, đồng thời tích hợp mã QR trên bao bì để cung cấp thông tin minh bạch cho người tiêu dùng.

Unilever: Kết hợp bền vững và kết nối trực tiếp với khách hàng
Unilever, đạt doanh thu 74,14 tỷ USD năm 2023, đã kết hợp chuyển đổi số với mục tiêu bền vững và mô hình bán hàng trực tiếp (D2C):

Doanh nghiệp dựa trên đám mây: Hợp tác với Google Cloud và Microsoft Azure, Unilever xử lý hơn 240TB dữ liệu mỗi tuần và 3 tỷ giao dịch hàng năm với “Nerve Center” – trung tâm điều phối số hóa toàn bộ chuỗi giá trị.
Công nghệ trong sản xuất: Họ triển khai hơn 500 dự án AI để tối ưu công thức sản phẩm (như nước xả vải Comfort) và sử dụng blockchain để truy xuất nguồn gốc nguyên liệu, đảm bảo tính bền vững.
Kênh D2C và thương mại điện tử: Unilever xây dựng hơn 10 website thương hiệu tại các thị trường lớn và hợp tác với 700 ảnh hưởng viên để tăng nhận diện thương hiệu trên mạng xã hội, cạnh tranh trực tiếp với các sàn TMĐT như Amazon.
Bền vững: AI được dùng để phân tích dữ liệu từ 67 triệu ha rừng, đảm bảo nguồn cung không gây phá rừng, giúp củng cố danh tiếng “sống bền vững là điều bình thường”.

Bài học thành công từ P&G và Unilever

Tư duy chiến lược: Cả hai đều bắt đầu từ việc thay đổi tư duy lãnh đạo, xác định chuyển đổi số là yếu tố sống còn chứ không chỉ là xu hướng. P&G tập trung vào hiệu quả, trong khi Unilever hướng tới bền vững và xã hội.
Ứng dụng công nghệ phù hợp: P&G ưu tiên AI và dữ liệu lớn để tối ưu nội bộ, Unilever dùng blockchain và đám mây để kết nối khách hàng và chuỗi cung ứng. Điều này cho thấy công nghệ phải phù hợp với mục tiêu kinh doanh.
Lấy khách hàng làm trung tâm: P&G cá nhân hóa trải nghiệm qua dữ liệu, Unilever tăng tính minh bạch và kết nối trực tiếp, đáp ứng nhu cầu tiện lợi và ý thức xã hội của người tiêu dùng hiện đại.
Đầu tư dài hạn: Thành công không đến ngay lập tức mà cần lộ trình rõ ràng, từ thử nghiệm nhỏ đến mở rộng quy mô.

Liệu doanh nghiệp truyền thống tại Việt Nam bị loại ra khỏi cuộc chơi!
Các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh truyền thống tại Việt Nam, sẽ đối mặt với nguy cơ mất khả năng cạnh tranh vì những lý do sau:

Không đáp ứng nhu cầu khách hàng: Người tiêu dùng ngày càng ưu tiên sự tiện lợi (mua sắm online, thanh toán số, giao hàng tận nơi), điều mà mô hình truyền thống khó đáp ứng, muốn chuyển đổi cần phải hiểu và lựa chọn công nghệ phù hợp.
Chi phí cao, hiệu quả thấp: Quy trình thủ công và chuỗi cung ứng lạc hậu khiến giá thành cao hơn so với đối thủ ứng dụng tự động hóa, như ngành dệt may Việt Nam thua Bangladesh về chi phí, hoặc mô hình vận hành thủ công làm cho chi phí quản lý tăng cao, hiện nay bắt đầu xuất hiện nhiều doanh nghiệp doanh thu triệu đô nhưng cũng chỉ không quá 10 nhân sự.
Thiếu dữ liệu: Không phân tích dữ liệu khách hàng, nắm bắt trend thay đổi rất nhanh hiện nay, khiến doanh nghiệp không dự đoán được xu hướng, mất cơ hội điều chỉnh sản phẩm phù hợp thị trường.
Bị đối thủ công nghệ vượt mặt: Grab đã đẩy taxi truyền thống ra rìa nhờ ứng dụng gọi xe, trong khi các sàn TMĐT như Shopee chiếm lĩnh bán lẻ từ tay cửa hàng truyền thống.
Không tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu: Các tập đoàn như Samsung yêu cầu đối tác số hóa, loại bỏ các doanh nghiệp truyền thống không đáp ứng tiêu chuẩn.

Doanh nghiệp truyền thống Việt Nam cần làm gì!
Để tránh nguy cơ bị đào thải và thích nghi với mô hình kinh doanh mới, các doanh nghiệp cần:

Thay đổi tư duy: Lãnh đạo phải xem chuyển đổi số là chiến lược sống còn, xây dựng lộ trình cụ thể như Thế Giới Di Động đã làm với kênh online.
Ứng dụng công nghệ từng bước: Bắt đầu với giải pháp cơ bản (phần mềm quản lý, TMĐT) trước khi mở rộng sang AI hay tự động hóa, như Nhựa Bình Minh số hóa quản lý kho.
Đào tạo nhân lực: Nâng cao kỹ năng số cho nhân viên, giống cách Vinamilk áp dụng để vận hành nhà máy thông minh.
Tận dụng hỗ trợ: Kết nối với chính phủ (Chương trình Chuyển đổi số Quốc gia) và đối tác công nghệ như FPT, Viettel, như Dược Hậu Giang đã làm với ERP.
Tập trung vào khách hàng: Dùng mạng xã hội, sàn TMĐT để cải thiện trải nghiệm, tương tự cách P&G và Unilever cá nhân hóa dịch vụ.

Khó khăn và thách thức trong quá trình chuyển đổi

Thiếu vốn: SME chiếm 97% doanh nghiệp Việt Nam thường không đủ tài chính để đầu tư lớn. Giải pháp: Bắt đầu nhỏ với giải pháp chi phí thấp (cloud, phần mềm miễn phí) và tận dụng hỗ trợ chính phủ.

Kháng cự nội bộ: Nhân viên lâu năm không quen công nghệ. Giải pháp: Đào tạo từng bước, truyền thông lợi ích để thay đổi văn hóa.
Thiếu kiến thức số: Thiếu đội ngũ chuyên trách là vấn đề phổ biến. Giải pháp: Tuyển chuyên gia hoặc thuê ngoài trong giai đoạn đầu.
Rủi ro đầu tư sai: Đầu tư không phù hợp gây lãng phí. Giải pháp: Thử nghiệm nhỏ trước khi mở rộng.
Cạnh tranh khốc liệt: Chuyển đổi chậm có thể bị đối thủ vượt mặt. Giải pháp: Tập trung vào lợi thế cốt lõi trước khi mở rộng.

Thời đại số đặc biệt là AI đã làm thay đổi quá nhanh hành vi cũng nhưng vận hành doanh nghiệp. Xu hướng dự báo sẽ xuất hiện nhiều công ty triệu đô, thậm chí tỷ đô nhưng vận hành chỉ vài người sẽ xuất hiện trong thời gian tới
Đối với doanh nghiệp Việt Nam, bài học từ họ là cần thay đổi tư duy, ứng dụng công nghệ phù hợp và tập trung vào khách hàng để vượt qua thách thức. Nếu không chuyển đổi, nguy cơ mất khả năng cạnh tranh là không thể tránh khỏi, đặc biệt khi thị trường ngày càng bị chi phối bởi công nghệ và xu hướng toàn cầu hóa. Chuyển đổi số không chỉ là cơ hội mà là điều kiện sống còn để tồn tại và phát triển trong thời đại mới.

Tags: chuyển đổi số, digital transformation, chuyển đổi số và nguy cơ, chuyển đổi số và cơ hội