Nền kinh tế số Đông Nam Á đang bước vào một giai đoạn trưởng thành then chốt, và không có lĩnh vực nào thể hiện điều này rõ ràng hơn Dịch vụ tài chính kỹ thuật số (DFS). Không còn là một ngành non trẻ thử nghiệm, DFS đã trở thành trụ cột xương sống, là “mạch máu” lưu thông dòng tiền và tín dụng cho toàn bộ hệ sinh thái. Báo cáo e-Conomy SEA 2025, do Google, Temasek và Bain & Company thực hiện, đã cung cấp những dữ liệu đắt giá khẳng định vị thế này.
Trong bối cảnh dòng vốn đầu tư toàn cầu trở nên thận trọng, Dịch vụ tài chính kỹ thuật số nổi lên như một thỏi nam châm, thu hút tới 45-50% tổng giá trị vốn đầu tư tư nhân vào khu vực trong 12 tháng qua, một bước nhảy vọt so với mức ~30% của năm trước. Điều này báo hiệu một sự chuyển dịch chiến lược: các nhà đầu tư không còn đuổi theo tăng trưởng “nóng” mà đang tìm kiếm lợi nhuận bền vững, và DFS chính là nơi họ đặt cược.
Bài viết này sẽ phân tích sâu về sự trưởng thành của hệ sinh thái Dịch vụ tài chính kỹ thuật số tại Đông Nam Á, giải mã cuộc cách mạng thanh toán QR, động lực lợi nhuận từ cho vay kỹ thuật số, và sự trỗi dậy tinh tế của các nền tảng quản lý gia sản (WealthTech).
Thanh toán Kỹ thuật số: QR Code trở thành “Người bình đẳng hóa”
Nền tảng của mọi Dịch vụ tài chính kỹ thuật số chính là hạ tầng thanh toán, và tại Đông Nam Á, thanh toán bằng mã QR đã trở thành một cuộc cách mạng thực sự. Sự trưởng thành của thị trường được đánh dấu bằng việc 10 quốc gia ASEAN hiện đã triển khai hệ thống QR quốc gia thống nhất (như QRIS ở Indonesia, VietQR ở Việt Nam, hay DuitNow ở Malaysia). Đáng chú ý hơn, 8 thị trường trong số này đã kích hoạt thành công khả năng tương tác thanh toán xuyên biên giới (cross-border QR).
Sáng kiến Kết nối Thanh toán Khu vực (RPC) đang tiếp tục mở rộng, với 9 ngân hàng trung ương đã ký kết tham gia. Điều này có ý nghĩa gì? Mã QR đang trực tiếp thay thế tiền mặt trong các giao dịch hàng ngày, trở thành “người bình đẳng hóa” vĩ đại, cho phép hàng triệu doanh nghiệp siêu nhỏ và người bán hàng rong tiếp cận với Dịch vụ tài chính kỹ thuật số mà không cần máy POS tốn kém.
Tuy nhiên, sự tiện lợi này cũng tạo ra một thách thức lớn: nó làm giảm đáng kể Tỷ lệ chiết khấu giao dịch (MDRs) trung bình của các nền tảng. Khi thanh toán QR trở nên phổ biến và rẻ như một tiện ích cơ bản, các công ty fintech không thể chỉ “sống” bằng phí giao dịch. Điều này buộc toàn bộ ngành Dịch vụ tài chính kỹ thuật số phải sáng tạo hơn, tìm kiếm các nguồn doanh thu mới và có biên lợi nhuận cao hơn, điển hình là cho vay và đầu tư.
Cho vay Kỹ thuật số (Digital Lending) – Động lực doanh thu chính của Dịch vụ tài chính kỹ thuật số
Nếu thanh toán là nền tảng, thì cho vay kỹ thuật số chính là cỗ máy tạo ra lợi nhuận cốt lõi cho Dịch vụ tài chính kỹ thuật số tại Đông Nam Á. Báo cáo e-Conomy SEA 2025 khẳng định rằng cho vay (Lending) vẫn là mảng đóng góp doanh thu lớn nhất cho toàn ngành. Doanh thu từ mảng này dự kiến sẽ đạt 22 tỷ USD (tại SEA-6) vào năm 2025. Tổng dư nợ (loan book balance) cũng duy trì tốc độ tăng trưởng ấn tượng, dự kiến đạt 90-91 tỷ USD vào năm 2025, tăng khoảng 18-23% so với cùng kỳ năm trước.
Động lực tăng trưởng khổng lồ này đến từ hai xu hướng chính. Thứ nhất là “tài chính nhúng” (embedded lending), nơi các khoản vay được tích hợp liền mạch vào các nền tảng khác. Người dùng có thể vay tiêu dùng (Buy Now, Pay Later) ngay tại trang thanh toán thương mại điện tử, hoặc các tài xế, chủ cửa hàng nhỏ có thể vay vốn lưu động ngay trên siêu ứng dụng mà họ sử dụng hàng ngày.
Thứ hai là khả năng tiếp cận các phân khúc “dưới chuẩn” (underserved) mà ngân hàng truyền thống bỏ qua. Các ngân hàng số và nền tảng Dịch vụ tài chính kỹ thuật số đang tận dụng nguồn dữ liệu độc quyền từ hệ sinh thái của mình (như lịch sử mua sắm, dữ liệu chuyến xe, tin nhắn) để xây dựng mô hình chấm điểm tín dụng (underwriting).
Khả năng biến dữ liệu thành lợi nhuận này chính là sức mạnh cạnh tranh cốt lõi của các nền tảng Dịch vụ tài chính kỹ thuật số hiện đại. Mặc dù tốc độ tăng trưởng có thể chậm lại một chút do các quy định thắt chặt hơn (như tại Indonesia ) và điều kiện kinh tế vĩ mô, cho vay vẫn là trụ cột không thể thay thế của Dịch vụ tài chính kỹ thuật số.
Quản lý gia sản (WealthTech): “Ngôi sao” đang lên của Dịch vụ tài chính kỹ thuật số
Trong khi cho vay là động lực của hiện tại, thì quản lý gia sản kỹ thuật số (WealthTech) chính là “ngôi sao” đang lên, đại diện cho tương lai của Dịch vụ tài chính kỹ thuật số tại Đông Nam Á. Sự trỗi dậy của WealthTech là dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy sự trưởng thành về tài chính của người dùng trong khu vực. Họ không còn hài lòng với việc chỉ gửi tiết kiệm thụ động; họ đang tích cực tìm kiếm các sản phẩm đầu tư vi mô (micro-investment) để gia tăng tài sản.
Báo cáo ghi nhận nhiều nền tảng WealthTech trong khu vực đã vượt qua cột mốc 1 tỷ USD tài sản quản lý (AUM). Tổng AUM của thị trường dự kiến đạt 90 tỷ USD vào năm 2025, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR 2023-2025) đạt 18%.
Các nền tảng ví điện tử (ewallet) đang nhanh chóng nắm bắt cơ hội này. Bằng cách cung cấp các sản phẩm như quỹ tương hỗ, cổ phiếu phân đoạn (fractional shares) với số vốn đầu tư nhỏ, họ không chỉ tạo ra nguồn doanh thu mới mà còn tăng đáng kể sự gắn bó (stickiness) và giá trị vòng đời (LTV) của khách hàng. WealthTech đang mở rộng định nghĩa truyền thống về Dịch vụ tài chính kỹ thuật số, biến mọi ứng dụng thanh toán thành một công cụ quản lý tài chính cá nhân toàn diện.
Thách thức lớn nhất: Lòng tin và Sự trung thành
Mặc dù có tốc độ thâm nhập ấn tượng, bức tranh của ngành Dịch vụ tài chính kỹ thuật số không hoàn toàn màu hồng. Báo cáo e-Conomy SEA 2025 đã chỉ ra một thách thức cốt lõi, một “nỗi đau” lớn nhất của ngành: đó là Lòng tin và Sự trung thành của khách hàng. Dữ liệu cho thấy một nghịch lý đáng báo động: mặc dù người dùng sử dụng fintech hàng ngày, nhưng có tới 61% thừa nhận họ không tin tưởng các công ty fintech bằng các ngân hàng truyền thống.
Sự thiếu tin tưởng này dẫn đến mức độ trung thành rất thấp. Có tới 46% người tiêu dùng cho biết họ sử dụng nhiều nhà cung cấp ví điện tử cùng một lúc, chủ yếu để “săn” khuyến mãi. Đáng lo ngại hơn, 87% người dùng nói rằng ví điện tử không phải là lựa chọn đầu tiên của họ khi có nhu cầu tín dụng (như vay). Đây là một lời cảnh tỉnh đanh thép cho toàn bộ ngành Dịch vụ tài chính kỹ thuật số.
Cuộc chiến trong năm 2025 không còn là về công nghệ hay sự tiện lợi, mà là cuộc chiến giành lấy niềm tin. Các nền tảng Dịch vụ tài chính kỹ thuật số phải nhanh chóng chuyển mình từ một công cụ giao dịch đơn thuần sang một đối tác tài chính tin cậy, có khả năng cung cấp các sản phẩm giá trị cao như cho vay và bảo hiểm.
Tại sao Vốn mạo hiểm đổ dồn vào Dịch vụ tài chính kỹ thuật số?
Vậy tại sao các nhà đầu tư mạo hiểm lại rót tiền mạnh mẽ vào một lĩnh vực đang vật lộn với vấn đề lòng tin? Câu trả lời nằm ở hai chữ: Lợi nhuận và Mô hình doanh thu rõ ràng. Như đã đề cập, Dịch vụ tài chính kỹ thuật số thu hút tới 45-50% tổng vốn đầu tư tư nhân trong 12 tháng qua, một sự thống trị tuyệt đối về dòng vốn.
Các nhà đầu tư trong giai đoạn 2025 không còn tìm kiếm những “kỳ lân” đốt tiền để đổi lấy tăng trưởng người dùng. Họ tìm kiếm các mô hình kinh doanh bền vững đã được kiểm chứng và có khả năng sinh lời. Dịch vụ tài chính kỹ thuật số, với cỗ máy kiếm tiền từ cho vay (dự kiến doanh thu 22 tỷ USD ) và tiềm năng lớn từ WealthTech, cung cấp con đường rõ ràng nhất để đi đến lợi nhuận. Trong một thị trường đầy biến động, Dịch vụ tài chính kỹ thuật số được xem là “vịnh tránh bão” an toàn và hấp dẫn nhất cho dòng vốn thông minh.
Tương lai của Dịch vụ tài chính kỹ thuật số là “Tài chính Nhúng”
Báo cáo e-Conomy SEA 2025 đã vẽ nên một bức tranh rõ ràng: Dịch vụ tài chính kỹ thuật số tại Đông Nam Á đã thực sự trưởng thành. Ngành này đã vượt qua vai trò của một công cụ thanh toán đơn thuần để trở thành một hệ sinh thái tài chính phức tạp và toàn diện, len lỏi vào mọi ngóc ngách của nền kinh tế số.
Tương lai của ngành không nằm ở việc tạo ra thêm một siêu ứng dụng độc lập, mà nằm ở “Tài chính Nhúng” (Embedded Finance). Đây là một tương lai nơi các Dịch vụ tài chính kỹ thuật số – từ thanh toán, cho vay, bảo hiểm đến đầu tư – được tích hợp một cách vô hình, liền mạch vào mọi trải nghiệm hàng ngày của người dùng: từ lúc bạn mua một chiếc áo trên livestream, đặt một chuyến du lịch, đến việc quản lý dòng tiền cho cửa hàng SME của mình.
Mặc dù thách thức về lòng tin là có thật, nhưng với dòng vốn đầu tư mạnh mẽ và sự trưởng thành tất yếu của thị trường, Dịch vụ tài chính kỹ thuật số chắc chắn vẫn là động lực quan trọng và sinh lời nhiều nhất của nền kinh tế số Đông Nam Á trong thập kỷ tới.
Để hiểu rõ hơn về bức tranh toàn cảnh của khu vực, hãy đọc thêm bài phân tích tổng quan Báo cáo e-Conomy SEA 2025 và các bài viết chuyên sâu của chúng tôi về Xu hướng Video Commerce và Kinh tế số Việt Nam 2025.
