Hôm nay, ngày 4 tháng 4 năm 2025, đánh dấu kỷ niệm 50 năm thành lập Microsoft (ra mắt ngày 4/4/1975 bởi Bill Gates và Paul Allen). Trong suốt nửa thế kỷ qua, Microsoft đã có những đóng góp quan trọng cho thế giới, bao gồm cả lĩnh vực phát triển bền vững. Dưới đây là phân tích về những gì Microsoft đã làm cho phát triển bền vững, chiến lược cốt lõi của họ, và các xu hướng mà họ đã tiên phong trong quá khứ.
Nhưng có một câu chuyện mang tính định mệnh giữa IBM và Microsoft mà ít ai biết, hãy cũng tìm hiểu:
Bối cảnh: Microsoft và quyết định không độc quyền phần mềm của IBM
Microsoft được thành lập vào ngày 4 tháng 4 năm 1975 bởi Bill Gates và Paul Allen, với mục tiêu ban đầu là phát triển phần mềm cho máy tính cá nhân (PC). Định mệnh lớn nhất của Microsoft gắn liền với sự kiện năm 1981, khi họ ký hợp đồng với IBM để cung cấp hệ điều hành cho dòng máy IBM PC. Tuy nhiên, Microsoft không phát triển hệ điều hành từ đầu mà mua lại QDOS (Quick and Dirty Operating System) từ Seattle Computer Products, cải tiến thành MS-DOS.
Điều quan trọng là Microsoft đã thuyết phục IBM để họ không độc quyền MS-DOS. Thay vì chỉ cung cấp phần mềm cho IBM, Microsoft giữ quyền bán MS-DOS (và sau này là Windows) cho bất kỳ nhà sản xuất phần cứng nào khác, bao gồm các công ty như Dell, Compaq, HP, và nhiều hãng sản xuất PC khác. Đây là bước ngoặt định hình “định mệnh” của Microsoft.
Dell và vai trò trong câu chuyện dẫn đường cho Microsoft thành công
Dell, thành lập năm 1984 bởi Michael Dell, là một trong những công ty hưởng lợi từ quyết định này. Dell không sản xuất phần mềm mà tập trung vào lắp ráp và bán PC trực tiếp đến khách hàng (mô hình bán hàng trực tiếp). Họ sử dụng MS-DOS, và sau này là Windows, làm hệ điều hành mặc định cho các máy tính của mình. Nếu Microsoft chỉ độc quyền phần mềm cho IBM, Dell và các hãng khác có thể không tiếp cận được hệ điều hành này, hoặc phải phụ thuộc vào các hệ điều hành khác (như CP/M), làm chậm sự phát triển của thị trường PC.
Tại sao điều này định hình định mệnh của Microsoft?
- Phổ biến máy tính cá nhân:
- Việc không độc quyền với IBM cho phép Microsoft bán MS-DOS cho hàng loạt nhà sản xuất PC “tương thích IBM” (IBM PC compatibles). Điều này tạo ra một hệ sinh thái rộng lớn, giúp MS-DOS trở thành tiêu chuẩn trên thị trường PC, đẩy nhanh sự phổ biến của máy tính cá nhân.
- Dell, Compaq, và các hãng khác đã giúp Microsoft mở rộng thị phần mà không cần tự sản xuất phần cứng.
- Tạo nền tảng cho Windows:
- Thành công của MS-DOS đặt nền móng cho sự ra mắt của Windows (1985), một giao diện đồ họa thân thiện hơn. Vì các nhà sản xuất như Dell đã quen với phần mềm của Microsoft, họ dễ dàng chuyển sang Windows, củng cố vị thế của Microsoft trong thập niên 1990.
- Doanh thu khổng lồ từ giấy phép:
- Microsoft kiếm tiền từ việc cấp phép phần mềm cho mọi nhà sản xuất, thay vì chỉ phụ thuộc vào một đối tác duy nhất như IBM. Điều này mang lại nguồn doanh thu ổn định và lớn dần, đưa Microsoft từ một công ty nhỏ thành tập đoàn khổng lồ.
- Tránh được sự phụ thuộc:
- Nếu IBM độc quyền MS-DOS, Microsoft có thể bị kiểm soát bởi IBM – một gã khổng lồ phần cứng lúc bấy giờ. Quyết định không độc quyền giúp Microsoft giữ quyền tự chủ và định hướng phát triển riêng.
Microsoft đã làm gì cho phát triển bền vững của tương lai?
Microsoft đã tích cực đóng góp vào phát triển bền vững thông qua các sáng kiến môi trường, công nghệ hỗ trợ cộng đồng, và cam kết giảm thiểu tác động đến hành tinh. Một số đóng góp nổi bật bao gồm:
- Cam kết trung hòa carbon và hơn thế nữa:
- Năm 2020, Microsoft công bố mục tiêu trở thành carbon âm tính (carbon negative) vào năm 2030, nghĩa là loại bỏ nhiều carbon khỏi môi trường hơn lượng họ thải ra. Đến năm 2050, họ cam kết xóa bỏ toàn bộ lượng carbon đã phát thải kể từ khi thành lập (1975).
- Họ đã đầu tư vào năng lượng tái tạo, mua hơn 1 gigawatt điện từ các nguồn tái tạo trên ba châu lục và đặt mục tiêu sử dụng 100% năng lượng tái tạo cho hoạt động vào năm 2025.
- Quỹ Đổi mới Khí hậu (Climate Innovation Fund):
- Microsoft thành lập quỹ 1 tỷ USD (từ 2020) để đầu tư vào các giải pháp khí hậu sáng tạo, như nhiên liệu bền vững, vật liệu xây dựng ít carbon, công nghệ loại bỏ carbon dioxide, và các giải pháp tuần hoàn kinh tế. Đến năm 2025, họ đã đầu tư gần 800 triệu USD vào 63 dự án.
- AI hỗ trợ bền vững:
- Chương trình AI for Earth (ra mắt 2017) cung cấp công nghệ AI và đám mây cho các nhà khoa học, tổ chức bảo tồn để giải quyết các vấn đề như biến đổi khí hậu, bảo vệ đa dạng sinh học, và quản lý tài nguyên nước. Đến nay, chương trình đã hỗ trợ hơn 100 quốc gia.
- Năm 2023, Microsoft ra mắt AI and Sustainability Playbook, hướng dẫn cách AI có thể thúc đẩy tiến bộ bền vững, từ giám sát rừng nhiệt đới Amazon đến tối ưu hóa năng lượng trong các trung tâm dữ liệu.
- Quản lý nước và chất thải:
- Microsoft cam kết trở thành water positive (bù đắp nhiều nước hơn lượng sử dụng) và zero waste (không chất thải) vào năm 2030. Họ đã triển khai các dự án tái chế nước tại các trung tâm dữ liệu và đạt tỷ lệ tái sử dụng 89,4% cho phần cứng đám mây vào năm 2023.
- Hỗ trợ cộng đồng và kỹ năng xanh:
- Microsoft cung cấp các khóa học về kỹ năng bền vững trên LinkedIn Learning và hợp tác với các tổ chức để đào tạo lực lượng lao động cho nền kinh tế xanh, góp phần vào Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) của Liên Hợp Quốc.
Chiến lược cốt lõi nào của Microsoft trong phát triển bền vững trong nữa thập niên
Chiến lược bền vững của Microsoft xoay quanh ba trụ cột chính:
- Giảm thiểu tác động của chính mình:
- Tập trung vào việc giảm phát thải carbon (Scope 1, 2, 3), tối ưu hóa hiệu suất trung tâm dữ liệu, và sử dụng vật liệu tái chế trong sản xuất phần cứng.
- Ví dụ: Xây dựng trung tâm dữ liệu bằng gỗ nhẹ (giảm carbon từ thép và bê tông) và tái sử dụng nhiệt thải để sưởi ấm cộng đồng (như dự án tại Phần Lan).
- Sử dụng công nghệ để trao quyền:
- Phát triển các giải pháp như Microsoft Cloud for Sustainability, giúp doanh nghiệp đo lường và giảm tác động môi trường. Ví dụ: Ngân hàng Emirates NBD đã giảm thời gian báo cáo dữ liệu từ 3 tháng xuống 1 tuần nhờ công cụ này.
- Đầu tư vào AI để giải quyết các thách thức toàn cầu, từ dự báo thời tiết đến bảo vệ rừng.
- Hợp tác và xây dựng thị trường:
- Hợp tác với các đối tác, nhà cung cấp, và chính phủ để thúc đẩy công nghệ xanh. Ví dụ: Yêu cầu các nhà cung cấp lớn sử dụng 100% điện không carbon cho hàng hóa cung cấp cho Microsoft vào năm 2030.
- Đầu tư vào các dự án loại bỏ carbon dài hạn, như thỏa thuận mua 3,5 triệu tín chỉ carbon từ công ty tái trồng rừng Re.green (Brazil) trong 25 năm.
Và thử tìm hiểu Microsoft đã đi đầu xu hướng gì trong quá khứ, tạo phát triển như vậy?
Trong 50 năm qua, Microsoft đã tiên phong trong nhiều xu hướng công nghệ, đặt nền móng cho sự phát triển bền vững và đổi mới toàn cầu:
- Máy tính cá nhân (PC):
- Hệ điều hành MS-DOS (1981) và Windows (1985) đã phổ biến máy tính cá nhân, đưa công nghệ đến hàng tỷ người, tạo tiền đề cho nền kinh tế số hiện đại – nền tảng cho các giải pháp bền vững dựa trên dữ liệu.
- Microsoft đã đón đầu hoặc cho là đi đầu trong xu thế đồng hành cùng máy tính cá nhân, từ đó tạo ra nền tảng mỗi nhà một máy tính có cài Win.
- Phần mềm văn phòng:
- Microsoft Office (ra mắt 1990) với Word, Excel, PowerPoint đã thay đổi cách làm việc, tăng năng suất và giảm lãng phí tài nguyên (giấy, thời gian) trong các tổ chức.
- Tuy nhiên sự thành công của Microsoft đến từ 1 cột mốc quan trọng là lúc đó IBM không yêu cầu độc quyền phần mềm, chính vì điều này tạo cho Microsoft phát triển độc lập, định mệnh này nếu IBM thương lượng yêu cầu độc quyền thì xem như không có hãng Microsoft ngày này, âu cũng là định mệnh!
- Điện toán đám mây:
- Azure (2010) dẫn đầu xu hướng đám mây, cho phép lưu trữ và xử lý dữ liệu hiệu quả hơn, giảm nhu cầu phần cứng vật lý tại chỗ, từ đó giảm tiêu thụ năng lượng.
- Trí tuệ nhân tạo (AI):
- Hợp tác với OpenAI (2019) và ra mắt Copilot (2023) đã đưa AI vào cuộc sống hàng ngày, hỗ trợ từ sáng tạo nội dung đến tối ưu hóa năng lượng, góp phần vào các giải pháp bền vững.
- Ngày từ đầu xu thế AI, Microsoft cũng đã đón đầu và đầu tư khá nhiều cho xu hướng này.
- Trò chơi và giải trí:
- Xbox (2001) không chỉ định hình ngành công nghiệp game mà còn thúc đẩy công nghệ tiết kiệm năng lượng trong thiết bị giải trí.
———————————–
Trong 50 năm, Microsoft không chỉ thay đổi thế giới công nghệ tạo là được một nền tảng phần mềm “bá đạo” không ai thay thế được, mà còn đóng góp lớn vào phát triển bền vững thông qua cam kết carbon âm tính, nước tích cực, không chất thải, và ứng dụng AI cho môi trường. Chiến lược cốt lõi của họ là kết hợp giảm thiểu tác động, trao quyền qua công nghệ, và hợp tác toàn cầu. Từ việc tiên phong PC, đám mây, đến AI, Microsoft đã đi đầu trong các xu hướng định hình thế giới hiện đại, và nay tiếp tục dẫn dắt trong nỗ lực xây dựng một tương lai bền vững hơn.
