Một thông tin gây chấn động vừa được chính CEO NVIDIA – Jensen Huang – xác nhận: gã khổng lồ chip AI của Mỹ đã chứng kiến thị phần của mình tại thị trường Trung Quốc sụt giảm một cách chóng mặt, từ vị thế gần như độc tôn 95% xuống con số không tròn trĩnh. Đây không chỉ là một tổn thất tài chính khổng lồ mà còn là dấu hiệu cho thấy cuộc đua AI toàn cầu đang bước vào một giai đoạn mới, phức tạp và khó lường hơn, đặc biệt khi Trung Quốc đang dồn lực phát triển các giải pháp công nghệ nội địa mà Huawei là ngọn cờ đầu, cùng với đó là thách thức năng lượng ngày càng nhức nhối.
Cú Sốc Mang Tên “0% Thị Phần”
Tại sự kiện Citadel Securities Future Of Global Markets 2025, ông Jensen Huang đã không ngần ngại thừa nhận thực tế phũ phàng: “Thị phần của chúng tôi tại Trung Quốc đã giảm từ 95% xuống còn 0%. Hiện giờ, chúng tôi hoàn toàn không còn hiện diện ở đó”. Phát biểu này không chỉ phơi bày tác động nặng nề từ các lệnh hạn chế xuất khẩu công nghệ cao mà chính phủ Mỹ áp đặt lên Trung Quốc vì lý do an ninh quốc gia, mà còn cho thấy sự bất lực của NVIDIA tại một thị trường từng mang lại doanh thu hàng tỷ USD.
Trước đây, với các dòng GPU hiệu năng cao như A100 và H100, NVIDIA gần như thống trị tuyệt đối mảng chip AI tại Trung Quốc. Các tập đoàn công nghệ khổng lồ như Alibaba, Tencent, Baidu đều phụ thuộc lớn vào phần cứng của NVIDIA để xây dựng và vận hành các trung tâm dữ liệu AI của họ. Tuy nhiên, các lệnh cấm vận đã cắt đứt nguồn cung những con chip mạnh mẽ nhất này.
Nỗ lực “lách luật” của NVIDIA bằng cách tạo ra các phiên bản GPU tùy chỉnh yếu hơn như H20, L20 và L2 dành riêng cho thị trường Trung Quốc đã không mang lại kết quả như mong đợi. Theo giới phân tích, hiệu năng bị cắt giảm quá nhiều khiến các sản phẩm này trở nên kém hấp dẫn trong mắt các doanh nghiệp Trung Quốc, vốn đang khao khát sức mạnh tính toán để cạnh tranh trong cuộc đua AI ngày càng khốc liệt. Ông Huang chua chát thừa nhận: “Trong mọi dự báo, chúng tôi đều giả định doanh thu từ Trung Quốc bằng 0. Nếu có gì thay đổi, đó chỉ là phần thưởng thêm”.
Trung Quốc Tăng Tốc Với Chip “Cây Nhà Lá Vườn” – Huawei Ascend Dẫn Đầu
Việc NVIDIA bị “đá” khỏi sân chơi Trung Quốc không đồng nghĩa với việc cuộc đua AI tại quốc gia tỷ dân này chậm lại. Ngược lại, nó trở thành chất xúc tác mạnh mẽ thúc đẩy Trung Quốc dồn toàn lực vào việc xây dựng một hệ sinh thái công nghệ tự chủ, đặc biệt là trong lĩnh vực bán dẫn và chip AI – nền tảng cốt lõi của trí tuệ nhân tạo.
Chính sách quốc gia và sự đầu tư khổng lồ từ chính phủ đã tạo điều kiện cho các công ty công nghệ Trung Quốc tăng tốc nghiên cứu và phát triển các giải pháp thay thế. Nổi bật nhất trong số này là Huawei với dòng chip AI Ascend. Dù có thể chưa hoàn toàn sánh ngang với H100 của NVIDIA về hiệu năng đỉnh cao ở thời điểm hiện tại, Ascend đang cho thấy những bước tiến vượt bậc và quan trọng hơn là nó đại diện cho tham vọng tự chủ công nghệ của Trung Quốc.
Huawei không chỉ dừng lại ở việc sản xuất phần cứng. Họ đang xây dựng một hệ sinh thái toàn diện bao gồm cả phần cứng (chip Ascend, máy chủ Atlas) và phần mềm (nền tảng điện toán AI MindSpore, kiến trúc CANN – Compute Architecture for Neural Networks). Cách tiếp cận “full-stack” này tương tự như chiến lược của NVIDIA với CUDA, nhằm tạo ra một hệ sinh thái khép kín, tối ưu hóa hiệu suất và quan trọng là giảm sự phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài.
Các báo cáo gần đây cho thấy Huawei đang chuẩn bị tung ra thế hệ chip AI mới, được cho là có khả năng cạnh tranh trực diện với cả những kiến trúc tương lai của NVIDIA như Vera Rubin. Tham vọng của Huawei không chỉ dừng lại ở việc thay thế NVIDIA tại thị trường nội địa. Họ đang vạch ra lộ trình 5 năm với mục tiêu tự chủ hoàn toàn và xa hơn là vươn ra thị trường toàn cầu, trở thành một đối trọng thực sự với NVIDIA. Sự trỗi dậy mạnh mẽ của Huawei, được hậu thuẫn bởi chính sách bảo hộ và nguồn lực nhà nước, đang biến họ thành “cơn ác mộng” mới cho NVIDIA ngay tại thị trường mà hãng từng coi là sân nhà thứ hai.
Bên cạnh Huawei, các công ty khác như Cambricon cũng đang nỗ lực phát triển chip AI riêng, góp phần tạo nên một bức tranh sôi động về công nghệ bán dẫn nội địa tại Trung Quốc. Rõ ràng, Trung Quốc đang quyết tâm biến thách thức từ các lệnh cấm vận thành cơ hội để xây dựng nền tảng công nghệ tự cường.
“Cơn Bão” Năng Lượng – Thách Thức Chung Của Ngành AI
Song song với khủng hoảng địa chính trị tại Trung Quốc, NVIDIA và toàn ngành AI còn đối mặt với một thách thức mang tính nền tảng khác: năng lượng. Cuộc đua về hiệu năng AI đang đi kèm với cái giá là mức tiêu thụ điện năng tăng trưởng theo cấp số nhân.
Nhà phân tích Ray Wang chỉ ra rằng, chỉ trong vòng 8 năm, mức tiêu thụ điện của các hệ thống máy chủ AI NVIDIA đã tăng gấp 100 lần, từ kiến trúc Ampere (2020) đến Kyber (dự kiến ra mắt trong vài năm tới). Cụ thể hơn, một hệ thống Hopper hiện tại tiêu thụ khoảng 10 kilowatt mỗi khung máy, nhưng thế hệ Blackwell mới hơn đã vọt lên gần 120 kilowatt do số lượng GPU và hiệu năng tăng lên đáng kể. Các thế hệ tương lai như Kyber được dự đoán sẽ còn “ngốn điện” khủng khiếp hơn nữa.
Nguyên nhân đến từ việc gia tăng số lượng GPU trên mỗi hệ thống, mức tiêu thụ điện năng (TDP) của từng GPU tăng qua các thế hệ, và yêu cầu năng lượng khổng lồ của các hệ thống kết nối tốc độ cao như NVLink/NVSwitch để đảm bảo băng thông giữa hàng nghìn chip xử lý. Hơn nữa, các trung tâm dữ liệu AI thường hoạt động 24/7 ở mức hiệu suất cao, khiến mức tiêu thụ luôn ở đỉnh.
Các “siêu cường AI” như OpenAI, Meta, Amazon, Google đang có kế hoạch bổ sung hàng chục Gigawatt (GW) công suất điện toán AI trong những năm tới. Để dễ hình dung, 1 GW đủ cung cấp điện cho khoảng 1 triệu hộ gia đình Mỹ. Điều này có nghĩa là chỉ một trung tâm dữ liệu AI lớn đã tiêu thụ năng lượng tương đương một quốc gia cỡ trung bình.
Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) dự báo đến năm 2030, riêng nhu cầu điện cho AI có thể tăng gấp đôi trên toàn cầu, gây áp lực cực lớn lên lưới điện hiện có, dẫn đến nguy cơ thiếu điện cục bộ và giá điện sinh hoạt tăng cao, đặc biệt ở các khu vực gần trung tâm dữ liệu AI. Áp lực về năng lượng đang trở thành một rào cản vật lý hữu hình cho sự phát triển không giới hạn của AI.
NVIDIA Giữa Hai Gọng Kìm và Tương Lai Mờ Mịt
CEO Jensen Huang đang phải đối mặt với hai “cơn bão” cùng lúc: sự cô lập khỏi thị trường Trung Quốc đầy tiềm năng và áp lực khổng lồ về năng lượng từ chính những sản phẩm ngày càng mạnh mẽ của mình. Mất đi Trung Quốc không chỉ là mất đi một nguồn doanh thu lớn (ước tính hơn 20% thị trường AI toàn cầu) mà còn là mất đi cơ hội tiếp cận với một hệ sinh thái AI đang phát triển cực kỳ năng động.
Trong khi đó, việc các thế hệ chip mới ngày càng “uống điện” đặt ra câu hỏi về tính bền vững và khả năng mở rộng quy mô của hạ tầng AI trong tương lai. Liệu ngành năng lượng có thể đáp ứng kịp tốc độ phát triển của AI?
NVIDIA vẫn đang là người dẫn đầu không thể tranh cãi về công nghệ phần cứng AI. Tuy nhiên, hai thách thức lớn này đang buộc họ phải suy nghĩ lại về chiến lược toàn cầu của mình. Khi thị phần tại một thị trường trọng điểm rơi về 0, khi năng lượng trở thành yếu tố giới hạn, và khi một đối thủ nội địa như Huawei đang trỗi dậy mạnh mẽ ngay tại thị trường đó, câu hỏi lớn được đặt ra: Liệu NVIDIA có thể duy trì ngôi vương AI thế giới mà không cần đến Trung Quốc?
Tương lai của cuộc đua AI giờ đây không chỉ được định đoạt bởi sức mạnh công nghệ, mà còn bởi các yếu tố địa chính trị phức tạp và bài toán năng lượng ngày càng nan giải. Cái giá phải trả cho giấc mơ trí tuệ nhân tạo có thể sẽ ngày càng đắt đỏ hơn, theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng.
Ý Nghĩa và Tác Động Đa Chiều
Sự kiện NVIDIA mất trắng thị phần Trung Quốc và sự trỗi dậy của chip nội địa không chỉ là câu chuyện riêng của NVIDIA hay Huawei, mà nó phản ánh những chuyển dịch sâu sắc hơn trong bức tranh công nghệ toàn cầu, mang đến những hàm ý quan trọng cho nhiều bên:
1. Đối với NVIDIA
Mất thị trường Trung Quốc là một đòn giáng mạnh, buộc NVIDIA phải tìm kiếm các thị trường thay thế và đẩy mạnh đa dạng hóa. Áp lực cạnh tranh từ Huawei và các công ty Trung Quốc khác, dù ban đầu chủ yếu ở thị trường nội địa, có thể sẽ sớm lan ra toàn cầu.
Đồng thời, thách thức năng lượng buộc NVIDIA phải đầu tư nhiều hơn vào nghiên cứu các kiến trúc chip tiết kiệm điện hơn, hoặc các giải pháp làm mát tiên tiến, nếu không muốn bị giới hạn bởi hạ tầng năng lượng. Vị thế thống trị tuyệt đối của NVIDIA đang bị thử thách nghiêm trọng.
2. Đối với Trung Quốc
Đây là một thắng lợi chiến lược quan trọng trên con đường tự chủ công nghệ. Việc các công ty nội địa như Huawei có thể lấp đầy khoảng trống do NVIDIA để lại (dù có thể cần thêm thời gian để đạt hiệu năng tương đương tuyệt đối) chứng tỏ năng lực R&D và sản xuất đáng gờm.
Điều này không chỉ giảm sự phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài mà còn tạo tiền đề để Trung Quốc trở thành một cực đối trọng trong cuộc đua AI toàn cầu, không chỉ về ứng dụng mà còn cả về công nghệ lõi (phần cứng). Tuy nhiên, Trung Quốc cũng sẽ phải đối mặt với bài toán năng lượng tương tự như phần còn lại của thế giới khi quy mô AI ngày càng phình to.
3. Đối với Bức Tranh AI Toàn Cầu
Sự kiện này có thể đẩy nhanh xu hướng phân tách hệ sinh thái công nghệ (technological decoupling) giữa Mỹ/phương Tây và Trung Quốc. Các quốc gia và công ty sẽ phải đối mặt với lựa chọn khó khăn hơn về việc sử dụng nền tảng công nghệ nào.
Cạnh tranh gia tăng có thể thúc đẩy đổi mới, nhưng cũng có thể dẫn đến sự phân mảnh và thiếu tương thích. Vấn đề năng lượng trở thành mối quan tâm chung, có khả năng định hình lại hướng phát triển của AI, ưu tiên các mô hình hiệu quả hơn về năng lượng thay vì chỉ chạy đua về quy mô và hiệu năng thô.
4. Đối với Doanh nghiệp và Người dùng
Biến động địa chính trị cho thấy tầm quan trọng của việc đa dạng hóa chuỗi cung ứng và đánh giá rủi ro thị trường. Sự cạnh tranh giữa các nhà cung cấp chip AI có thể mang lại lợi ích về giá cả và lựa chọn trong dài hạn, nhưng cũng có thể gây ra sự không chắc chắn trong ngắn hạn.
Chi phí năng lượng tăng cao do AI có thể ảnh hưởng đến giá thành dịch vụ và cuối cùng là người tiêu dùng. Các doanh nghiệp cần cân nhắc kỹ lưỡng hơn về hiệu quả năng lượng khi xây dựng hạ tầng AI.
Xem thêm:
Salesforce đầu tư 15 tỷ USD vào AI: Bước đi chiến lược giữa cuộc đua trí tuệ nhân tạo toàn cầu
Phòng thí nghiệm AI Lila Sciences: Liệu có phải bước ngoặt của cuộc đua trí tuệ nhân tạo toàn cầu
