Quyết định xây dựng sân bay Long Thành để giải quyết, không những giảm ún tắt cho sân bay Tân Sơn Nhất và tác động kinh tế của sân bay quốc tế Long Thành đối với khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam (TPHCM, Đồng Nai, BRVT) là rất lớn, đóng 3%-5% GDP cả nước, và bài viết sau đây trọng tâm phân tích sự kết hợp giữa BRVT và sân bay Long Thành dựa trên lợi thế cảng nước sâu, cũng như tác động đến kinh tế TPHCM và Đồng Nai ra sao.
Phân tích tác động kinh tế của sân bay Long Thành và sự kết hợp với BRVT
Sân bay quốc tế Long Thành, dự án hạ tầng giao thông chiến lược của Việt Nam, với công suất 100 triệu hành khách và 5 triệu tấn hàng hóa mỗi năm, được kỳ vọng sẽ tạo ra tác động kinh tế sâu rộng cho khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam, bao gồm TP. Hồ Chí Minh (TPHCM), Đồng Nai và Bà Rịa – Vũng Tàu (BRVT). Đặc biệt, sự kết hợp giữa sân bay Long Thành và hệ thống cảng nước sâu tại BRVT, nổi bật là cụm cảng Cái Mép – Thị Vải, sẽ hình thành một trung tâm logistics đa phương thức mạnh mẽ, thúc đẩy phát triển kinh tế toàn diện. Bài phân tích này sẽ đánh giá tác động tổng quan, các ngành hưởng lợi, và sự cộng hưởng giữa BRVT với sân bay Long Thành, kèm theo thách thức và giải pháp.
1. Tác động kinh tế tổng quan
Sân bay Long Thành, nằm tại Đồng Nai, cách TPHCM khoảng 40 km và BRVT 50-60 km, sẽ đóng góp 3-5% GDP cả nước (theo Hansen Partnership), với ảnh hưởng lớn nhất tập trung tại khu vực phía Nam – nơi chiếm hơn 45% GDP quốc gia. Dự án không chỉ giải quyết tình trạng quá tải của sân bay Tân Sơn Nhất mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh của vùng thông qua kết nối quốc tế, thu hút đầu tư và thúc đẩy đô thị hóa. Các ngành chủ chốt như hàng không, logistics, công nghiệp, du lịch, bất động sản và dịch vụ sẽ phát triển mạnh mẽ nhờ “hiệu ứng sân bay”.
- TPHCM: Củng cố vai trò trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại, và du lịch, với sự giảm tải từ Tân Sơn Nhất và kết nối nhanh qua cao tốc.
- Đồng Nai: Trở thành trung tâm logistics, công nghiệp và bất động sản mới, tận dụng vị trí đặt sân bay.
- BRVT: Phát huy lợi thế cảng nước sâu để kết hợp với sân bay, tạo thành trung tâm logistics đa phương thức hàng đầu.
2. Các ngành phát triển tại khu vực trọng điểm phía Nam
a. Hàng không và logistics
Sân bay Long Thành sẽ là trung tâm trung chuyển hàng không quốc tế, với công suất logistics lớn. TPHCM tận dụng để phát triển dịch vụ cao cấp, Đồng Nai trở thành “thủ phủ logistics” phía Nam, còn BRVT kết nối vận tải biển – hàng không để tối ưu hóa chuỗi cung ứng.
b. Công nghiệp và sản xuất
Đồng Nai thu hút FDI vào công nghệ cao (điện tử, linh kiện), BRVT phát triển công nghiệp dầu khí và chế biến sâu, còn TPHCM giữ vai trò điều phối và hỗ trợ.
c. Du lịch
TPHCM đón thêm khách quốc tế qua các chuyến bay thẳng, Đồng Nai phát triển du lịch sinh thái, và BRVT (Vũng Tàu, Côn Đảo) hưởng lợi từ kết nối nhanh với sân bay.
d. Bất động sản
Các đô thị vệ tinh tại Đồng Nai (Long Thành, Biên Hòa), khu Đông TPHCM, và Phú Mỹ (BRVT) sẽ tăng giá trị nhờ hạ tầng kết nối.
e. Dịch vụ và thương mại
Các trung tâm thương mại, khách sạn, và kinh tế đêm sẽ phát triển tại cả ba địa phương, phục vụ nhu cầu từ sân bay và cảng biển.
3. Sự kết hợp giữa BRVT và sân bay Long Thành
BRVT, với cụm cảng Cái Mép – Thị Vải (xếp thứ 11 thế giới về năng suất, xử lý 40-50% hàng hóa xuất nhập khẩu Việt Nam), sẽ cộng hưởng với sân bay Long Thành để tạo thành trung tâm logistics đa phương thức hàng đầu Đông Nam Á.
a. Kết nối giao thông
- Cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu (dự kiến hoàn thành 2026-2027) rút ngắn thời gian từ sân bay đến cảng còn 45 phút – 1 giờ.
- Quốc lộ 51 (nâng cấp) và kế hoạch đường sắt trong tương lai sẽ tăng cường liên kết.
- Hàng hóa di chuyển linh hoạt giữa cảng biển (khối lượng lớn) và sân bay (giá trị cao, tốc độ nhanh).
b. Tối ưu hóa chuỗi cung ứng
- Hàng hóa giá trị cao: Thủy sản, nông sản từ BRVT có thể xuất khẩu nhanh qua sân bay Long Thành (24-48 giờ đến Mỹ/EU), tăng giá trị 20-30%.
- Hàng hóa khối lượng lớn: Sản phẩm công nghiệp (thép, hóa dầu) từ cảng Cái Mép tận dụng sân bay cho các lô hàng nhỏ, cần gấp.
- Trung chuyển quốc tế: BRVT và Long Thành sẽ cạnh tranh với Singapore nhờ kết hợp trung chuyển hàng hải và hàng không.
c. Các ngành hưởng lợi tại BRVT
- Logistics và vận tải: Doanh nghiệp như Gemadept, SNP mở rộng kho bãi, vận tải liên phương thức.
- Xuất khẩu thủy sản/nông sản: Minh Phú, Vĩnh Nghi đầu tư chế biến sâu, logistics lạnh.
- Công nghiệp dầu khí: Tổ hợp Long Sơn (5,1 tỷ USD) nhập máy móc qua sân bay, xuất hóa dầu giá trị cao.
- Du lịch: Vũng Tàu, Côn Đảo đón khách quốc tế từ Long Thành.
- Bất động sản: Phú Mỹ, Tân Thành phát triển khu công nghiệp và đô thị.
d. Hạ tầng hỗ trợ
Các khu hậu cần tại Phú Mỹ và Long Thành sẽ là cầu nối, tối ưu hóa lưu trữ và chuyển giao hàng hóa.
4. Tuy nhiên vẫn còn đó những bái toàn cần giải quyết:
- Hạ tầng giao thông (cao tốc, Quốc lộ 51) cần hoàn thiện đồng bộ để tránh ùn tắc.
- Ô nhiễm môi trường từ cảng và sân bay có thể gia tăng.
- Nguồn nhân lực chất lượng cao còn thiếu.
- Cạnh tranh nội bộ giữa Cái Mép và Cát Lái, Long Thành và Tân Sơn Nhất.
- Giải pháp:
- Đẩy nhanh tiến độ cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu, mở rộng tuyến giao thông liên kết.
- Áp dụng công nghệ xanh trong vận tải và quản lý cảng/sân bay.
- Đào tạo lao động cho logistics, hàng không, du lịch.
- Phân vai trò rõ ràng giữa các đầu mối (Cái Mép cho hàng quốc tế, Long Thành cho hàng giá trị cao).
Sân bay Long Thành sẽ là động lực lớn thúc đẩy kinh tế khu vực phía Nam, đặc biệt khi kết hợp với BRVT – nơi sở hữu cảng nước sâu Cái Mép – Thị Vải. Sự cộng hưởng này tạo ra trung tâm logistics đa phương thức, nâng cao năng lực cạnh tranh của TPHCM, Đồng Nai và BRVT trên bản đồ quốc tế. Các ngành logistics, công nghiệp, du lịch, bất động sản và dịch vụ tại BRVT sẽ phát triển vượt bậc nhờ kết nối nhanh với sân bay, trong khi Đồng Nai và TPHCM củng cố vai trò trung tâm kinh tế. Với chiến lược đầu tư đồng bộ và bền vững, khu vực này có thể trở thành “cường quốc logistics” mới của Đông Nam Á, đưa Việt Nam tiến gần hơn đến vị thế kinh tế toàn cầu.
