Gen Z là thế hệ lớn lên trong thời đại công nghệ, nhân sinh quan và quan điểm sống, làm việc của đối tượng này cũng khá khác biệt với các Gen thế hệ trước, cùng nhìn nhận vấn đề này.
Nhân sinh quan, thái độ và quan điểm làm việc của Gen Z như thế nào?
Gen Z (sinh khoảng 1997–2012) là thế hệ lớn lên trong thời đại công nghệ số, mạng xã hội và biến động kinh tế – xã hội lớn từ sau khủng hoảng kinh tế, Covid-19 cũng như thế hệ này cha mẹ đã có thu nhập tốt. Vậy những đặc điểm chính của họ bao gồm:
- Nhân sinh quan:
- Cá nhân hóa và tự do: Gen Z đề cao tính cá nhân, muốn sống đúng với bản thân và tìm kiếm ý nghĩa trong cuộc sống.
- Ý thức xã hội: Họ quan tâm đến các vấn đề như biến đổi khí hậu, bình đẳng giới, đa dạng và công bằng xã hội.
- Thực dụng và linh hoạt: Gen Z thường nhìn nhận cuộc sống thực tế, ưu tiên sự ổn định tài chính nhưng cũng tìm kiếm sự linh hoạt trong công việc và cuộc sống.
- Thái độ làm việc:
- Công nghệ số: Thành thạo công nghệ, họ thích ứng nhanh với các công cụ và môi trường làm việc trực tuyến.
- Tìm kiếm ý nghĩa: Gen Z muốn công việc của họ có mục đích, không chỉ đơn thuần là kiếm tiền.
- Ưu tiên cân bằng công việc – cuộc sống: Họ coi trọng sức khỏe tinh thần và không muốn hy sinh đời sống cá nhân vì công việc.
- Tính độc lập: Họ thích tự chủ trong công việc, nhưng cũng mong nhận được phản hồi thường xuyên để phát triển.
- Quan điểm làm việc:
- Đa nhiệm và linh hoạt: Gen Z thường làm nhiều việc cùng lúc và thích môi trường làm việc năng động, không gò bó.
- Tư duy khởi nghiệp: Nhiều người trong Gen Z có xu hướng tìm kiếm các cơ hội tự kinh doanh hoặc làm việc tự do (freelance).
- Trung thành có điều kiện: Họ sẵn sàng gắn bó với công ty nếu cảm thấy được tôn trọng, phát triển và có môi trường làm việc tích cực.
So sánh với Gen Y (Millennials, sinh khoảng 1981–1996)
| Tiêu chí | Gen Z | Gen Y |
|---|---|---|
| Công nghệ | Thành thạo công nghệ số, sử dụng mạng xã hội và công cụ làm việc trực tuyến một cách tự nhiên. | Chứng kiến sự phát triển của internet, thích nghi tốt nhưng không “bẩm sinh” như Gen Z. |
| Trung thành | Trung thành có điều kiện, dễ thay đổi công việc nếu không thấy phù hợp. | Trung thành hơn, nhưng cũng tìm kiếm cơ hội tốt hơn nếu không hài lòng. |
| Phong cách làm việc | Độc lập, muốn tự chủ, thích môi trường linh hoạt, ít gò bó. | Hợp tác, thích làm việc nhóm, nhưng đôi khi cần hướng dẫn rõ ràng. |
| Kỳ vọng từ lãnh đạo | Mong nhận phản hồi thường xuyên, muốn được công nhận cá nhân. | Muốn được hướng dẫn, hỗ trợ để phát triển sự nghiệp lâu dài. |
- Gen Z thực dụng hơn, ưu tiên tính linh hoạt và ý nghĩa trong công việc, đồng thời đòi hỏi môi trường làm việc hiện đại và công bằng.
- Gen Y lý tưởng hóa công việc hơn, tập trung vào thăng tiến và hợp tác, nhưng đôi khi thiếu sự linh hoạt so với Gen Z.
Làm thế nào để hòa hợp trong điều hành và hợp tác trong công việc với Gen Z
Để quản lý và làm việc hiệu quả với Gen Z, nhà lãnh đạo hoặc đồng nghiệp cần điều chỉnh cách tiếp cận phù hợp với đặc điểm của thế hệ này. Dưới đây là các gợi ý cụ thể:
- Tạo môi trường làm việc linh hoạt:
- Thời gian và địa điểm linh hoạt: Cho phép làm việc từ xa hoặc giờ giấc linh hoạt nếu công việc cho phép. Gen Z đánh giá cao sự tự do trong cách tổ chức công việc.
- Ứng dụng công nghệ: Sử dụng các công cụ quản lý dự án (như Trello, Slack) và giao tiếp trực tuyến để phù hợp với phong cách làm việc số hóa của Gen Z.
- Cung cấp phản hồi thường xuyên và mang tính xây dựng:
- Gen Z mong muốn nhận được phản hồi nhanh chóng và cụ thể để cải thiện bản thân. Thay vì đánh giá hàng năm, hãy tổ chức các buổi phản hồi định kỳ hoặc không chính thức.
- Công nhận thành tựu cá nhân, dù nhỏ, để tăng động lực.
- Tôn trọng tính cá nhân và đa dạng:
- Gen Z đề cao sự đa dạng và hòa nhập. Hãy tạo văn hóa công ty cởi mở, nơi mọi ý kiến được lắng nghe và tôn trọng.
- Khuyến khích họ thể hiện bản thân thông qua các sáng kiến hoặc dự án cá nhân.
- Tập trung vào mục đích và giá trị:
- Kết nối công việc của Gen Z với mục tiêu lớn hơn của tổ chức hoặc các giá trị xã hội (ví dụ: bền vững, công bằng). Điều này giúp họ cảm thấy công việc có ý nghĩa.
- Minh bạch trong cách vận hành và ra quyết định để xây dựng lòng tin.
- Hỗ trợ phát triển cá nhân:
- Cung cấp cơ hội học hỏi, như các khóa đào tạo, hội thảo hoặc mentoring. Gen Z muốn phát triển kỹ năng liên tục.
- Tạo lộ trình nghề nghiệp rõ ràng nhưng không áp đặt, cho phép họ khám phá các vai trò khác nhau.
- Thúc đẩy cân bằng công việc – cuộc sống:
- Tôn trọng thời gian cá nhân của Gen Z, tránh yêu cầu làm việc ngoài giờ không cần thiết.
- Quan tâm đến sức khỏe tinh thần bằng cách cung cấp các chương trình hỗ trợ (như tư vấn tâm lý) hoặc khuyến khích nghỉ ngơi.
- Hòa hợp với Gen Y trong môi trường làm việc:
- Kết nối hai thế hệ: Khuyến khích Gen Y hướng dẫn Gen Z (vai trò mentor) để tận dụng kinh nghiệm của Gen Y và sự sáng tạo của Gen Z.
- Tạo dự án nhóm đa thế hệ: Kết hợp thế mạnh của Gen Y (hợp tác, định hướng dài hạn) và Gen Z (sáng tạo, công nghệ) để đạt kết quả tốt nhất.
- Giải quyết xung đột: Gen Y có thể thấy Gen Z quá độc lập hoặc thiếu kiên nhẫn, trong khi Gen Z có thể cho rằng Gen Y bảo thủ. Lãnh đạo cần làm trung gian, giải thích sự khác biệt và khuyến khích sự thấu hiểu lẫn nhau.
Gen Z mang đến một góc nhìn mới mẻ, thực dụng và công nghệ hóa trong công việc, nhưng họ cũng đòi hỏi sự linh hoạt và ý nghĩa. So với Gen Y, Gen Z ít trung thành hơn nhưng sáng tạo và thích nghi nhanh hơn. Để hòa hợp với Gen Z, nhà quản lý cần xây dựng môi trường làm việc cởi mở, công bằng, và hỗ trợ phát triển cá nhân, đồng thời tạo cầu nối với Gen Y để tận dụng thế mạnh của cả hai thế hệ.
Gen Z đối với các thế hệ đi trước thường được coi là “cố chấp” thích làm những gì mình nghĩ, tuy nhiên mỗi thế hệ do điều kiện sống và sinh hoạt nên có những quan điểm sống, làm việc khác nhau. Quan trọng là trong tổ chức tìm ra được hướng hài hòa mới mong phát huy được thế mạnh của từng thế hệ.
