Bài học về sự linh hoạt trong khởi nghiệp: Bẻ lái như tay đua F1

Khởi nghiệp mà không linh hoạt thì giống như cố lái xe đạp qua sa mạc – mệt, chậm, và sớm muộn cũng "toang". Sự linh hoạt là khả năng thích nghi, đổi hướng nhanh như chớp khi thị trường, khách hàng, hay chính bản thân bạn ném vào mặt một đống drama, thay đổi chóng mặt.

Bài học lớn nhất? Trong khởi nghiệp, không có con đường thẳng tắp, chỉ có những khúc cua bất ngờ. Linh hoạt nghĩa là biết khi nào nên đạp ga, khi nào nên phanh, và khi nào cần... nhảy dù khỏi xe để thử cái mới.

Tại sao khởi nghiệp cần linh hoạt? Vì thế giới này không chờ bạn đâu, bạn thân ạ! Thị trường thay đổi nhanh hơn crush đổi ý, khách hàng thì thất thường như thời tiết, còn đối thủ thì lúc nào cũng rình rập. Linh hoạt giúp bạn:

• Bắt kịp xu hướng: Hôm nay TikTok hot, mai có thể là nền tảng mới toanh. Không bẻ lái, bạn sẽ bị bỏ lại như điện thoại nắp gập.

• Sống sót qua thất bại: 90% startup thất bại, nhưng linh hoạt giúp bạn biến "thất bại" thành "bài học" và thử lại.

• Tối ưu nguồn lực: Với ngân sách eo hẹp, linh hoạt là cách bạn xoay xở để làm nhiều hơn với ít hơn.

• Giữ tinh thần thép: Thị trường có thể đá bạn văng, nhưng linh hoạt giúp bạn đứng dậy, phủi bụi, và tiếp tục chạy.

Linh hoạt ≠ Thiếu định hướng

• Linh hoạt nghĩa là điều chỉnh chiến lược, không phải thay đổi tầm nhìn.
• Ví dụ: Airbnb bắt đầu là dịch vụ cho thuê đệm hơi, sau đó linh hoạt mở rộng thành nền tảng lưu trú toàn cầu, nhưng giá trị cốt lõi “kết nối con người” vẫn giữ nguyên.

Không dán nhãn công việc: Đừng tự nhốt mình vào cái hộp

Trong khởi nghiệp, nếu bạn cứ khư khư "tôi là CEO, chỉ làm việc lớn" hay "tôi chỉ làm marketing", bạn sẽ sớm nhận ra mình đang chơi trò "tự bắn vào chân". Linh hoạt nghĩa là không dán nhãn công việc.
Hôm nay bạn là sếp, mai có thể kiêm shipper, kế toán, hay thậm chí lau bàn. Startup giống như một ban nhạc một người – bạn phải chơi mọi nhạc cụ, dù không phải lúc nào cũng hay. Không dán nhãn giúp bạn sẵn sàng nhảy vào bất kỳ vai trò nào, từ viết code đến trả lời tin nhắn khách hàng lúc nửa đêm. Kết quả? Bạn tiết kiệm chi phí, học nhanh, và không bị "kẹt" khi nhân viên nghỉ đột xuất.
Trong startup, chức danh không quan trọng bằng giá trị.

• Bạn là Founder nhưng đôi khi phải… tự ship hàng.
• CTO có thể đi gọi vốn, CMO có thể hỗ trợ chăm sóc khách hàng.
• Tinh thần là: ai rảnh thì nhảy vào – miễn sao mục tiêu chung đạt được.

Ở giai đoạn đầu, Shopee Việt Nam từng yêu cầu nhân sự marketing kiêm cả… CSKH và nhập sản phẩm lên hệ thống. Linh hoạt nguồn lực là bí quyết tăng tốc.
 

Muốn linh hoạt mà không “linh tinh”? Hiểu tiến trình đi đã!

Linh hoạt không có nghĩa là chạy lung tung như gà mất đầu. Muốn bẻ lái mượt mà, bạn cần hiểu tiến trình (process) của startup mình. Tiến trình là gì? Là cái bản đồ giúp bạn biết mình đang ở đâu, đi đâu, và cần gì để không lạc đường. Ví dụ:

• Xác định vấn đề: Khách hàng của bạn đau đầu vì cái gì? (Spoiler: Không phải vì thiếu bạn trong đời họ đâu.)

• Thử nghiệm giải pháp: Tung sản phẩm/dịch vụ thử, đo lường phản hồi, và điều chỉnh nhanh như ninja.

• Lặp lại và cải thiện: Không có cái gọi là "hoàn hảo", chỉ có "tốt hơn phiên bản hôm qua".

Hiểu tiến trình giúp bạn linh hoạt có mục tiêu, không phải kiểu "hôm nay bán trà sữa, mai bán giày vì thấy hot". Hãy vẽ sơ đồ tiến trình đơn giản – dù chỉ trên giấy ăn – để biết khi nào nên đổi hướng, khi nào nên kiên trì.

Netflix ban đầu là dịch vụ cho thuê DVD, nhưng khi dữ liệu cho thấy khách hàng thích xem online → họ xoay trục thành streaming. Đây là linh hoạt dựa trên insight, không phải linh hoạt… theo tin đồn.
 

“Vốn” càng vững, càng dễ linh hoạt, chắc rồi!

Không có tiền, bạn linh hoạt kiểu gì? Vốn là "nhiên liệu" cho mọi cuộc bẻ lái. Có vốn, bạn có thể thử nghiệm ý tưởng mới, thuê chuyên gia, hay chạy quảng cáo để test thị trường. Không có vốn, bạn chỉ còn nước ngồi cầu nguyện khách hàng tự tìm đến. Nhưng vốn không chỉ là tiền:

• Vốn kiến thức: Hiểu thị trường, sản phẩm, và khách hàng giúp bạn đưa ra quyết định linh hoạt mà không "toang".

• Vốn quan hệ: Mạng lưới bạn bè, đối tác, hay mentor là "cứu tinh" khi bạn cần lời khuyên hay nguồn lực gấp.

• Vốn tinh thần: Linh hoạt đòi hỏi bạn đủ "chai mặt" để thử sai và đứng dậy. Không có vốn này, bạn sẽ sớm bỏ cuộc.

Mẹo nhỏ: Đừng đốt hết tiền vào một ý tưởng. Hãy chia nhỏ vốn để thử nhiều hướng – giống như không bỏ hết trứng vào một rổ, trừ khi bạn muốn ăn món trứng vỡ.

• Doanh nghiệp “nghèo ý tưởng” còn cứu được, nhưng nghèo vốn thì… khó xoay.
• Cần xây buffer vốn an toàn ít nhất 6–12 tháng để có không gian thử nghiệm.

Tiki từng “đốt” nhiều tiền để chiếm thị trường, nhưng không có chiến lược tối ưu vốn → mất khả năng linh hoạt trước khi Shopee bùng nổ.
 

Xem bản thân là một doanh nghiệp: Thương hiệu cá nhân là “vũ khí bí mật”

Startup không chỉ là công ty, mà còn là bạn. Xem mình như một doanh nghiệp nghĩa là xây dựng thương hiệu cá nhân mạnh mẽ. Tại sao? Vì khách hàng, nhà đầu tư, và đối tác không chỉ mua sản phẩm, họ mua niềm tin vào bạn. Linh hoạt ở đây là khả năng biến mình thành "người đa nhiệm":

• Kể chuyện hấp dẫn: Dùng mạng xã hội để chia sẻ hành trình khởi nghiệp, từ thất bại hài hước đến thành công nhỏ.

• Học liên tục: Một CEO biết code, marketing, hay thậm chí quay TikTok sẽ dễ bẻ lái hơn một CEO chỉ biết... họp.

• Tạo giá trị: Hãy để mọi người nhớ bạn là người giải quyết vấn đề, không phải người chỉ biết kêu ca.

Trong startup, Founder chính là sản phẩm đầu tiên:

• Uy tín cá nhân = niềm tin cho nhà đầu tư, đối tác, khách hàng.
• Tạo “personal brand” mạnh giúp dễ xoay chuyển nguồn lực, thu hút team giỏi và gọi vốn hiệu quả hơn.
• Elon Musk chính là ví dụ: từ PayPal → Tesla → SpaceX → xAI. Sự linh hoạt của ông dựa trên thương hiệu cá nhân vững chắc.

Thương hiệu cá nhân giúp bạn nổi bật, dễ kết nối, và có thêm “vốn xã hội” để linh hoạt trong mọi tình huống.

Ứng dụng công nghệ đơn giản, chi phí thấp: Giải pháp sự vụ không cần “chanh sả”

Startup không cần công nghệ đắt đỏ như AI của NASA để linh hoạt. Những công cụ đơn giản, chi phí thấp là đủ để bạn xử lý mọi sự vụ:

• Quản lý công việc: Trello, Notion giúp bạn tổ chức ý tưởng mà không cần họp hành cả ngày.

• Marketing giá rẻ: Canva để thiết kế poster, Google Analytics để hiểu khách hàng, và TikTok để viral miễn phí.

• Tự động hóa: Chatbot trên Messenger hay email automation giúp bạn chăm sóc khách hàng mà không cần thuê cả đội.

• Tài chính gọn nhẹ: Wave, QuickBooks giúp quản lý dòng tiền mà không cần kế toán thâm niên.

Công nghệ đơn giản giống như dao đa năng Thụy Sĩ – nhỏ gọn nhưng giải quyết được cả tá vấn đề. Linh hoạt là biết dùng chúng để tiết kiệm thời gian và tiền bạc.

Bớt báo cáo, tập trung hành động: Đừng để giấy tờ chôn vùi giấc mơ

Startup mà cứ ngồi viết báo cáo dài như luận văn thạc sĩ, bạn sẽ sớm hết hơi để chạy. Linh hoạt nghĩa là ưu tiên hành động thay vì sa lầy vào kế hoạch hoàn hảo trên giấy. Thay vì họp để bàn “chiến lược 5 năm”, hãy làm thử một chiến dịch nhỏ, đo lường, và điều chỉnh. Báo cáo chỉ cần ngắn gọn: “Làm gì, kết quả ra sao, tiếp theo thế nào?”. Thời gian tiết kiệm được, bạn dùng để gặp khách hàng, test sản phẩm, hoặc... ngủ một giấc cho tỉnh táo.

• Thay vì 10 slide KPI, hãy thử nghiệm A/B nhanh.
• Thay vì 3 cuộc họp chiến lược, hãy ra mắt sản phẩm thử.
• Triết lý Lean Startup: Build → Measure → Learn chính là linh hoạt có kiểm soát.

Bán hàng, bán hàng, và bán hàng: Không có doanh thu, linh hoạt cũng chết?

Trong khởi nghiệp, bán hàng là vua, là hoàng hậu, và là cả hoàng tộc. Không có doanh thu, mọi sự linh hoạt chỉ là “múa may quay cuồng” trong vô vọng. Tại sao phải ưu tiên bán hàng?

• Doanh thu = oxy: Không có tiền, startup của bạn sẽ “ngáp” trong vòng 6 tháng.

• Phản hồi thực tế: Bán hàng giúp bạn hiểu khách hàng muốn gì, không muốn gì, thay vì ngồi đoán như thầy bói.

• Xây dựng động lực: Mỗi đơn hàng là một cú hích tinh thần để bạn tiếp tục bẻ lái.

Không có “tiền tươi”, mọi chiến lược chỉ là… lý thuyết.

• Doanh nghiệp càng nhỏ, càng phải tập trung kiếm khách trước, scale sau.
• Mọi ý tưởng đẹp đều phải đo bằng doanh thu.

Jeff Bezos từng nói:
“Chúng tôi không xây Amazon để trở thành công ty lớn, mà để phục vụ khách hàng tốt nhất. Doanh thu chỉ là kết quả.”

Linh hoạt trong bán hàng nghĩa là thử mọi kênh (online, offline, TikTok, chợ trời), mọi cách tiếp cận (giảm giá, tặng quà, kể chuyện), và không ngại bị từ chối. Bán không được? Đổi cách bán. Vẫn không được? Đổi sản phẩm. Vẫn không xong? Đi ngủ, mai bán tiếp.

Linh hoạt là sống sót, không linh hoạt là “game over”

Khởi nghiệp là cuộc đua marathon đầy chướng ngại vật, và sự linh hoạt là đôi giày giúp bạn nhảy qua mọi thử thách. Đừng tự nhốt mình vào vai trò cố định, hãy hiểu tiến trình để bẻ lái đúng lúc, xây vốn vững chắc, biến mình thành một “doanh nghiệp cá nhân”, dùng công nghệ đơn giản, bớt báo cáo, và tập trung bán hàng như thể đó là hơi thở cuối cùng. Linh hoạt không phải là “linh tinh” – nó là nghệ thuật sống sót và phát triển trong thế giới khởi nghiệp đầy drama. Vậy nên, hãy sẵn sàng nhảy từ kế hoạch A sang Z, vì trong khởi nghiệp, chỉ những kẻ linh hoạt mới là người sống sót để kể lại câu chuyện!