Chân dung khách hàng Gen Z

Gen Z là đối tượng khách hàng khá đặc thù sinh từ 1997-2012, là thế hệ lớn lên trong thời kỳ chuyển đổi số mạnh mẽ và chịu ảnh hưởng từ các sự kiện toàn cầu như đại dịch COVID-19. Hành vi tiêu dùng của nhóm đối tượng này đã thay đổi đáng kể sau đại dịch, phản ánh cả xu hướng toàn cầu và đặc thù địa phương tại Việt Nam:

1. Tăng cường mua sắm trực tuyến và tích hợp đa kênh (omnichannel):
   • Sau đại dịch, Gen Z tiếp tục duy trì thói quen mua sắm trực tuyến với tỷ lệ cao. Theo báo cáo từ McKinsey (2023), 50-75% người tiêu dùng Việt Nam, đặc biệt là Gen Z, sử dụng nền tảng đa kênh để nghiên cứu và mua sản phẩm. Họ thường tìm kiếm thông tin trên TikTok, Zalo hoặc Shopee trước khi quyết định mua online hoặc đến cửa hàng.
   • Ví dụ: Họ thích các dịch vụ như "mua online, nhận tại cửa hàng" (click-and-collect) vì sự tiện lợi và linh hoạt.
2. Ưu tiên giá trị và tính thực dụng:
   • Đại dịch và áp lực kinh tế sau đó đã khiến Gen Z trở nên thực dụng hơn. Báo cáo từ Decision Lab (2023) chỉ ra rằng 43% Gen Z dự kiến cắt giảm chi tiêu không cần thiết, tập trung vào các sản phẩm giá trị cao với chi phí hợp lý. Họ săn lùng ưu đãi, mã giảm giá và so sánh giá kỹ lưỡng trước khi mua.
   • Do hành vi thay đổi nên ngày càng có nhiều công ty đầu tư mua sắm trên các ứng dụng, chính vì điều này càng tạo điều kiện cho Gen Z thuận lợi trong việc mua sắm.
3. Quan tâm đến sức khỏe và bền vững:
   • COVID-19 đã thúc đẩy nhận thức về sức khỏe. Theo Decision Lab (2022), 46% Gen Z và Millennials tại Việt Nam xem đại dịch là động lực để ăn uống lành mạnh hơn, sử dụng thực phẩm bổ sung hoặc vitamin.
   • Đồng thời, họ quan tâm đến các thương hiệu có trách nhiệm xã hội và môi trường, dù sẵn sàng trả thêm cho sản phẩm bền vững vẫn còn hạn chế (24-31% theo McKinsey 2023).
4. Ảnh hưởng từ mạng xã hội và người ảnh hưởng (KOLs):
   • TikTok, Instagram và YouTube là các kênh chính định hình quyết định mua sắm của Gen Z.
   • Đối tượng Gen Z dễ bị thu hút bởi nội dung ngắn, sáng tạo từ các KOLs hoặc micro-influencers (người ảnh hưởng nhỏ), đặc biệt trong lĩnh vực thời trang, mỹ phẩm và đồ ăn nhanh.
5. Thay đổi thương hiệu dễ dàng:
   • Gen Z ít trung thành với thương hiệu. McKinsey (2023) ghi nhận 90% người tiêu dùng Việt Nam, đặc biệt là Gen Z ở phía Nam, sẵn sàng thử các nhãn hiệu mới nếu có chất lượng tốt hơn, giá rẻ hơn hoặc phù hợp với giá trị cá nhân.
   • Mặt khác chính vì mua sắm online với mức chi tiêu "thử nghiệm" nhỏ nên tính trung thành với thương hiệu ngày càng giảm.

Thử cùng dự báo xu hướng và Sản phẩm tiêu dùng dàng cho Gen Z là gì?

Dựa trên hành vi tiêu dùng hiện tại, các xu hướng và sản phẩm tiềm năng cho Gen Z tại Việt Nam trong tương lai bao gồm:

1. Xu hướng:
   • Shoppertainment (Mua sắm giải trí): Sự kết hợp giữa mua sắm và giải trí qua livestream trên TikTok Shop, Shopee Live sẽ tiếp tục tăng trưởng. Gen Z thích vừa xem nội dung thú vị vừa mua hàng với giá ưu đãi.
   • Sống tối giản và bền vững: Dù chưa sẵn sàng trả giá cao, Gen Z sẽ ưu tiên các sản phẩm tái chế, thân thiện môi trường nếu giá cả hợp lý.
   • Cá nhân hóa trải nghiệm: Họ mong muốn sản phẩm và dịch vụ được thiết kế riêng theo sở thích, từ đồ ăn, thời trang đến công nghệ.
2. Sản phẩm tiềm năng:
   • Thực phẩm và đồ uống lành mạnh: Các sản phẩm như trà detox, snack không đường, thực phẩm bổ sung vitamin giá rẻ sẽ hút khách. Ví dụ: Nightfood (một thương hiệu quốc tế) nhắm đến “ăn khuya lành mạnh” có thể truyền cảm hứng cho các thương hiệu Việt.
   • Thời trang giá rẻ nhưng cá tính: Quần áo second-hand, phụ kiện DIY hoặc dòng sản phẩm giới hạn từ các thương hiệu nội địa sẽ được ưa chuộng.
   • Các sản phẩm công nghệ giá phải chăng: Điện thoại thông minh tầm trung (như Xiaomi, Realme), phụ kiện công nghệ (tai nghe không dây, ốp lưng cá nhân hóa) sẽ tiếp tục là lựa chọn hàng đầu.
   • Dịch vụ giải trí số: Gói đăng ký xem phim (Netflix, YouTube Premium) hoặc game di động giá rẻ sẽ giữ vững sức hút.

Chúng ta phải làm gì để đáp ứng được hành vi tiêu dùng thay đổi của Gen Z?

Để tiếp cận và giữ chân Gen Z tại Việt Nam, doanh nghiệp cần thực hiện các chiến lược sau:

1. Tăng cường hiện diện trên mạng xã hội:
   • Đầu tư vào nội dung ngắn, sáng tạo trên TikTok, Instagram Reels và YouTube Shorts. Hợp tác với micro-influencers (5.000-20.000 người theo dõi) để tạo cảm giác gần gũi, chân thực.
   • Ví dụ: Tận dụng livestream bán hàng với ưu đãi độc quyền để thu hút Gen Z mua ngay lập tức.
2. Cung cấp giá trị rõ ràng và ưu đãi:
   • Đưa ra các chương trình giảm giá, tích điểm hoặc combo sản phẩm giá rẻ. Ví dụ: Shopee và Lazada thường xuyên tung “flash sale” rất hợp với tâm lý săn deal của Gen Z.
   • Minh bạch về giá trị sản phẩm (chất lượng, nguồn gốc) để xây dựng niềm tin.
3. Tập trung vào trải nghiệm cá nhân hóa:
   • Sử dụng dữ liệu người dùng để đề xuất sản phẩm phù hợp qua email, ứng dụng hoặc chatbot AI. Ví dụ: Các nền tảng như Tiki có thể gợi ý dựa trên lịch sử mua sắm.
   • Cho phép tùy chỉnh sản phẩm (như khắc tên lên ốp lưng, chọn màu sắc thời trang).
4. Phát triển sản phẩm bền vững giá hợp lý:
   • Tạo các dòng sản phẩm thân thiện môi trường nhưng không đẩy giá quá cao. Ví dụ: Sử dụng bao bì tái chế hoặc khuyến khích tái sử dụng với ưu đãi đi kèm.
5. Tích hợp đa kênh hiệu quả:
   • Đảm bảo trải nghiệm mua sắm liền mạch giữa online và offline. Cung cấp dịch vụ giao hàng nhanh (1-2 ngày) và đổi trả dễ dàng để đáp ứng nhu cầu tiện lợi của Gen Z.
6. Xây dựng thương hiệu có ý nghĩa, có câu chuyện:
   • Thể hiện trách nhiệm xã hội qua các chiến dịch như hỗ trợ cộng đồng, bảo vệ môi trường hoặc ủng hộ bình đẳng giới.
   • Gen Z sẽ ủng hộ thương hiệu phản ánh giá trị của họ.
   • Và thương hiệu có những câu chuyện thiết thực, đáp ứng được xu thế hiện tại và tương lai.

Hành vi tiêu dùng của Gen Z tại Việt Nam sau đại dịch cho thấy sự kết hợp giữa tính thực dụng, nhu cầu cá nhân hóa và ảnh hưởng từ công nghệ. Xu hướng mua sắm giải trí, sản phẩm lành mạnh và công nghệ giá rẻ sẽ tiếp tục định hình thị trường.
Để thành công, doanh nghiệp cần linh hoạt, sáng tạo trong cách tiếp cận và đặt trọng tâm vào giá trị thực tế mà họ mang lại cho Gen Z. Đây là vấn đề không hề dễ đối với các Công ty kinh doanh theo kiểu truyền thống trước đây.