Mentor tiếp cận sao cho đúng mục đích!

Thứ năm - 06/03/2025 22:32

1 điều mà ít doanh nghiệp trẻ nào biết đó là Mentor cũng giống như 1 “người anh lớn” làm điểm tựa tinh thần cho Doanh chủ trong mọi hoạt động, tạo thêm niềm tin vững chắc trong quá trình kinh doanh đầy rủi ro và thách thức.

Doanh nghiệp trẻ, đặc biệt là các doanh nghiệp khởi nghiệp hoặc các chủ doanh nghiệp trẻ (thường thuộc thế hệ Millennials hoặc Gen Z), thường đối mặt với nhiều thách thức như thiếu kinh nghiệm, hạn chế về nguồn lực, và môi trường cạnh tranh khốc liệt.
Trong bối cảnh đó, vai trò của một Mentor (người hướng dẫn) trở nên vô cùng quan trọng để giúp họ phát triển bền vững. Và 1 điều mà ít doanh nghiệp trẻ nào biết đó là Mentor cũng giống như 1 “người anh lớn” làm điểm tựa tinh thần cho Doanh chủ trong mọi hoạt động, tạo thêm niềm tin vững chắc trong quá trình kinh doanh đầy rủi ro và thách thức.
Dưới đây là phân tích chi tiết về lý do doanh nghiệp trẻ cần Mentor, vai trò và nhiệm vụ của Mentor, lợi ích mà các chủ doanh nghiệp trẻ nhận được, và sự so sánh giữa Mentor và Tư vấn doanh nghiệp.

1. Tại sao doanh nghiệp trẻ cần Mentor?
Doanh nghiệp trẻ thường gặp các thách thức đặc thù, bao gồm:

Thiếu kinh nghiệm thực tế: Các chủ doanh nghiệp trẻ có thể có ý tưởng sáng tạo và năng lượng, nhưng thường thiếu kinh nghiệm trong quản lý tài chính, vận hành, xây dựng đội nhóm, hoặc xử lý khủng hoảng. Một startup công nghệ tại Việt Nam có thể thất bại nếu không biết cách gọi vốn hoặc quản lý dòng tiền, dù sản phẩm rất tiềm năng chẵng hạn.
Tư duy ngắn hạn: Người trẻ thường tập trung vào lợi nhuận trước mắt mà bỏ qua chiến lược dài hạn, dẫn đến rủi ro mất cân bằng trong phát triển. Thiếu tầm nhìn hoặc tư duy đi đường dài.
Môi trường cạnh tranh và thay đổi nhanh: Thị trường Việt Nam, đặc biệt trong các lĩnh vực như thương mại điện tử, công nghệ, và F&B, thay đổi nhanh chóng, đòi hỏi khả năng thích nghi và ra quyết định chính xác.
Thiếu kết nối và mạng lưới: Các doanh nghiệp trẻ thường chưa có mối quan hệ sâu rộng với đối tác, nhà đầu tư, hoặc các chuyên gia trong ngành.
Thiếu kinh nghiệm quản lý, tư duy hệ thống: Thường ra làm kinh doanh cứ có ý tưởng là làm, do vậy rất nhiều kỹ năng cũng như sự trải nghiệm thực tế.

Vai trò của Mentor trong bối cảnh này là:

Cung cấp hướng dẫn dựa trên kinh nghiệm thực tiễn.
Giúp định hình tư duy chiến lược và dài hạn.
Hỗ trợ xây dựng mạng lưới và tránh các sai lầm phổ biến.
Kết nối với các đối tác cần thiết trong quá trình phát triển
Hướng dẫn hạn chế các rủi ro trong quá trình kinh doanh luôn biến động.
Định hình lại Mô hình kinh doanh và Chiến lược phát triển cho phù hợp với môi trường thực tế.
Hỗ trợ xây dựng Hệ thống quản lý nhân sự.
Đồng hành phát triển hệ thống công nghệ, ứng dụng và kinh doanh thời đại 4.0
….

Tại Việt Nam, nhiều startup thành công như Tiki hay Axie Infinity đều có Mentor từ các quỹ đầu tư hoặc doanh nhân kỳ cựu (như ông Nguyễn Thành Nam của FPT với Tiki), giúp họ vượt qua giai đoạn đầu khó khăn.

2. Vai trò và nhiệm vụ của Mentor đối với doanh nghiệp trẻ
Mentor không chỉ là người hướng dẫn mà còn là người đồng hành, truyền cảm hứng, và hỗ trợ doanh nghiệp trẻ phát triển toàn diện. Các vai trò và nhiệm vụ cụ thể bao gồm:

Người cố vấn chiến lược:
- Hỗ trợ định hình tầm nhìn và chiến lược dài hạn.
- Giúp doanh nghiệp trẻ xác định mục tiêu rõ ràng và xây dựng lộ trình phát triển cũng như kế hoạch hành động cụ thể.
- Một Mentor có thể giúp chủ doanh nghiệp trẻ hiểu rõ hơn về thị trường mục tiêu, từ đó điều chỉnh sản phẩm phù hợp (như cách Shopee Việt Nam điều chỉnh chiến lược để cạnh tranh với Lazada).
Người truyền kinh nghiệm thực tiễn:
- Chia sẻ kinh nghiệm từ những thành công và thất bại của chính họ, giúp doanh nghiệp trẻ tránh các sai lầm phổ biến.
- Một Mentor từng thất bại trong việc mở rộng thị trường quốc tế có thể cảnh báo doanh nghiệp trẻ về các rủi ro liên quan đến văn hóa hoặc pháp lý.
Người kết nối mạng lưới:
- Giới thiệu doanh nghiệp trẻ với các đối tác, nhà đầu tư, hoặc chuyên gia trong ngành.
- Một Mentor có thể kết nối startup với quỹ đầu tư như VinaCapital hoặc giúp họ tham gia các sự kiện như Techfest Việt Nam.
Người hỗ trợ tinh thần:
- Truyền cảm hứng và động lực cho doanh nghiệp trẻ, đặc biệt trong giai đoạn khó khăn. Việc này khá quan trọng là yếu tố tinh thần tạo tự tin cho CEO trẻ.
- Khi doanh nghiệp trẻ đối mặt với thất bại (như không gọi được vốn), Mentor có thể giúp họ nhìn nhận vấn đề tích cực và tìm giải pháp thay vì bỏ cuộc.
Người định hướng kỹ năng:
- Hướng dẫn các kỹ năng cần thiết như quản lý tài chính, lãnh đạo, đàm phán, hoặc xây dựng văn hóa doanh nghiệp.
- Một Mentor có thể dạy cách quản lý dòng tiền hiệu quả, tránh tình trạng "cháy túi" thường thấy ở các startup.

3. Lợi ích mà các chủ doanh nghiệp trẻ nhận được từ Mentor
Sự đồng hành của Mentor mang lại nhiều lợi ích thiết thực, giúp doanh nghiệp trẻ phát triển bền vững và giảm thiểu rủi ro:

Tiết kiệm thời gian và chi phí:
- Mentor giúp doanh nghiệp trẻ tránh các sai lầm tốn kém (như đầu tư sai, quản lý kém), tiết kiệm thời gian thử nghiệm.
- Một Mentor chuyên nghiệp có thể cảnh báo về việc mở rộng quá nhanh (như trường hợp của The Coffee House từng phải đóng nhiều chi nhánh do mở rộng không kiểm soát).
Phát triển tư duy lãnh đạo:
- Mentor giúp chủ doanh nghiệp trẻ chuyển từ tư duy "làm việc" (self-employed) sang tư duy "lãnh đạo" (leader), như trong "Nấc thang doanh nhân" mà bạn đã đề cập.
- Một Mentor có thể hướng dẫn cách xây dựng đội nhóm hiệu quả, thay vì tự mình làm tất cả. Với trải nghiệm thực tế nhiều năm thì Mentor có thể hướng dẫn 1 cách hiệu quả.
Tăng cường mạng lưới và cơ hội:
- Mentor mở ra các mối quan hệ với nhà đầu tư, đối tác, hoặc khách hàng, giúp doanh nghiệp trẻ tiếp cận nguồn lực lớn hơn.
- Một Mentor có thể giới thiệu startup cho các quỹ đầu tư mạo hiểm như 500 Startups Việt Nam.
Nâng cao khả năng ra quyết định:
- Mentor cung cấp góc nhìn đa chiều và kinh nghiệm để doanh nghiệp trẻ đưa ra quyết định sáng suốt hơn.
- Khi cân nhắc gọi vốn, Mentor có thể tư vấn về việc chọn nhà đầu tư phù hợp, tránh rủi ro mất quyền kiểm soát.
Tạo động lực và sự tự tin:
- Sự động viên từ Mentor giúp doanh nghiệp trẻ vượt qua khó khăn và tin tưởng vào con đường mình chọn.
- Khi đối mặt với thất bại, một Mentor có thể chia sẻ câu chuyện của chính họ để truyền cảm hứng.

4. So sánh Mentor với Tư vấn doanh nghiệp
Mentor và Tư vấn doanh nghiệp (Business Consultant) đều hỗ trợ doanh nghiệp trẻ, nhưng có những khác biệt rõ rệt về vai trò, cách tiếp cận, và mục tiêu:

Tiêu chí	Mentor	Tư vấn doanh nghiệp
Mối quan hệ	Dài hạn, mang tính cá nhân, dựa trên sự đồng hành và hỗ trợ tinh thần.	Ngắn hạn, mang tính chuyên môn, tập trung vào giải quyết vấn đề cụ thể.
Mục tiêu	Hướng dẫn phát triển toàn diện (tư duy, kỹ năng, mạng lưới).	Cung cấp giải pháp chuyên sâu cho một vấn đề cụ thể (tài chính, marketing).
Cách tiếp cận	Chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn, truyền cảm hứng, không áp đặt.	Phân tích dữ liệu, đưa ra giải pháp dựa trên chuyên môn, mang tính kỹ thuật.
Chi phí	Thường miễn phí hoặc chi phí thấp (dựa trên mối quan hệ cá nhân).	Thường có chi phí cao (thuê theo giờ hoặc dự án).
Ví dụ	Một doanh nhân kỳ cựu hướng dẫn startup cách gọi vốn và xây dựng đội nhóm.	Một công ty tư vấn như PwC giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình tài chính.
Tác động	Tác động lâu dài, giúp doanh nghiệp trẻ tự phát triển bền vững.	Tác động ngắn hạn, giải quyết vấn đề tức thời.

Điểm mạnh của Mentor: Tạo mối quan hệ sâu sắc, truyền cảm hứng, và hỗ trợ toàn diện, đặc biệt trong giai đoạn đầu của doanh nghiệp.
Điểm mạnh của Tư vấn doanh nghiệp: Cung cấp giải pháp chuyên môn hóa, hiệu quả nhanh, phù hợp khi doanh nghiệp đã có nền tảng và cần cải thiện một khía cạnh cụ thể.
Hạn chế của Mentor: Có thể thiếu tính kỹ thuật hoặc không đi sâu vào vấn đề cụ thể (như phân tích tài chính chi tiết).
Hạn chế của Tư vấn doanh nghiệp: Thiếu sự đồng hành lâu dài, đôi khi không hiểu rõ văn hóa và tầm nhìn của doanh nghiệp trẻ.

Ví dụ thực tế tại Việt Nam:

Mentor: Ông Nguyễn Thành Nam (nguyên CEO FPT) từng làm Mentor cho Tiki, giúp định hướng chiến lược dài hạn và kết nối với nhà đầu tư.
Tư vấn doanh nghiệp: Công ty tư vấn Ernst & Young (EY) hỗ trợ Shopee Việt Nam tối ưu hóa quy trình logistics trong giai đoạn mở rộng.

Doanh nghiệp trẻ cần Mentor để vượt qua các thách thức ban đầu, phát triển tư duy lãnh đạo, và xây dựng nền tảng bền vững. Vai trò của Mentor là đồng hành, truyền kinh nghiệm, kết nối mạng lưới, và hỗ trợ tinh thần, mang lại lợi ích lâu dài như tiết kiệm chi phí, nâng cao kỹ năng, và tăng cơ hội phát triển. So với Tư vấn doanh nghiệp, Mentor tập trung vào sự phát triển toàn diện và mối quan hệ cá nhân, trong khi Tư vấn doanh nghiệp thiên về giải pháp kỹ thuật ngắn hạn. Đối với các chủ doanh nghiệp trẻ Việt Nam, việc kết hợp cả hai (Mentor cho chiến lược dài hạn, Tư vấn cho vấn đề cụ thể) sẽ tối ưu hóa tiềm năng phát triển.

Tác giả bài viết: BBT VinaStrategy.com