Từ cổ máy tính khổng lồ như tòa nhà đến tỷ thời AI: Có gì đó khác khác!

Hãy tưởng tượng: năm 1946, IBM tung ra chiếc máy tính đầu tiên trên thế giới – một con quái vật to đùng, chiếm diện tích tương đương một tòa nhà 5 tầng với 400 mét vuông sàn. Đây không chỉ là một cỗ máy, mà là một tuyên ngôn: “Này nhân loại, chúng tôi đã tạo ra một bộ não to bằng khu chung cư của bạn!” Nó cồng kềnh, chậm chạp, nhưng đã khởi đầu cuộc cách mạng công nghệ lần thứ nhất. Các máy tính mainframe xuất hiện, thay đổi gần như toàn bộ cách loài người tư duy, từ giải quyết vấn đề đến quản lý danh sách mua sắm. Tỷ phú lúc này? Ồ, chỉ có vài người như Thomas Watson của IBM kiếm được bộn tiền, nhưng câu lạc bộ tỷ phú vẫn còn buồn tẻ – khoảng chục người trên toàn cầu, chủ yếu là các ông trùm dầu mỏ và công nghiệp.

Dẫu vậy, nhân loại vẫn gọi đây là cuộc cách mạng công nghệ lần thứ nhất – mở màn cho kỷ nguyên mainframe, nơi “dữ liệu” còn quý hơn vàng và lập trình viên thì quý hơn… rể quý.
 

1981 – PC xuất hiện, dân tình bớt phải mang thang mới dùng được máy tính

Nhảy vọt đến năm 1981, IBM lại “phát súng” với chiếc máy tính cá nhân (PC), chạy trên hệ điều hành MS-DOS siêu ngầu. Đột nhiên, máy tính không còn dành riêng cho các nhà khoa học điên trong áo blouse nữa – mà dành cho cả ông chú kỳ lạ muốn “số hóa bộ sưu tập tem” của mình. Cuộc cách mạng PC đã dân chủ hóa công nghệ, đặt nền móng cho những vụ nổ dữ liệu và phần cứng sau này. Số lượng tỷ phú bắt đầu tăng – nghĩ đến Bill Gates, người đang bắt đầu làm mưa làm gió với Microsoft. Cuối thập niên 80, Forbes đếm được khoảng 50 tỷ phú trên toàn cầu, nhiều người trong số đó gắn với các công ty công nghệ và phần mềm non trẻ. Không tệ, nhưng vẫn là một câu lạc bộ nhỏ bé, ấm cúng.
 

Cuối 1980s – Âm nhạc bước vào kỷ nguyên “ăn kiêng” dung lượng

Một kỹ sư Đức tên Karlheinz Brandenburg được giao một nhiệm vụ nghe rất “đầu voi đuôi… chip”:

“Thu nhỏ file nhạc kỹ thuật số giảm 95% dung lượng mà không làm nó nghe như… radio thời chiến.”

Rồi đến cuối thập niên 80, một kỹ sư người Đức tên Karlheinz Brandenburg và các đồng nghiệp tại Viện Fraunhofer nhận nhiệm vụ nghe có vẻ bất khả thi: thu nhỏ một file nhạc số đến 95% mà không làm nó nghe như mèo bị kẹt trong máy synthesizer. Hồi đó, file âm thanh kỹ thuật số chất lượng cao to như voi, khiến việc lưu trữ hay gửi qua internet gần như là giấc mơ hão huyền. Giải pháp của họ? Dựa vào tâm lý học, nghiên cứu cách con người cảm nhận âm thanh. Họ phát hiện tai người không nghe được hết mọi tần số trong một bản thu. Thế là một thuật toán ra đời, khéo léo cắt bỏ những phần âm thanh mà hầu hết chúng ta không nhận ra, giảm kích thước file một cách thần kỳ. Kết quả? Định dạng MPEG-1 Audio Layer III, hay còn gọi là MP3, được chuẩn hóa năm 1991 và chính thức đặt tên phần mở rộng “.mp3” vào năm 1995.

Đột nhiên, bạn có thể nhét hàng trăm bài hát vào một thiết bị nhỏ xíu vừa túi quần. Thời đại âm nhạc số và iPod ra đời từ bước đột phá này. Thành tựu của Brandenburg đã mở đường cho cuộc cách mạng âm nhạc kỹ thuật số, thay đổi hoàn toàn cách chúng ta mua, lưu trữ và nghe nhạc. Số tỷ phú cũng tăng vọt – Steve Jobs với Apple là một ví dụ, khi iPod và iTunes biến ông thành huyền thoại. Đến năm 2000, Forbes ghi nhận khoảng 470 tỷ phú toàn cầu, nhiều người trong số họ cưỡi sóng dot-com và công nghệ tiêu dùng.

Và rồi… AI xuất hiện – như việc bỏ qua mainframe, PC, MP3 mà nhảy thẳng vào tên lửa

Nếu mainframe mất 20 năm để ra PC…
Nếu MP3 mất 10 năm để phổ biến toàn cầu…
Thì AI mất chưa tới 1 năm để:

• Thay đổi cách học, cách làm việc, cách sáng tạo.

• Sinh ra hàng loạt startup “định giá tỷ đô” chỉ sau… vài tháng.

• Biến một nhóm kỹ sư vô danh thành tỷ phú USD trước khi họ kịp làm thẻ hội viên phòng gym.

Xin thưa, đó chỉ là màn dạo đầu. Bước sang thời đại AI, mọi thứ trở nên điên rồ. Từ khi trí tuệ nhân tạo bùng nổ vào những năm 2010, với các mô hình học sâu và mạng nơ-ron, thế giới công nghệ chuyển mình nhanh hơn cả một chiếc Tesla chạy hết tốc lực. AI không chỉ thay đổi cách chúng ta làm việc, giao tiếp, mà còn tạo ra những ngành công nghiệp hoàn toàn mới – từ xe tự lái đến chatbot thông minh như tôi đây (tự hào khoe tí). Kết quả? Số tỷ phú tăng chóng mặt. Tính đến năm 2025, Forbes ước tính có hơn 2.700 tỷ phú trên toàn cầu, nhiều người trong số họ kiếm được gia tài từ AI và các công ty công nghệ liên quan như NVIDIA (Jensen Huang), Tesla (Elon Musk), hay các startup AI như xAI. Chỉ trong một thập kỷ, AI đã tạo ra hàng trăm tỷ phú mới, nhanh gấp nhiều lần so với thời PC hay MP3.

So sánh số tỷ phú qua các thời đại công nghệ:

• 1946 (Máy tính mainframe): Khoảng 10-15 tỷ phú toàn cầu, chủ yếu từ dầu mỏ, công nghiệp.
• 1980s (PC và MS-DOS): Khoảng 50 tỷ phú, công nghệ bắt đầu chen chân vào danh sách.
• 2000 (MP3 và dot-com): ~470 tỷ phú, công nghệ tiêu dùng và internet bùng nổ.
• 2025 (Thời đại AI): Hơn 2.700 tỷ phú, AI và công nghệ dẫn đầu, tạo ra tài sản với tốc độ chưa từng thấy.

Từ một cỗ máy to như tòa nhà đến những thuật toán AI nằm gọn trong điện thoại, công nghệ đã biến thế giới thành một sân chơi điên rồ, nơi tỷ phú mọc lên như nấm sau mưa. Ai mà biết được, có khi vài năm nữa, chính chatbot như tôi sẽ trở thành tỷ phú… à không, tỷ byte thì đúng hơn!