Anh em Sales, tương lai sẽ ra sao trong thời đại AI?

Sales ngày nay khác trước đây ra sao?

Bán hàng (sales) ngày nay đã thay đổi đáng kể so với trước đây do sự phát triển của công nghệ, thay đổi hành vi khách hàng và toàn cầu hóa. Dưới đây là những điểm khác biệt chính mà anh em Sales cần lưu ý để rút ra bài học cho mình:

1. Từ tiếp cận trực tiếp sang đa kênh
   • Trước đây: Sales chủ yếu dựa vào gặp mặt trực tiếp, gọi điện lạnh (cold calling), hoặc gửi thư tay, đi gặp trực tiếp.
   • Ngày nay: Sales sử dụng đa kênh như email, mạng xã hội (LinkedIn, Facebook), hội thảo trực tuyến, và các nền tảng thương mại điện tử. Giờ cần gì "Zoom đi chị" rất nhanh và tiện, cần thì phi xuống thị trường cũng được, dĩ nhiên là tùy loại hình Sales.
2. Khách hàng nắm quyền chủ động
   • Trước đây: Nhân viên bán hàng là nguồn thông tin chính cho khách hàng. Cung cấp danh sách khách hàng, hình ảnh, chính sách, quảng bá...
   • Ngày nay: Khách hàng tự nghiên cứu qua Google, đánh giá sản phẩm, và so sánh giá trước khi liên hệ sales, buộc nhân viên phải cung cấp giá trị vượt trội hơn thông tin có sẵn. Và các công cụ AI giúp khách hàng tìm kiếm giải pháp bán hàng, sản phẩm nhanh chóng.
3. Tốc độ và quy mô
   • Trước đây: Quy trình bán hàng chậm, tập trung vào từng khách hàng riêng lẻ. Mất thời gian di chuyển hoặc trao đổi trực tiếp.
   • Ngày nay: Sales phải xử lý khối lượng lớn khách hàng tiềm năng (leads) nhanh chóng, thường xuyên trên quy mô toàn cầu. Bốc máy Vidoe Call, Zoom một cách nhanh chóng.
4. Dựa vào dữ liệu thay vì cảm tính
   • Trước đây: Quyết định bán hàng chủ yếu dựa trên kinh nghiệm cá nhân và trực giác.
   • Ngày nay: Dữ liệu (data-driven) từ CRM, phân tích hành vi khách hàng trở thành kim chỉ nam. Data giúp cho quyết định bán hàng thuận lợi hơn nhiều so trước đây.

Công nghệ, đặc biệt là AI, thay đổi sales trong thời gian tới thế nào?

AI và công nghệ đang định hình lại ngành bán hàng một cách sâu sắc, từ cách tiếp cận khách hàng đến quy trình chốt đơn:

1. Tự động hóa quy trình
   • AI thay thế các công việc lặp lại như nhập dữ liệu, gửi email hàng loạt, hoặc trả lời câu hỏi cơ bản qua chatbot, giúp sales tập trung vào xây dựng mối quan hệ và chốt đơn.
   • AI có thể tự động xử lý hàng loạt công việc mang tính hệ thống, lặp lại giảm bớt công việc của Sales.
2. Phân tích và dự đoán
   • AI sử dụng dữ liệu lớn (big data) để dự đoán hành vi mua sắm, xác định khách hàng tiềm năng (lead scoring), và đề xuất thời điểm tốt nhất để liên hệ.
   • Xu hướng tiêu dùng, thông tin hành vi khách hàng được AI "dâng tận miệng" Sales chỉ cần nhận định là action (làm) luôn.
3. Cá nhân hóa trải nghiệm
   • AI phân tích sở thích, lịch sử mua hàng để đưa ra các đề xuất cá nhân hóa (như Amazon gợi ý sản phẩm), tăng tỷ lệ chuyển đổi.
   • Cá nhân hóa hành vi và tiêu dùng cho khách hàng, giúp khách hàng trải nghiệm ngày càng tốt hơn.
4. Hỗ trợ bán hàng thông minh
   • Các công cụ AI như Gong hoặc Chorus ghi lại cuộc gọi sales, phân tích giọng nói, và đưa ra gợi ý cải thiện kỹ năng đàm phán.
   • Hệ thống AI tự động, tự học và ngày càng thông minh sẽ đồng hành cùng Sales trong tương lai, như là 1 trợ lý cho dù anh em là nhân viên Sales, oách thế còn gì.
5. Tăng hiệu quả tiếp cận
   • AI giúp tối ưu hóa quảng cáo (targeting ads), tìm kiếm khách hàng qua mạng xã hội, và quản lý chiến dịch bán hàng trên quy mô lớn.
   • Tiếp cận đa kênh, đa phương thức giúp bán hàng ngày càng tốt hơn.

Những kỹ năng thời đại số, thời đại AI của anh em Sales:

Trong bối cảnh công nghệ và AI chi phối, nhân viên bán hàng cần trang bị các kỹ năng mới để thích nghi và thành công:

1. Kỹ năng sử dụng công nghệ
   • Thành thạo CRM (Salesforce, HubSpot...), công cụ phân tích dữ liệu, và các nền tảng tự động hóa.
   • Hiểu cách tận dụng AI để tối ưu hóa công việc. Dù khó nhưng phải cố gắng anh em ơi!
2. Kỹ năng phân tích dữ liệu
   • Đọc và hiểu các báo cáo từ AI/CRM để xác định xu hướng, đánh giá hiệu suất, và điều chỉnh chiến lược.
   • Kỹ năng ra quyết định dựa vào số liệu.
3. Bán hàng dựa trên giá trị (Value-based Selling)
   • Tập trung giải quyết vấn đề của khách hàng thay vì chỉ quảng bá sản phẩm, vì khách hàng đã có quá nhiều thông tin.
   • Tập trung vào việc tạo giá trị cho khách hàng, cho kênh phân phối.
4. Kỹ năng giao tiếp đa kênh
   • Thành thạo giao tiếp qua email, mạng xã hội, video call, và cả gặp mặt trực tiếp, tùy thuộc vào nhu cầu khách hàng.
   • AI và các công cụ online giúp tối ưu hóa việc vận hành bán hàng.
5. Tư duy linh hoạt và thích nghi
   • Nhanh chóng học hỏi công nghệ mới và điều chỉnh chiến thuật khi thị trường thay đổi.
   • Có nhiều dữ liệu để đánh giá, phân tích thị trường, bây giờ còn lại vấn đề là biết tận dụng hay không mà thôi!
6. Kỹ năng xã hội và cảm xúc (Emotional Intelligence)
   • Dù AI hỗ trợ nhiều, khả năng xây dựng niềm tin, thấu hiểu cảm xúc khách hàng vẫn là yếu tố con người không thể thay thế.
   • Nói thế thôi AI hoặc công nghệ giúp ích nhiều nhưng con người vẫn cần con người, nên anh em Sales biết tận dụng thì công việc mình sẽ nhàn hơn.
7. Kỹ năng hợp tác với AI
   • Biết cách làm việc cùng các công cụ AI (hiểu gợi ý của AI, tinh chỉnh dữ liệu đầu vào) để đạt hiệu quả tối đa.
   • Học và học thôi.

Tương lai nghề sales sẽ như thế nào?

Nghề bán hàng sẽ không biến mất, nhưng sẽ chuyển đổi mạnh mẽ trong 10-20 năm tới dưới tác động của công nghệ và AI:

1. Sales trở thành tư vấn chiến lược
   • Thay vì chỉ bán sản phẩm, nhân viên sales sẽ đóng vai trò như cố vấn, giúp khách hàng giải quyết vấn đề phức tạp nhờ sự hỗ trợ của AI.
2. Tự động hóa các công việc cơ bản
   • Các nhiệm vụ như tìm kiếm khách hàng tiềm năng, gửi email giới thiệu, hoặc xử lý đơn hàng sẽ do AI đảm nhận, để lại những công việc đòi hỏi sáng tạo và tương tác con người cho sales.
3. Tăng tính cá nhân hóa và toàn cầu hóa
   • Sales sẽ phục vụ khách hàng trên toàn cầu với các chiến dịch được cá nhân hóa sâu nhờ AI, nhưng đòi hỏi hiểu biết đa văn hóa.
4. Sự phân hóa trong ngành
   • Những sales không thích nghi với công nghệ sẽ bị đào thải, trong khi những người kết hợp tốt kỹ năng con người và AI sẽ trở thành "siêu sales" với hiệu suất vượt trội.
5. Ngành sales kết hợp với marketing
   • Ranh giới giữa sales và marketing sẽ mờ đi khi cả hai cùng sử dụng dữ liệu AI để tiếp cận khách hàng từ giai đoạn nhận thức đến quyết định mua.
6. Thách thức về đạo đức và niềm tin
   • Khi AI tham gia sâu hơn, sales cần minh bạch về cách sử dụng dữ liệu khách hàng để tránh mất lòng tin.

----------------------------------

Nghề sales sẽ trở nên chuyên nghiệp hơn, đòi hỏi sự kết hợp giữa kỹ năng truyền thống (giao tiếp, đàm phán) và hiện đại (công nghệ, dữ liệu). AI không thay thế hoàn toàn con người mà sẽ nâng tầm vai trò của sales, biến họ từ người bán hàng thành người tạo ra giá trị thực sự.
Tại Việt Nam, yếu tố mối quan hệ vẫn sẽ có chỗ đứng, nhưng cần được bổ sung bởi công nghệ để duy trì sức cạnh tranh và gia tăng hiệu quả làm việc.