Nữ tướng đầu tiên của ngành ô tô thế giới

General Motors (GM) được thành lập ngày 16 tháng 9 năm 1908 tại Flint, Michigan, Hoa Kỳ, bởi William C. Durant, một doanh nhân có tầm nhìn xa trong ngành công nghiệp ô tô. Ban đầu, GM là một công ty mẹ, hợp nhất các thương hiệu ô tô độc lập như Buick, Oldsmobile, và sau đó là Cadillac và Chevrolet. Với chiến lược mua lại và sáp nhập, Durant đã biến GM thành một tập đoàn đa dạng, cung cấp nhiều dòng xe phù hợp với các phân khúc khách hàng khác nhau.

Trong những năm đầu, GM nhanh chóng phát triển nhờ chiến lược sản xuất hàng loạt và quản lý tập trung. Đến thập niên 1920, dưới sự lãnh đạo của Alfred P. Sloan, GM áp dụng mô hình quản lý hiện đại, phân quyền và tập trung vào thương hiệu, giúp công ty vượt qua Ford để trở thành nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới vào năm 1931. Trong 77 năm liên tiếp (1931–2008), GM giữ vững vị trí dẫn đầu ngành công nghiệp ô tô toàn cầu.

Quá trình phát triển và những thăng trầm của thương hiệu này:

1. Giai đoạn hoàng kim (1930–1980):
   • GM đã định hình ngành công nghiệp ô tô với các thương hiệu biểu tượng như Chevrolet, Cadillac, Buick, và GMC. Các mẫu xe như Chevrolet Corvette và Cadillac Eldorado trở thành biểu tượng văn hóa Mỹ.
   • Công ty mở rộng toàn cầu, thiết lập các nhà máy tại châu Âu, châu Á, và Nam Mỹ. Liên doanh SAIC-GM tại Trung Quốc (thành lập năm 1997) từng đạt doanh số đỉnh cao 2 triệu xe/năm vào năm 2018.
   • GM tiên phong trong các công nghệ như động cơ V8, hộp số tự động, và các tính năng an toàn như túi khí.
2. Khủng hoảng và suy thoái (1980–2009):
   • Từ thập niên 1980, GM đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các nhà sản xuất Nhật Bản như Toyota và Honda, vốn cung cấp xe tiết kiệm nhiên liệu và đáng tin cậy hơn.
   • Chi phí vận hành cao, các hợp đồng lao động tốn kém, và chiến lược sản phẩm thiếu tập trung khiến GM mất dần thị phần. Năm 2007, Toyota vượt GM trở thành nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới.
   • Khủng hoảng tài chính 2008–2009: GM chịu tổn thất nặng nề, với doanh số giảm mạnh và khoản nợ lên tới 54,4 tỷ USD. Ngày 1 tháng 6 năm 2009, GM đệ đơn xin bảo hộ phá sản, một sự kiện từng được coi là “không thể tưởng tượng nổi”. Chính phủ Mỹ bơm 49,5 tỷ USD để cứu GM, nhưng chỉ thu hồi được 39 tỷ USD, chấp nhận lỗ 10,5 tỷ USD.
   • Sau phá sản, GM tái cấu trúc, giảm nợ xuống còn 17 tỷ USD, tập trung vào bốn thương hiệu cốt lõi (Chevrolet, Cadillac, Buick, GMC) và loại bỏ các thương hiệu yếu như Pontiac và Saturn.
3. Hồi sinh (2010–nay):
   • Năm 2010, GM thực hiện cuộc IPO lớn nhất thế giới lúc bấy giờ, thu về 23 tỷ USD, đánh dấu sự trở lại mạnh mẽ. Năm 2011, GM bán được 9,03 triệu xe, lấy lại vị trí số một từ Toyota.
   • Tuy nhiên, GM đối mặt với vụ bê bối lớn năm 2014 liên quan đến lỗi công tắc đánh lửa, khiến 124 người thiệt mạng và 275 người bị thương. Vụ việc buộc GM thu hồi gần 30 triệu xe và nộp phạt 900 triệu USD.
   • Dưới sự lãnh đạo của Mary Barra, GM tập trung vào đổi mới, chuyển đổi sang xe điện (EV) và xe tự lái, đồng thời rút khỏi các thị trường không hiệu quả như Úc (bán thương hiệu Holden) và châu Âu (bán Opel cho PSA).
4. Thách thức tại thị trường Trung Quốc:
   • Trung Quốc từng là thị trường “cỗ máy in tiền” của GM, nhưng từ năm 2018, doanh số giảm mạnh (từ 8,6% xuống 6,8% thị phần vào năm 2024) do cạnh tranh từ các hãng nội địa như BYD, NIO, và Xpeng. GM lỗ 5 tỷ USD tại Trung Quốc trong năm 2024, buộc phải tái cấu trúc và tối ưu danh mục sản phẩm.

Mary Barra và chiến lược xe điện

Mary Barra, sinh ngày 24 tháng 12 năm 1961 tại Waterford, Michigan, gia nhập GM năm 1980 khi còn là sinh viên tại Đại học Kettering. Với hơn 30 năm cống hiến, bà đảm nhận vai trò CEO đầu tiên của GM vào tháng 1 năm 2014, trở thành nữ CEO đầu tiên trong ngành ô tô toàn cầu. Được mệnh danh là “bà đầm thép”, Barra đã lèo lái GM qua nhiều khủng hoảng và định hình lại chiến lược tương lai của hãng.

Chiến lược xe điện (EV):

1. Thách thức trong lĩnh vực xe điện:
   • Cạnh tranh gay gắt: GM tụt hậu so với Tesla và Ford trong cuộc đua EV. Ford ra mắt Mustang Mach-E và F-150 Lightning sớm hơn, trong khi Tesla thống trị về công nghệ và thị phần.
   • Khó khăn tại Trung Quốc: Sự trỗi dậy của các hãng xe nội địa Trung Quốc (BYD, NIO) với giá cả cạnh tranh và hỗ trợ từ chính phủ khiến GM mất thị phần. Nhu cầu xe hybrid tăng mạnh, nhưng GM tập trung chủ yếu vào EV, dẫn đến chiến lược chưa tối ưu.
   • Cơ sở hạ tầng và chi phí: Lạm phát, thiếu hụt chip, và cơ sở hạ tầng sạc chưa hoàn thiện là những rào cản lớn. GM cũng phải đối mặt với chi phí tái cấu trúc cao (2,6–2,9 tỷ USD) tại Trung Quốc.
2. Phong cách lãnh đạo của Barra:
   • Barra nhấn mạnh đổi mới ngay lập tức (“Innovate Now”) và văn hóa trao quyền, khuyến khích nhân viên đa dạng hóa ý tưởng thông qua hackathon và crowdsourcing.
   • Bà thành lập đường dây nóng “Lên tiếng vì sự an toàn” để nhân viên báo cáo rủi ro, giúp cải thiện chất lượng sản phẩm sau vụ bê bối 2014.
   • Barra ưu tiên bình đẳng giới và đa dạng lực lượng lao động, đưa GM trở thành một trong hai công ty toàn cầu không có chênh lệch lương theo giới tính vào năm 2018.

Tương lai ngành ô tô sẽ ra sao?

1. Chuyển đổi sang EV và xe tự lái: Ngành ô tô đang trải qua cuộc cách mạng lớn với trọng tâm là điện khí hóa và tự động hóa. GM, dưới sự dẫn dắt của Barra, có lợi thế về quy mô sản xuất và công nghệ pin Ultium, nhưng cần đẩy nhanh tốc độ để cạnh tranh với Tesla và các hãng Trung Quốc. Việc hợp tác với Honda và chiêu mộ nhân tài từ Apple/Tesla là bước đi đúng hướng.
2. Hybrid như giải pháp trung gian: Sự tăng trưởng của xe hybrid tại Trung Quốc cho thấy EV chưa thể thay thế hoàn toàn xe xăng trong ngắn hạn. GM cần cân nhắc bổ sung danh mục xe hybrid để duy trì thị phần tại các thị trường lớn.
3. Phần mềm và kết nối: Xe ô tô hiện đại ngày càng phụ thuộc vào phần mềm. Việc GM tuyển dụng David Richardson từ Apple để dẫn dắt mảng phần mềm cho thấy Barra đang định vị GM như một công ty công nghệ, không chỉ là nhà sản xuất ô tô truyền thống.
4. Cạnh tranh giá cả: Các hãng xe Trung Quốc như BYD đang tạo áp lực lớn về giá ­giá, khiến GM khó cạnh tranh tại thị trường Trung Quốc. GM cần tối ưu hóa chi phí sản xuất và định giá để giành lại thị phần.
5. Nhu cầu thị trường: Nhu cầu EV đang tăng, nhưng cơ sở hạ tầng sạc và chi phí sở hữu EV vẫn là rào cản. GM cần đầu tư mạnh vào mạng lưới sạc và các mẫu xe giá rẻ để tiếp cận thị trường đại chúng.
6. Tâm lý nhà đầu tư: Sau vụ IPO 2010 thành công, các nhà đầu tư bắt đầu nhìn GM như một đối thủ tiềm năng của Tesla. Tuy nhiên, sự chậm trễ trong phát triển EV và thua lỗ tại Trung Quốc khiến một số nhà phân tích nghi ngờ về khả năng hồi phục nhanh chóng của GM, đặc biệt tại thị trường quốc tế.
7. Tương lai xanh: Barra cam kết đạt mục tiêu không phát thải vào năm 2035, phù hợp với xu hướng toàn cầu về phát triển bền vững. Tuy nhiên, để thành công, GM cần vượt qua các thách thức về chi phí, công nghệ, và cạnh tranh từ các đối thủ châu Á và châu Âu.

Dưới sự lãnh đạo của Mary Barra, GM đang chuyển đổi mạnh mẽ sang xe điện và xe tự lái, với chiến lược tập trung vào công nghệ Ultium và mục tiêu không phát thải vào năm 2035. Tuy nhiên, GM đối mặt với thách thức lớn từ cạnh tranh giá cả, cơ sở hạ tầng sạc, và sự trỗi dậy của các hãng xe Trung Quốc. Tương lai ngành ô tô sẽ là cuộc đua về công nghệ, giá cả, và tính bền vững, nơi GM có tiềm năng dẫn đầu nếu Barra tiếp tục duy trì tốc độ đổi mới và chiến lược linh hoạt