Ai của ChatGPT: Gã hề công nghệ hay kẻ lật đổ thế giới?

Chỉ mới non trẻ "sinh sau đẻ muộn" nhưng AI của ChatGPT đã xông vào như một siêu sao, khiến cả thế giới ảo quay cuồng trong cơn sốt. Từ coder cắm mặt vào màn hình đến bà cô livestream bán hàng, ai cũng phát rồ vì chú bot lắm drama này. Dân công nghệ thì thì thào tiên tri: 2023 sẽ là năm AI lên ngôi, với ChatGPT dẫn đầu dàn chatbot, sẵn sàng “bốc phét” từ triết lý Kant đến công thức nấu bún riêu.

Nhưng, đời nào mà hot lại thiếu drama? ChatGPT không chỉ mang đến tiếng cười mà còn kèm theo cả rổ câu hỏi hóc búa: Ai sở hữu bản quyền mấy bài “văn” nó viết? Nó có đang giả danh nhà báo, nhà thơ, hay thậm chí... giáo sư không? Và liệu có ngày nào đó, bạn mở tin nhắn crush ra mà phát hiện đó là do ChatGPT soạn thay không?

1. Từ “Hiệu ứng CNET”: Khi AI viết bài và cả thế giới ném gạch

CNET và cú “tự vả” để đời

Ngay khi năm mới còn đang ngáp dài, CNET – trang tin công nghệ “xịn mịn” của Mỹ – đã lén lút cho AI “chấp bút” cả đống bài viết. Họ khoe rằng có biên tập viên kiểm tra, nhưng ôi thôi, bài thì sai từ A đến Z: lỗi kiến thức, lỗi logic, thậm chí còn “mượn” ý tưởng không xin phép. Kết quả? CNET phải quỳ xin lỗi độc giả, hì hục rà soát lại đống bài AI, có bài còn phải viết lại từ đầu. Một màn “tự hủy” đỉnh cao!

Giờ đây, CNET phải dán nhãn “bài do AI viết” như kiểu gắn cảnh báo “đừng thử ở nhà”. Nhưng bạn nghĩ thế là hết à? Không đâu! Từ chỗ bị tẩy chay, CNET bỗng hóa “case study” cho việc “dùng AI sao cho đúng”. Cả thế giới quay ngoắt từ “đừng đụng vào AI” sang “dùng sai thì ráng chịu”. Đúng là plot twist làm dân tình ngã ngửa!

Đại sa thải: Người đi, AI ở lại

Cùng lúc đó, các gã khổng lồ truyền thông như Vox, NBC News, BuzzFeed, hay Washington Post đồng loạt vung rìu cắt giảm nhân sự. Lý do chính thức? “Khó khăn tài chính”. Nhưng nhìn vào cổ phiếu của họ thì... ơ kìa, vẫn ngon lành như bánh bao nóng! Vậy chuyện gì đang xảy ra? BuzzFeed đã thẳng thắn “khai báo”: “Chúng tôi sa thải vì có ChatGPT làm thay!” Vâng, 180 nhân viên ra đường để nhường chỗ cho chú bot lắm lời.

Microsoft thì chơi lớn: vừa đuổi hơn 10.000 người, vừa rót tiền tỷ vào ChatGPT. Google, bị tiếng vang của ChatGPT làm giật mình, cũng vội vàng nhấn ga các dự án AI. Làn sóng sa thải này, nói trắng ra, là cú combo hoàn hảo giữa “tiết kiệm chi phí” và “AI quá đỉnh”. AI không phải thủ phạm, nhưng chắc chắn là “cánh tay phải” của các ông trùm lắm drama.

2. Đến giới học thuật: “ChatGPT, mày không phải tác giả, nhưng mà...”

Cuối 2022, ChatGPT đã lẻn vào giới học thuật, ngang nhiên đứng tên đồng tác giả trong vài bài nghiên cứu. Tạp chí Nurse Education in Practice chắc hẳn đã sốc khi thấy một con bot được ghi danh như “tác giả nhân tạo”. Nhưng đời không như phim: các tạp chí lớn như Springer Nature và Science lập tức tuyên bố: “ChatGPT không đủ tư cách làm tác giả, và cấm dùng để viết bài!” Lý do? Bot thì làm gì biết chịu trách nhiệm khi nghiên cứu bị sai?

Nhưng chưa đầy một tuần, Springer Nature bỗng “quay xe” nhanh hơn xe lạng lách: “Thôi, không làm tác giả thì làm công cụ hỗ trợ cũng được, miễn là ghi rõ nguồn!” Ồ, hóa ra các ông lớn học thuật cũng chỉ là... dân làm ăn, thấy cơ hội kiếm tiền là mắt sáng như đèn pha. Cả giới học thuật giờ rối như tơ vò: cấm thì tiếc, mà dùng thì sợ bị mang tiếng “lười nghĩ”.

3. Và cả AI trong giáo dục: Thầy cô “toát mồ hôi” trước chú bot siêu thông minh

Ngành giáo dục toàn cầu giờ đang đứng trước một cơn đau đầu thế kỷ: làm sao đấu lại ChatGPT? Chú bot này viết luận văn ngon hơn cả sinh viên chăm chỉ, trả lời câu hỏi trắc nghiệm nhanh hơn cả học sinh giỏi, và thậm chí còn sáng tác thơ hay hơn cả... giáo viên văn. Từ Mỹ đến Việt Nam, các trường học đang vật lộn với câu hỏi: Có nên tiếp tục giao bài tập về nhà khi học sinh chỉ cần gõ vài dòng prompt là có bài luận điểm 10?

Nhưng không phải chỉ có chuyện “lừa thầy cô”. ChatGPT còn đang mở ra một kỷ nguyên mới cho giáo dục: cá nhân hóa học tập. Nó có thể đóng vai gia sư 24/7, giải thích từ định lý Pythagoras đến phản ứng hóa học, với giọng điệu thân thiện như bạn cùng bàn. Một số trường đã thử tích hợp AI để tạo bài giảng, chấm bài, hay thậm chí thiết kế khóa học theo nhu cầu từng học sinh. Nhưng mặt trái? Nếu không cẩn thận, học sinh có thể ỷ lại, biến AI thành “máy chép bài” thay vì công cụ học tập. 

Câu hỏi lớn vẫn treo lơ lửng: Làm sao để tận dụng ChatGPT mà không để nó “nuốt chửng” khả năng tư duy của học sinh? Có lẽ, tương lai giáo dục sẽ là một cuộc chiến cân não giữa con người và AI, với phần thắng vẫn còn bỏ ngỏ.

4. AI trong bán hàng, cũng không tha, chắc chắn rồi: Từ livestream đến “chốt đơn” thần tốc

Bán hàng thời 4.0 giờ không chỉ là livestream hay đăng bài trên mạng xã hội. ChatGPT đã nhảy vào cuộc chơi, biến các shop online thành những cỗ máy “chốt đơn” siêu tốc. Từ việc trả lời tin nhắn khách hàng, tư vấn sản phẩm, đến viết mô tả sản phẩm bóng bẩy, chú bot này làm tất tần tật. Một chủ shop quần áo ở Việt Nam khoe rằng nhờ ChatGPT, cô ấy có thể trả lời hàng trăm tin nhắn hỏi size, màu, chất liệu chỉ trong vài phút, mà giọng điệu còn ngọt ngào hơn cả nhân viên 5 sao.

Nhưng drama chưa dừng lại. Các sàn thương mại điện tử lớn như Amazon hay Shopee đang dùng AI để gợi ý sản phẩm “chuẩn gu” khách hàng, phân tích hành vi mua sắm, và thậm chí tự động điều chỉnh giá cả. Mặt trái? Những người bán hàng truyền thống đang “khóc thét” vì không theo kịp tốc độ của AI. Và khách hàng thì sao? Có khi họ đang nói chuyện với một con bot mà cứ ngỡ là nhân viên thật. Liệu có ngày nào đó, cả thế giới bán hàng chỉ còn là cuộc chơi của AI?

5. “Môi giới AI”: Nghề mới thời đại bot

Công nghệ mới, nghề mới. In ấn sinh ra nghề báo, mạng xã hội đẻ ra KOL, còn ChatGPT? Nó tạo ra... “môi giới AI”. Nghe oách, nhưng thực chất là những người đứng ra làm “cò” giúp bạn tiếp cận AI mà không phải đau đầu với mấy bước đăng ký rườm rà.

Ví dụ nhé: Theo VnExpress, một anh chàng ở Việt Nam đã kiếm bộn tiền chỉ bằng cách giúp dân chúng đăng ký ChatGPT. Nghe như bán vé xem phim, nhưng thay vì phim, bạn được “xem” tương lai. Và đừng nghĩ nghề này chỉ dừng ở tạo tài khoản. Khi AI bùng nổ, các môi giới này có thể mở lớp dạy viết prompt, bán mẹo dùng AI, hay thậm chí trở thành “tư vấn viên AI” cho đủ thứ ngành, từ marketing đến... sáng tác nhạc rap!

AI vô tội, chỉ có người dùng “hơi bị lầy”, đúng nhận sai cải!

ChatGPT, với khả năng “tám” chuyện như người thật, đã khiến cả thế giới từ coder đến bà bán trà đá phải trầm trồ. Nhưng nó cũng ném vào mặt nhân loại một câu hỏi siêu to khổng lồ: Làm sao để sống chung với AI? Là bạn hay thù? Là công cụ hay kẻ soán ngôi?

Hiệu ứng CNET đã dạy chúng ta một bài học: AI không có lỗi, lỗi là ở cách dùng. Vậy nên, hãy cẩn thận khi nhờ ChatGPT viết luận, làm thơ, hay trả lời tin nhắn crush. Vì biết đâu, một ngày đẹp trời, bạn phát hiện ra mình đang “tán” một con bot thay vì người thật. Drama chưa bao giờ thiếu khi AI lên sàn!