Đàm phán thương mại Mỹ Trung giảm thuế 90 nhày

1. Phản ứng của thị trường chứng khoán thế giới ngay sau quyết định giảm thuế

Quyết định giảm thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc trong 90 ngày (Mỹ giảm từ 145% xuống 30%, Trung Quốc giảm từ 125% xuống 10%) đã tạo ra một tín hiệu tích cực mạnh mẽ cho thị trường tài chính toàn cầu. Ngay sau thông báo, thị trường chứng khoán thế giới, đặc biệt là châu Á, đã ghi nhận đà tăng điểm đáng kể:

• Châu Á: Các chỉ số như Hang Seng (Hồng Kông), Shanghai Composite (Trung Quốc), và Nikkei (Nhật Bản) tăng mạnh, phản ánh sự lạc quan về triển vọng giảm căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
• Mỹ và châu Âu: Chỉ số Dow Jones, S&P 500, và Nasdaq ghi nhận mức tăng nhẹ đến trung bình, trong khi các thị trường châu Âu như FTSE 100 (Anh) và DAX (Đức) cũng khởi sắc nhờ kỳ vọng về sự ổn định trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
• Việt Nam: VN-Index có khả năng phục hồi từ mức giảm trước đó, đặc biệt trong các phiên giao dịch ngay sau thông báo (12-14/5/2025), khi tâm lý nhà đầu tư được cải thiện do lo ngại về thuế đối ứng giảm bớt.

Cụ thể ngay sau khi thỏa thuận được công bố, các chỉ số chứng khoán chính đã tăng mạnh:

• Dow Jones: tăng hơn 1.000 điểm (+2,5%).

• S&P 500: tăng 2,6%.

• Nasdaq: tăng 3,4%.

• Hang Seng (Hồng Kông): tăng 3%.

• Stoxx 600 (Châu Âu): tăng 1%.

• Giá dầu Brent: vượt ngưỡng 63 USD/thùng.

Sự tăng điểm này xuất phát từ kỳ vọng rằng việc giảm thuế sẽ làm dịu cuộc chiến thương mại, giảm chi phí nhập khẩu, và cải thiện lợi nhuận của các doanh nghiệp phụ thuộc vào thương mại xuyên biên giới. Tuy nhiên, thị trường vẫn tiềm ẩn sự thận trọng vì đây chỉ là thỏa thuận tạm thời trong 90 ngày, và các mức thuế cơ bản (10% của Mỹ) cùng một số hạn chế khác vẫn được duy trì.

2. Tác động tích cực đến thương mại Mỹ-Trung và Việt Nam

• Thương mại Mỹ-Trung:
  • Tích cực ngắn hạn: Việc giảm thuế quan giúp khôi phục một phần dòng chảy thương mại song phương, đặc biệt với các mặt hàng tiêu dùng, điện tử, và nông sản. Các doanh nghiệp xuất khẩu của Trung Quốc (như thiết bị điện tử, dệt may) và Mỹ (nông sản, năng lượng) được hưởng lợi từ chi phí thấp hơn và nhu cầu tăng.
  • Cải thiện chuỗi cung ứng: Các công ty đa quốc gia phụ thuộc vào chuỗi cung ứng Trung Quốc-Mỹ (như Apple, Tesla) sẽ giảm áp lực chi phí, giúp ổn định giá bán lẻ và duy trì lợi nhuận.
  • Tâm lý thị trường: Thỏa thuận tạm thời này làm giảm nguy cơ leo thang chiến tranh thương mại, tạo điều kiện cho các cuộc đàm phán sâu hơn, có thể dẫn đến các thỏa thuận dài hạn hơn.
• Thương mại Việt Nam:
  • Cơ hội gián tiếp: Việt Nam, với vai trò trung tâm sản xuất trong chuỗi cung ứng toàn cầu, được hưởng lợi từ sự ổn định thương mại Mỹ-Trung. Việc giảm thuế giúp duy trì dòng chảy hàng hóa qua các cảng Việt Nam và tăng nhu cầu đối với các sản phẩm xuất khẩu sang Mỹ (dệt may, thủy sản, điện tử).
  • Cân bằng thương mại: Việt Nam đã và đang đàm phán với Mỹ để giảm thặng dư thương mại (106 tỷ USD năm 2024). Thỏa thuận Mỹ-Trung tạo tiền lệ tích cực, tăng khả năng Việt Nam đạt được các ưu đãi thuế quan tương tự, đặc biệt khi Việt Nam nằm trong nhóm ưu tiên đàm phán.
  • Tác động kép: Các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ sẽ giảm nguy cơ chịu thuế đối ứng cao (46% như công bố trước đó), đồng thời tăng cơ hội nhập khẩu nguyên liệu từ Mỹ (như bông, nông sản) với chi phí thấp hơn, đáp ứng yêu cầu xuất xứ và cân bằng cán cân thương mại.

3. Các công ty Việt Nam nào chuẩn bị cho việc xuất khẩu trở lại: Các ngành và doanh nghiệp Việt Nam có khả năng hưởng lợi từ quyết định này bao gồm.

• Ngành dệt may:
  • Tập đoàn Dệt May Việt Nam (Vinatex): Với chiến dịch "90 ngày thần tốc", Vinatex đã tận dụng thời gian hoãn thuế để đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu sang Mỹ. Việc giảm áp lực thuế quan giúp Vinatex duy trì đơn hàng, đặc biệt trong quý II và III/2025.
  • Các công ty khác: TCM (Dệt may Thành Công), STK (Sợi Thế Kỷ) được hưởng lợi từ nhu cầu tăng và khả năng sử dụng bông Mỹ để đáp ứng quy tắc xuất xứ.
• Ngành thủy sản:
  • Vinh Hoàn (VHC), Minh Phú (MPC): Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn, chiếm tỷ trọng đáng kể kim ngạch thủy sản Việt Nam. Giảm căng thẳng thương mại giúp duy trì giá bán ổn định và tăng đơn hàng.
• Ngành điện tử và công nghệ:
  • FPT, Viettel: Các công ty công nghệ xuất khẩu phần mềm hoặc linh kiện sang Mỹ có thể tận dụng xu hướng chuyển dịch chuỗi cung ứng từ Trung Quốc sang Việt Nam, đặc biệt khi Mỹ-Trung giảm đối đầu.
• Ngành logistics và cảng biển:
  • Gemadept, Viconship: Sự phục hồi thương mại toàn cầu sẽ tăng lưu lượng hàng hóa qua các cảng Việt Nam, cải thiện doanh thu logistics.
• Ngành nông sản:
  • Các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê, hạt điều (như Vinacafé, Lộc Trời): Giảm chi phí vận chuyển và thuế quan giúp tăng sức cạnh tranh tại thị trường Mỹ.

4. Quyết sách của Việt Nam trong 90 ngày tới: Để tối đa hóa lợi ích từ tình hình hiện tại, Việt Nam cần triển khai các quyết sách chiến lược:

• Đàm phán song phương với Mỹ:
  • Tiếp tục các cuộc đối thoại cấp cao (như đoàn công tác do Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc dẫn đầu) để đạt được thỏa thuận giảm thuế đối ứng, lý tưởng là dưới 26% (mức áp cho Ấn Độ).
  • Cam kết tăng nhập khẩu hàng hóa Mỹ (máy bay Boeing, khí LNG, nông sản như ngũ cốc, thịt) để giảm thặng dư thương mại, đồng thời đáp ứng nhu cầu trong nước.
• Đa dạng hóa thị trường:
  • Đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường khác (EU, Nhật Bản, Hàn Quốc) thông qua 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) để giảm phụ thuộc vào Mỹ.
  • Tìm kiếm nguồn cung nguyên liệu thay thế (như bông từ Ấn Độ, Brazil) để giảm rủi ro từ biến động thương mại Mỹ-Trung.
• Nâng cấp chuỗi cung ứng:
  • Đầu tư vào công nghệ số, minh bạch hóa chuỗi cung ứng và truy xuất nguồn gốc để đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của Mỹ và các thị trường lớn.
  • Xây dựng thương hiệu quốc gia, chuyển từ nhà sản xuất chi phí thấp sang nhà cung ứng giá trị cao (hàng thủ công, nông sản đặc sản).
• Hỗ trợ doanh nghiệp:
  • Chính phủ cần cung cấp các gói hỗ trợ tài chính, giảm thuế nội địa, và đơn giản hóa thủ tục hành chính để doanh nghiệp tận dụng cơ hội 90 ngày.
  • Tăng cường phối hợp với các hiệp hội ngành hàng (dệt may, thủy sản) để phản đối chính sách thuế bất hợp lý của Mỹ và vận động chính giới Mỹ công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường.

5. Kịch bản nào sau 90 ngày, liệu Mỹ có giữ mức thuế hiện nay! Kịch bản sau 90 ngày phụ thuộc vào tiến trình đàm phán và động thái của các bên.

• Kịch bản tích cực (xác suất 40%):
  • Mỹ và Trung Quốc đạt được thỏa thuận dài hạn, giảm thuế xuống mức thấp hơn (dưới 30%) và dỡ bỏ các rào cản phi thuế quan. Việt Nam tận dụng cơ hội để ký thỏa thuận thương mại song phương với Mỹ, giữ thuế ở mức 10-20%.
  • Hệ quả: Thương mại toàn cầu phục hồi, VN-Index có thể đạt 1.300 điểm vào quý III/2025, các ngành xuất khẩu Việt Nam tăng trưởng mạnh, đặc biệt là dệt may, thủy sản, và logistics.
• Kịch bản trung bình (xác suất 50%):
  • Mỹ-Trung gia hạn thỏa thuận tạm thời, duy trì thuế ở mức 30% và 10%, nhưng không đạt bước đột phá. Việt Nam đạt thỏa thuận giảm thuế xuống 20-26%, nhưng vẫn phải tăng nhập khẩu từ Mỹ.
  • Hệ quả: Thị trường chứng khoán toàn cầu ổn định nhưng tăng trưởng chậm, Việt Nam duy trì xuất khẩu ổn định nhưng lợi nhuận doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi chi phí nhập khẩu tăng.
• Kịch bản tiêu cực (xác suất 10%):
  • Đàm phán Mỹ-Trung thất bại, thuế quan tăng trở lại (gần 145%). Việt Nam không đạt được ưu đãi, chịu thuế 46% từ 8/7/2025.
  • Hệ quả: Thị trường chứng khoán toàn cầu và Việt Nam điều chỉnh mạnh, các ngành xuất khẩu chủ lực như dệt may, thủy sản chịu thiệt hại nặng, dòng vốn FDI giảm.

Thỏa thuận giảm thuế trong 90 ngày là một bước ngoặt tích cực, tạo cơ hội cho thị trường chứng khoán thế giới phục hồi và thúc đẩy thương mại Mỹ-Trung-Việt Nam. Việt Nam cần tận dụng thời gian này để đàm phán hiệu quả với Mỹ, đa dạng hóa thị trường, và nâng cấp chuỗi cung ứng.