Meta Superintelligence Labs liệu có là Metaverse thứ 2

Tham vọng bá chủ thế giới của Mark Zuckerberg trong lĩnh vực AI siêu trí tuệ

Dựa trên thông tin từ Business Insider, Mark Zuckerberg đang dẫn dắt Meta quay trở lại tinh thần khởi nghiệp kiểu startup thông qua việc xây dựng một đơn vị siêu trí tuệ (superintelligence) bí mật mang tên TBD Lab (hay còn gọi là Meta Superintelligence Labs - MSL). Lĩnh vực mới mà ông nhắm đến là trí tuệ nhân tạo siêu việt (superintelligence AI), với mục tiêu phát triển các mô hình AI tiên tiến nhất, nhằm cạnh tranh và dẫn đầu thế giới trong cuộc đua AI toàn cầu. TBD Lab tập trung vào nghiên cứu đột phá, nơi các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) như Llama được nâng cấp, và Zuckerberg tin rằng đây là cách để Meta duy trì lợi thế cạnh tranh, đặc biệt khi AI đang trở thành "vũ khí" then chốt trong công nghệ. Ông so sánh TBD Lab với các startup tinh gọn, nơi một nhóm nhỏ nhân tài có thể tạo ra đột phá lớn, thay vì bộ máy khổng lồ như Meta hiện tại với hơn 70.000 nhân viên.

Nhóm TBD Lab được lãnh đạo bởi Alexandr Wang (cựu CEO Scale AI), bao gồm các "ngôi sao" được tuyển mộ từ các startup AI hàng đầu với mức lương "chín con số". Zuckerberg nhấn mạnh: "Đối với nghiên cứu hàng đầu về siêu trí tuệ, bạn thực sự muốn có một nhóm nhỏ nhất có thể, nơi mọi người đều nắm bắt được toàn bộ vấn đề." Điều này phản ánh xu hướng "nhỏ mà tinh" ở Silicon Valley, nơi các công ty như Hightouch (startup AI định giá 1,2 tỷ USD) chỉ cần 4 kỹ sư để phát triển sản phẩm AI agent mới. Tuy nhiên, TBD Lab chỉ chiếm phần nhỏ trong Meta, và Zuckerberg thừa nhận đây là cách tiếp cận "hơi khác" so với các đội ngũ lớn vận hành như newsfeed của Facebook.

Liệu có phải "thuốc tiên" hay chỉ là metaverse 2.0?

Bài báo đặt ra câu hỏi liệu mô hình này có phải "thuốc tiên" (panacea) để biến Meta thành bá chủ AI, hay sẽ lặp lại thất bại của metaverse – dự án mà Zuckerberg đầu tư hàng chục tỷ USD nhưng đến nay vẫn chưa mang lại lợi nhuận đáng kể, dẫn đến sa thải hàng loạt và mất lòng tin từ nhà đầu tư. Dưới đây là phân tích dựa trên thông tin từ bài báo và các cập nhật mới nhất (tính đến 30/08/2025):

Điểm tích cực: Tiềm năng như một "startup nội bộ" thực thụ

• Hiệu quả của mô hình nhóm nhỏ: Zuckerberg lấy cảm hứng từ lịch sử AI, như bài báo "Attention Is All You Need" (2017) chỉ do 8 nhà nghiên cứu Google viết, đã đặt nền móng cho hầu hết LLM hiện nay. Ông tin rằng nhóm tinh nhuệ có thể tạo đột phá nhanh chóng, với ít họp hành và quyết định linh hoạt hơn. Các ví dụ từ startup như Hightouch cho thấy cách tiếp cận này có thể tiết kiệm chi phí và thúc đẩy sáng tạo – Hightouch huy động 132 triệu USD mà chỉ có 55 kỹ sư tự chủ.
• Đầu tư mạnh mẽ vào nhân tài: Meta đã chiêu mộ hàng loạt chuyên gia AI hàng đầu, với kế hoạch ra mắt Llama 4.X (mô hình AI thế hệ mới) vào cuối năm 2025, nhằm cạnh tranh với OpenAI và Google. Zuckerberg lạc quan rằng đây là "cách đúng đắn" để duy trì lợi thế, đặc biệt khi AI đang bùng nổ và Meta đã có nền tảng dữ liệu khổng lồ từ Facebook/Instagram.
• Xu hướng ngành: Nat Friedman (cựu CEO GitHub, nay dẫn dắt tích hợp AI tại Meta) ủng hộ mô hình này, cho rằng nhiều công ty công nghệ đang thừa nhân sự 2-10 lần, và nhóm nhỏ sẽ "quyết định nhanh hơn, vui hơn".

Nếu thành công, TBD Lab có thể biến Meta thành "bá chủ" AI, với siêu trí tuệ mang lại lợi thế cạnh tranh toàn cầu, từ sản phẩm người dùng đến doanh thu quảng cáo thông minh hơn. Điều này khác metaverse ở chỗ AI đang là xu hướng nóng (thị trường AI dự kiến đạt hàng nghìn tỷ USD), trong khi metaverse bị coi là "quá sớm" và thiếu ứng dụng thực tế.

Điểm tiêu cực: Rủi ro cao, giống hệt metaverse

• Thách thức nội bộ và "rocky start": TBD Lab đang gặp vấn đề lớn, với các nhà nghiên cứu mới tuyển mộ rời đi chỉ sau vài tuần, nhiều người sang OpenAI. Meta đã phải tái cấu trúc MSL thành 4 đội chuyên biệt dưới Alexandr Wang, nhưng điều này gây căng thẳng: nhân viên cũ cảm thấy bị "gạt ra rìa", dẫn đến đe dọa từ chức và xung đột nội bộ. Đây là lần tái cấu trúc AI thứ nhiều trong 4 tháng, với 2 đơn vị bị giải thể – dấu hiệu của sự chồng chéo và thiếu ổn định, tương tự metaverse khi Meta liên tục điều chỉnh mà không có kết quả rõ ràng.
• Phụ thuộc vào bộ máy lớn: Dù mang tinh thần startup, TBD Lab vẫn bị ràng buộc bởi quy trình pháp lý, HR và tuyển dụng của Meta – điều này có thể làm chậm tiến độ, theo Elliott Parker (CEO Alloy Partners). Các nhóm nhỏ thường tạo sản phẩm hữu ích nhưng hiếm khi "chuyển hóa căn bản" công ty mẹ, giống như metaverse chỉ là "cú đánh cược" thất bại, khiến Meta mất hàng tỷ USD mà không thay đổi cốt lõi kinh doanh.
• Cắt giảm chi tiêu và rủi ro đối tác: Meta đã tạm dừng chiến dịch tuyển dụng AI lớn (sau khi chi "khủng" để lôi kéo nhân tài), và quan hệ với Scale AI (đối tác chính, nơi Wang từng lãnh đạo) đang rạn nứt – Meta chuyển sang dùng dữ liệu từ đối thủ để huấn luyện AI. Điều này gợi nhớ metaverse: đầu tư ồ ạt ban đầu, rồi cắt giảm khi gặp khó khăn, dẫn đến lãng phí.
• Cạnh tranh khốc liệt: AI siêu trí tuệ là "cuộc đua" với OpenAI, Google, và các startup – nơi nhân tài di chuyển dễ dàng. Zuckerberg's "massive gamble" có thể thất bại nếu không giữ chân người, giống như metaverse bị vượt qua bởi thực tế ảo khác.

Đây khó có thể là "thuốc tiên" cho Meta, mà có nguy cơ trở thành metaverse 2.0 – một dự án tham vọng nhưng đầy rủi ro, với đầu tư lớn (hàng tỷ USD vào nhân tài và hạ tầng) nhưng kết quả chưa chắc chắn. Metaverse thất bại vì thiếu thị trường sẵn sàng và nội bộ rối loạn; AI tuy hot hơn, nhưng TBD Lab đang lặp lại vấn đề tương tự: rocky start, departures, và reorg liên tục. Tuy nhiên, nếu Zuckerberg giữ được đà (như ra mắt Llama 4.X thành công), đây có thể là bước ngoặt, tận dụng dữ liệu Meta để bá chủ AI. Tổng thể, cơ hội 50/50 – thành công phụ thuộc vào ổn định nội bộ và đột phá thực sự, chứ không phải chỉ "tinh thần startup".