Khủng hoảng bong bóng Dot Com nhìn về Dot AI!

1. Dot-Com: Khi tiền đổ nhanh hơn server Yahoo!

Thâm sâu thay, những bất cập của dotcom không chỉ là sự ngu ngốc tập thể, mà còn là minh chứng cho tâm lý đám đông – một con quái vật vô hình luôn sẵn sàng nuốt chửng lý trí. Các công ty "dotcom" đốt tiền như đốt pháo hoa: quảng cáo Super Bowl hàng chục triệu đô chỉ để thu hút người dùng ảo, mô hình kinh doanh thì mơ hồ như sương mù San Francisco. Pets.com, định giá 300 triệu USD, phá sản sau một năm vì... ai mà mua thức ăn chó online khi cửa hàng góc phố rẻ hơn? Webvan thì hứa giao hàng tạp hóa trong 30 phút, nhưng thực tế là lỗ lã triền miên. Kết quả?

NASDAQ lao dốc 80%, kinh tế Mỹ suy thoái nhẹ, và thung lũng Silicon biến thành "thành phố ma" với hàng loạt sa thải. Đó không chỉ là mất tiền, mà là mất niềm tin – một vết sẹo thâm sâu nhắc nhở rằng công nghệ mới không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với vàng ròng. Nó dạy chúng ta rằng, đằng sau hào quang là vực thẳm, và đầu tư mù quáng chính là tự sát tài chính.

• Amazon từ một hiệu sách online thành “chúa tể thương mại điện tử”.
• Pets.com từ startup giao đồ ăn cho… chó mèo thành biểu tượng startup chết yểu.
• Và Nasdaq lúc đó bay cao như tên lửa SpaceX, chỉ để rồi mất 78% giá trị trong chưa đầy 2 năm.

2. Và AI: Bong bóng hay cuộc cách mạng thực sự?

Bây giờ, hãy quay sang "Liệu là bong bóng AI" năm 2025 – một phiên bản hiện đại của dotcom, nhưng với lớp trang điểm tinh tế hơn. Giống như dotcom, AI đang khiến tiền "điện tử" (à không, tiền thật đấy) đổ vào cổ phiếu công nghệ như thác Niagara. Nvidia, Microsoft, và "Magnificent Seven" khác đang dẫn dắt điệu nhảy, với giá cổ phiếu tăng vọt nhờ hype AI, giống hệt "Four Horsemen" (Cisco, Dell, Microsoft, Intel) ngày xưa. Thị trường chứng khoán Mỹ năm 2025 đang chứng kiến sự tập trung kỷ lục vào tech, thậm chí vượt qua dotcom ở một số chỉ số, với top 10 cổ phiếu S&P 500 định giá cao hơn mức 1990s. Sam Altman của OpenAI còn thừa nhận: "Chúng ta đang ở giai đoạn nhà đầu tư quá phấn khích về AI", so sánh trực tiếp với dotcom. Hài hước thay, các startup AI mọc lên như nấm, hứa hẹn thay đổi thế giới, nhưng nhiều cái chỉ là "slap AI onto everything" – giống như dotcom dán ".com" lên mọi thứ để hút tiền.

AI không phải là dotcom 2.0 hoàn toàn. Dotcom đầy rẫy công ty non trẻ, không doanh thu, sống bằng vay nợ và hype. Còn AI? Các ông lớn như Nvidia đang kiếm bộn tiền thực tế – Nvidia giao dịch ở mức 40x forward earnings, so với Cisco's 131x năm 2000. Họ có lợi nhuận vững chắc, mô hình kinh doanh rõ ràng, và đầu tư vào AI được thúc đẩy bởi earnings thực tế chứ không chỉ ảo mộng.
Tuy nhiên, nguy cơ vẫn lù lù: Một số chuyên gia như Torsten Slok cảnh báo AI bubble lớn hơn dotcom, với định giá top stocks "out of whack" và rủi ro sụp đổ lớn hơn vì quy mô thị trường khổng lồ. Ví dụ, CoreWeave – startup AI – mất 24 tỷ USD market cap chỉ trong hai ngày năm 2025, chứng minh rằng khi hype tan, đau đớn sẽ lan rộng hơn dotcom, vì giờ đây, hàng triệu nhà đầu tư cá nhân và quỹ hưu trí đều dính líu. Khác biệt nguy hiểm: Dotcom chỉ làm đau "brave or foolish investors", còn AI có thể kéo theo cả thị trường vì Big Tech chiếm tỷ trọng quá lớn.

• Microsoft rót hơn 13 tỷ USD vào OpenAI.
• Nvidia “hóa rồng” nhờ bán chip AI, vốn hóa bay lên 3.000 tỷ USD.
• Các quỹ đầu tư ào ạt rót tiền vào AI startups với kỳ vọng sinh lời x100.

3. Điểm giống nhau: Lịch sử nghe rất “quen”

4. Điểm khác biệt: Vì sao AI có thể “sống sót”

• AI có ứng dụng thực tế: ChatGPT, Copilot, tự động hóa… đang được triển khai ngay lập tức.
• Hạ tầng mạnh hơn: Cloud, dữ liệu lớn, GPU khủng, toàn bộ nền kinh tế số đã sẵn sàng.
• Doanh thu thật sự: Một số công ty AI đang kiếm tiền thay vì chỉ “bán mơ”.

Bóng bóng có thể nổ, nhưng AI sẽ còn ở lại