Huyền thoại khởi nghiệp của đại tá Sanders

Tuổi thơ và những năm đầu đời đầy thử thách

• Mồ côi cha và trách nhiệm sớm: Harland Sanders sinh ngày 9 tháng 9 năm 1890 tại Henryville, Indiana, trong một gia đình nghèo khó. Khi ông mới 6 tuổi, cha qua đời, để lại mẹ và ba anh em Sanders trong cảnh túng thiếu. Mẹ ông phải làm việc tại nhà máy để nuôi gia đình, còn Sanders – dù còn nhỏ – phải chăm sóc các em và học nấu ăn để phụ giúp.
• Bỏ học và lao động sớm: Năm 12 tuổi, Sanders bỏ học để đi làm kiếm sống, bắt đầu với công việc nông dân tại một trang trại. Sau đó, ông trải qua hàng loạt nghề tay chân như lính cứu hỏa đường sắt, thợ rèn, bán bảo hiểm, và thậm chí là nhân viên bốc vác.

Những thất bại liên tiếp

Cuộc đời Sanders trước khi thành công với KFC là chuỗi thất bại và khó khăn:

• Mất việc liên tục: Sanders bị sa thải nhiều lần vì tính cách bướng bỉnh và không ngại tranh cãi. Ví dụ, khi làm nhân viên đường sắt, ông bị đuổi vì gây gổ với đồng nghiệp.
• Kinh doanh thất bại: Ông từng mở một trạm xăng nhưng phá sản do cuộc Đại Suy thoái (Great Depression) những năm 1930. Trước đó, ông cũng thử sức với nghề luật sư tự học nhưng thất bại sau khi cãi nhau với một khách hàng ngay tại tòa án.
• Cuộc sống bấp bênh: Sanders kết hôn ở tuổi 19 với Josephine King, nhưng hôn nhân gặp nhiều khó khăn vì tài chính eo hẹp. Ông thường xuyên chuyển đổi công việc, di chuyển khắp nước Mỹ để tìm cơ hội, nhưng không có gì ổn định.

Bước ngoặt ở tuổi 40: Khởi đầu với gà rán

• Trạm xăng ở Corbin: Năm 1930, ở tuổi 40, Sanders được giao quản lý một trạm xăng của Shell ở Corbin, Kentucky. Để kiếm thêm thu nhập, ông bắt đầu nấu gà rán và bán cho khách qua đường bằng chính công thức tự sáng tạo – sử dụng 11 loại thảo mộc và gia vị. Ban đầu, ông phục vụ món ăn từ bàn ăn gia đình vì không có nhà hàng.
• Khó khăn ban đầu: Việc kinh doanh không dễ dàng. Sanders làm việc một mình, vừa nấu ăn, vừa tiếp khách, trong khi đối mặt với cạnh tranh từ các quán ăn địa phương. Tuy nhiên, món gà rán của ông dần nổi tiếng nhờ hương vị độc đáo và cách chiên bằng nồi áp suất – một sáng tạo giúp rút ngắn thời gian nấu mà vẫn giữ độ giòn.

Thảm họa và sự kiên cường

• Mất tất cả ở tuổi 62: Năm 1950, xa lộ liên bang mới được xây dựng, khiến lượng khách qua trạm xăng của Sanders giảm mạnh. Ông buộc phải bán tài sản với giá rẻ để trả nợ, rơi vào cảnh trắng tay ở tuổi 62 – độ tuổi mà nhiều người đã nghỉ hưu. Lúc này, Sanders chỉ còn 105 USD tiền trợ cấp xã hội mỗi tháng.
• Không bỏ cuộc: Thay vì từ bỏ, Sanders quyết định mang công thức gà rán đi chào bán. Ông lái xe khắp nước Mỹ, ngủ trong xe, ăn mặc giản dị (bộ vest trắng nổi tiếng sau này), và gõ cửa từng nhà hàng để thuyết phục họ mua công thức của mình. Ông bị từ chối hơn 1.000 lần trước khi nhận được cái gật đầu đầu tiên.

Thành công muộn màng

• Nhượng quyền đầu tiên: Năm 1952, Pete Harman – một chủ nhà hàng ở Salt Lake City, Utah – đồng ý hợp tác với Sanders. Nhà hàng của Harman trở thành KFC đầu tiên, đạt doanh thu tăng vọt nhờ món gà rán. Từ đây, mô hình nhượng quyền bắt đầu lan rộng.
• Bán KFC: Năm 1964, ở tuổi 74, Sanders bán lại công ty cho một nhóm nhà đầu tư với giá 2 triệu USD (khoảng 17 triệu USD ngày nay). Tuy nhiên, ông vẫn gắn bó với thương hiệu như một đại sứ cho đến cuối đời.
• Di sản: Sanders qua đời năm 1980 ở tuổi 90, để lại một đế chế KFC với hàng ngàn cửa hàng trên toàn cầu.

Lịch sử hình thành nên thương hiệu KFC nổi tiếng ngày nay

KFC (Kentucky Fried Chicken) được sáng lập bởi Harland Sanders, sinh ngày 9/9/1890 tại Henryville, Indiana, Hoa Kỳ. Từ một người từng làm nhiều nghề như nông dân, nhân viên đường sắt, Sanders bắt đầu hành trình ẩm thực của mình ở tuổi 40.​​​​​​

Các cột mốc phát triển quan trọng

1. 1930: Bán gà rán lần đầu tại Corbin, Kentucky.
2. 1940: Hoàn thiện công thức "Original Recipe" và áp dụng kỹ thuật chiên áp suất để giữ độ giòn.
3. 1952: Khởi đầu mô hình nhượng quyền, mở rộng thương hiệu.
4. 1964: Sanders bán KFC cho nhóm nhà đầu tư với giá 2 triệu USD, nhưng vẫn là gương mặt đại diện.
5. 1986: PepsiCo mua KFC với giá 840 triệu USD, đưa thương hiệu vào hệ sinh thái thức ăn nhanh lớn.
6. 1991: Đổi tên thành "KFC" để đơn giản hóa và tránh liên tưởng tiêu cực đến từ "fried".
7. 2024: Đạt mốc 30.000 cửa hàng toàn cầu (tính đến tháng 3/2024).

Yếu tố tạo nên thành công của Đại tá Sanders

1. Công thức bí mật: Công thức 11 loại thảo mộc và gia vị cùng kỹ thuật chiên áp suất tạo ra hương vị độc đáo, khó sao chép.
2. Mô hình nhượng quyền: Giúp KFC mở rộng nhanh chóng với chi phí thấp.
3. Hình ảnh Colonel Sanders: Biểu tượng thân thiện, đáng tin cậy, gắn liền với chất lượng.
4. Thích nghi văn hóa: Điều chỉnh thực đơn theo từng thị trường (ví dụ: cơm gà ở châu Á, món cay ở Ấn Độ).
5. Marketing sáng tạo: Khẩu hiệu như "Finger Lickin' Good" và chiến dịch quảng cáo ấn tượng.
6. Hệ thống cung ứng: Đảm bảo chất lượng đồng đều trên toàn cầu.

Và KFC đã bành trướng toàn cầu:

• Số cửa hàng: Tính đến tháng 3/2024, KFC có hơn 30.000 cửa hàng toàn cầu. Với tốc độ mở rộng, đến tháng 4/2025, ước tính khoảng 30.700 - 30.800 cửa hàng.
• Doanh thu: Năm 2023, doanh thu toàn hệ thống toàn cầu đạt khoảng $31 tỷ USD. Ước tính năm 2025, con số này có thể dao động từ $32 - $33 tỷ USD, tùy thuộc vào hiệu suất kinh doanh và báo cáo chính thức từ Yum! Brands.

Tại sao KFC thành công giữa vô số món ăn độc đáo trên thế giới?

Mặc dù thế giới có hàng ngàn món ăn độc đáo, KFC vẫn nổi bật nhờ các lý do sau:

1. Sự đơn giản và phổ quát: Gà rán là món ăn dễ tiếp cận, không kén người ăn như các món đặc sản địa phương phức tạp (ví dụ: sushi, phở, hay escargot). Hương vị đậm đà, giòn tan của KFC phù hợp với khẩu vị đa dạng.
2. Tính nhất quán: Không giống các món ăn truyền thống phụ thuộc vào tay nghề đầu bếp, KFC chuẩn hóa quy trình sản xuất, đảm bảo chất lượng đồng đều ở mọi nơi.
3. Khả năng đại chúng hóa: KFC biến gà rán – một món ăn bình dân – thành sản phẩm toàn cầu thông qua thương hiệu mạnh và hệ thống nhượng quyền, trong khi nhiều món ăn độc đáo khác chỉ giới hạn trong phạm vi văn hóa địa phương.
4. Chiến lược toàn cầu hóa: Thay vì cạnh tranh trực tiếp với các món ăn độc đáo, KFC kết hợp chúng vào thực đơn (như gà teriyaki ở Nhật Bản), tạo sự hòa nhập thay vì đối đầu.
5. Tốc độ và tiện lợi: Trong thời đại hiện đại, thức ăn nhanh đáp ứng nhu cầu tiết kiệm thời gian, điều mà nhiều món ăn truyền thống phức tạp không làm được.
6. Sức mạnh thương hiệu: KFC không chỉ bán gà rán mà còn bán một trải nghiệm và câu chuyện (Colonel Sanders), điều mà các món ăn độc đáo thường thiếu khi không được quảng bá rộng rãi.

KFC thành công nhờ kết hợp giữa sản phẩm chất lượng, chiến lược kinh doanh thông minh và khả năng thích nghi vượt trội. Trong khi các món ăn độc đáo trên thế giới có giá trị văn hóa riêng, KFC đã biến gà rán thành một biểu tượng toàn cầu bằng cách tập trung vào sự tiện lợi, nhất quán và sức hút đại chúng.

Với hơn 30.000 cửa hàng và doanh thu hàng chục tỷ USD, KFC là minh chứng cho việc một ý tưởng đơn giản, nếu được thực thi đúng cách, có thể vượt qua mọi ranh giới ẩm thực.