Xu hướng tiêu dùng xanh, hướng nào cho công ty Việt Nam

Chủ nhật - 09/03/2025 23:41

Nếu đi ra các nước phát triển chúng ta sẽ thấy tiêu dùng xanh là xu hướng tất yếu và được xã hội hưởng ứng. Xu hướng này vào Việt Nam sẽ ra sao, và hướng đi nào cho các Công ty Việt Nam!

1. Xu hướng tiêu dùng xanh trên thế giới
Tiêu dùng xanh đang trở thành một xu hướng tất yếu trên toàn cầu, phản ánh nhận thức ngày càng cao của người tiêu dùng về biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và sự cạn kiệt tài nguyên. Xu hướng này được định nghĩa là việc ưu tiên sử dụng các sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường, giảm thiểu tác động tiêu cực đến hệ sinh thái trong suốt vòng đời sản phẩm – từ sản xuất, sử dụng đến thải bỏ.

•   Thống kê nổi bật: Theo báo cáo của Nielsen, doanh số các thương hiệu cam kết bền vững tăng gấp 4 lần so với các thương hiệu thông thường. Khoảng 60% người tiêu dùng toàn cầu sẵn sàng trả giá cao hơn cho sản phẩm xanh, đặc biệt tại các thị trường phát triển như châu Âu, Bắc Mỹ và một số nước châu Á.
•   Động lực chính làm cho thế giới phải quan tâm:

o   Biến đổi khí hậu: Nước biển dâng, nhiệt độ tăng khiến người tiêu dùng quan tâm hơn đến các sản phẩm giảm phát thải carbon.
o   Nhận thức xã hội: Thế hệ trẻ (Gen Z, Millennials) dẫn đầu xu hướng, với 73% sẵn sàng thay đổi thói quen để bảo vệ môi trường (theo Nielsen).
o   Chính sách pháp lý: Các quốc gia như EU, Mỹ, Nhật Bản áp đặt tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt và ưu đãi thuế cho sản phẩm xanh, thúc đẩy cả doanh nghiệp và người tiêu dùng chuyển đổi.

•   Biểu hiện cụ thể: Người tiêu dùng ưa chuộng sản phẩm tái chế, năng lượng tái tạo (điện mặt trời, xe điện), thực phẩm hữu cơ, bao bì phân hủy sinh học và thời trang bền vững thay vì "thời trang nhanh".

2. Những công ty kinh doanh thành công trên thế giới
Nhiều doanh nghiệp toàn cầu đã thành công nhờ đón đầu xu hướng tiêu dùng xanh, vừa tạo lợi nhuận vừa xây dựng hình ảnh thương hiệu bền vững.

•   IKEA:
o   Chiến lược: Loại bỏ nhựa dùng một lần từ 2020, cam kết giảm 70% tác động khí hậu mỗi sản phẩm vào 2030 và sử dụng 100% năng lượng tái tạo.
o   Thành công: Doanh thu năm 2023 đạt 45,1 tỷ USD, nhờ mở rộng dòng sản phẩm tái chế và thu hút khách hàng quan tâm đến nội thất bền vững.

•   Tesla:
o   Chiến lược: Tiên phong trong xe điện, sử dụng công nghệ pin tiên tiến và quy trình sản xuất tiết kiệm năng lượng.
o   Thành công: Vốn hóa thị trường vượt 1 nghìn tỷ USD (2023), dẫn đầu ngành ô tô xanh, vượt xa các "cá lớn" truyền thống như Ford hay GM.

•   Patagonia:
o   Chiến lược: Thương hiệu thời trang bền vững với khẩu hiệu "Don’t Buy This Jacket", khuyến khích tái sử dụng và sử dụng 100% bông hữu cơ hoặc vật liệu tái chế.
o   Thành công: Doanh thu năm 2022 đạt 1,5 tỷ USD, được yêu thích bởi khách hàng trẻ và những người ủng hộ môi trường.

•   Unilever:
o   Chiến lược: Cam kết giảm 50% khí thải vào 2030, chuyển đổi sang bao bì tái chế cho các sản phẩm như Dove, Knorr.
o   Thành công: Các nhãn hàng "bền vững" của Unilever tăng trưởng nhanh hơn 69% so với các nhãn khác, đóng góp lớn vào doanh thu 60 tỷ USD (2023).

Những công ty này thành công nhờ kết hợp công nghệ xanh, minh bạch thông tin và đáp ứng đúng nhu cầu khách hàng về tính bền vững, minh chứng cho câu "cá nhanh nuốt cá chậm".

3. Bài học ứng dụng tiêu dùng xanh tại Việt Nam
Việt Nam, với dân số hơn 100 triệu và nền kinh tế đang phát triển, có tiềm năng lớn để áp dụng xu hướng tiêu dùng xanh, nhưng cũng đối mặt với nhiều thách thức. Dưới đây là các bài học từ thế giới có thể áp dụng:

•   Đầu tư công nghệ xanh: Tesla và IKEA cho thấy việc ứng dụng công nghệ (năng lượng tái tạo, tái chế) không chỉ giảm tác động môi trường mà còn tạo lợi thế cạnh tranh. Doanh nghiệp Việt Nam cần đầu tư vào sản xuất sạch, dù chi phí ban đầu cao, để đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu (EU, Mỹ) và nhu cầu nội địa.
o   Ví dụ ứng dụng: Vinamilk đã triển khai trang trại trung hòa carbon và cắt giảm 15% khí thải đến 2027, hướng tới Net Zero 2050 – một bước đi đáng học hỏi.

•   Minh bạch và giáo dục người tiêu dùng: Patagonia thành công nhờ truyền thông rõ ràng về giá trị bền vững. Doanh nghiệp Việt cần minh bạch nguồn gốc, thành phần sản phẩm và nâng cao nhận thức khách hàng qua các chiến dịch như "Sống xanh" hoặc "Không túi nilon".
o   Ví dụ ứng dụng: Các chuỗi như Co.opmart dùng lá chuối gói rau, khuyến khích túi vải, cần mở rộng thêm để thay đổi thói quen tiêu dùng.

•   Hợp tác với KOLs có trách nhiệm: Unilever tận dụng người nổi tiếng để quảng bá sản phẩm xanh. Sau vụ kẹo Kera, Việt Nam cần học cách chọn KOLs cẩn thận, đảm bảo họ hiểu và cam kết với giá trị xanh, tránh PR sai lệch.

•   Chính sách hỗ trợ: EU hỗ trợ thuế cho doanh nghiệp xanh, Việt Nam cần tăng ưu đãi cho sản xuất sạch (ví dụ: giảm thuế cho công ty dùng năng lượng tái tạo) và kiểm soát chặt quảng cáo sai sự thật, như vụ kẹo Kera cho thấy lỗ hổng trong quản lý.
Thách thức tại Việt Nam: Chi phí chuyển đổi cao, trình độ công nghệ hạn chế, và ý thức tiêu dùng xanh chưa đồng đều (chủ yếu ở thành thị). Doanh nghiệp cần bắt đầu từ sản phẩm đơn giản như bao bì phân hủy, ống hút tre, rồi dần mở rộng.

4. Đối tượng khách hàng phù hợp tại Việt Nam
Xu hướng tiêu dùng xanh không phù hợp với mọi nhóm khách hàng tại Việt Nam do khác biệt về thu nhập, nhận thức và thói quen. Các đối tượng tiềm năng bao gồm:
•   Thế hệ trẻ (Gen Z, Millennials):
o   Đặc điểm: Sinh từ 1997-2012, chiếm khoảng 35% dân số Việt Nam, am hiểu công nghệ, quan tâm đến môi trường (52% Gen Z dành hơn 5 giờ/ngày trên mạng, theo IRTech).
o   Nhu cầu: Sản phẩm thời trang tái chế, thực phẩm hữu cơ, đồ gia dụng tiết kiệm năng lượng.
o   Ví dụ: Họ ủng hộ thương hiệu như Môi Điên (thời trang bền vững) hay ống hút tre.
•   Người có thu nhập trung bình-cao ở thành thị:
o   Đặc điểm: Sống tại Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, có trình độ học vấn cao, sẵn sàng trả thêm cho sản phẩm sạch (80% theo Nielsen Việt Nam).
o   Nhu cầu: Thực phẩm VietGAP, mỹ phẩm thiên nhiên (Herb n’ Spice), đồ gia dụng tái chế.
•   Doanh nghiệp xuất khẩu:
o   Đặc điểm: Nhắm đến thị trường "khó tính" như EU, Mỹ, cần sản phẩm đạt tiêu chuẩn xanh để hưởng ưu đãi thuế.
o   Nhu cầu: Bao bì tái chế, sản phẩm giảm phát thải carbon.
•   Người tiêu dùng có ý thức xã hội:
o   Đặc điểm: Thường là phụ nữ, nhân viên văn phòng, quan tâm đến sức khỏe và môi trường.
o   Nhu cầu: Túi sinh học, hộp bã mía, sản phẩm không hóa chất.

Nhóm chưa phù hợp: Người thu nhập thấp ở nông thôn, ưu tiên giá rẻ hơn tính bền vững, cần thời gian nâng cao nhận thức.

Xu hướng tiêu dùng xanh trên thế giới là cơ hội để Việt Nam học hỏi từ các công ty như IKEA, Tesla, Patagonia, và Unilever. Thành công của họ đến từ tốc độ ứng dụng công nghệ, minh bạch và đáp ứng đúng nhu cầu khách hàng – đúng với câu "cá nhanh nuốt cá chậm". Tại Việt Nam, doanh nghiệp cần đầu tư sản xuất xanh, minh bạch thông tin và nhắm đến các nhóm khách hàng trẻ, thành thị, có ý thức môi trường. Vụ kẹo Kera là bài học cảnh báo: "nhanh" mà không "đúng" sẽ dẫn đến thất bại. Để phát triển bền vững, sự kết hợp giữa chính sách hỗ trợ, doanh nghiệp tiên phong và thay đổi thói quen tiêu dùng là chìa khóa.

Tác giả bài viết: BBT VinaStrategy.com

Tags: tiêu dùng xanh, xu hướng tiêu dùng xanh, Tiêu dùng xanh tại Việt Nam