Cắt giảm thủ tục hành chính, doanh nghiệp được lợi những gì!

Ciệc thực hiện 100% thủ tục hành chính (TTHC) liên quan đến doanh nghiệp trực tuyến trong năm 2025, tác động đến hiệu quả doanh nghiệp (ước tính phần trăm gia tăng hiệu quả), tâm lý thị trường, và bài học từ các quốc gia khác về chuyển đổi số.

1. Phân tích điểm mạnh và hạn chế của việc chuyển đổi số 100% thủ tục hành chính:

Điểm mạnh

1. Tăng cường hiệu quả và minh bạch:
   • Việc thực hiện 100% TTHC trực tuyến giảm thiểu tiếp xúc trực tiếp, hạn chế tham nhũng và tiêu cực trong quy trình hành chính. Số hóa (sử dụng AI, dữ liệu lớn) đảm bảo quy trình minh bạch, dễ theo dõi, đặc biệt trong các lĩnh vực như thành lập doanh nghiệp, thuế, hải quan, và đất đai.
   • Doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí khi nộp hồ sơ, nhận kết quả trực tuyến, thay vì phải di chuyển hoặc chờ đợi tại cơ quan hành chính.
2. Cải thiện môi trường kinh doanh:
   • Mục tiêu cắt giảm 30% chi phí và thời gian tuân thủ TTHC trong năm 2025, tiến tới 50% vào năm 2026, giảm gánh nặng hành chính, đặc biệt cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), vốn chiếm khoảng 97% tổng số doanh nghiệp tại Việt Nam.
   • Cơ chế "một cửa liên thông" và không phụ thuộc địa giới hành chính giúp doanh nghiệp ở các địa phương dễ dàng tiếp cận dịch vụ công, tăng tính cạnh tranh.
3. Thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia:
   • Chỉ đạo này phù hợp với xu hướng chuyển đổi số toàn cầu, giúp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, đặc biệt trong các bảng xếp hạng như Doing Business của Ngân hàng Thế giới.
   • Phân cấp, phân quyền cho các địa phương (theo Quyết định 1015/QĐ-TTg) đẩy nhanh tốc độ xử lý hồ sơ, giảm tải cho cơ quan trung ương.
4. Hỗ trợ kinh tế tư nhân:
   • Chỉ đạo thúc đẩy kinh tế tư nhân, động lực quan trọng của nền kinh tế (đóng góp ~50% GDP). Việc đơn giản hóa TTHC giúp doanh nghiệp tư nhân dễ dàng tiếp cận vốn, đất đai, và các cơ hội đầu tư.

Cũng sẽ có những hạn chế

1. Hạ tầng công nghệ chưa đồng bộ:
   • Hệ thống công nghệ thông tin tại nhiều địa phương, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, còn hạn chế, gây khó khăn trong việc triển khai TTHC trực tuyến đồng bộ.
   • An ninh mạng và bảo mật dữ liệu là thách thức lớn. Nếu không đầu tư đủ vào an toàn thông tin, doanh nghiệp có thể đối mặt với nguy cơ rò rỉ dữ liệu.
2. Khả năng tiếp cận của doanh nghiệp nhỏ:
   • Nhiều doanh nghiệp nhỏ, đặc biệt là hộ kinh doanh cá thể (hơn 5 triệu đơn vị), thiếu kỹ năng và nguồn lực để sử dụng dịch vụ công trực tuyến, dẫn đến nguy cơ bất bình đẳng trong tiếp cận chính sách.
   • Thiếu chương trình đào tạo cụ thể về cách sử dụng nền tảng trực tuyến có thể làm giảm hiệu quả triển khai.
3. Thách thức thực thi:
   • Việc thực thi phụ thuộc vào năng lực của các bộ, ngành, địa phương. Kinh nghiệm trước đây cho thấy một số nơi chậm triển khai hoặc thực hiện không triệt để các yêu cầu cải cách TTHC.
   • Tình trạng "đùn đẩy trách nhiệm" hoặc chậm trễ trong xử lý hồ sơ vẫn có thể xảy ra nếu thiếu cơ chế giám sát chặt chẽ.
4. Chi phí chuyển đổi ban đầu:
   • Doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ (phần mềm, đào tạo nhân viên) để thích nghi với hệ thống trực tuyến, tạo áp lực tài chính ngắn hạn, đặc biệt cho SMEs.

2. Tác động đến hiệu quả doanh nghiệp (ước tính % gia tăng hiệu quả)

Dựa trên thông tin từ báo cáo Chỉ số đánh giá chi phí tuân thủ TTHC 2022 (APCI 2022), chi phí tuân thủ TTHC tại Việt Nam ước tính hơn 120 nghìn tỷ VND/năm, với trung bình 32.2 giờ và 3.8 triệu VND/doanh nghiệp cho mỗi TTHC liên quan đến đất đai. Chỉ đạo của Thủ tướng có thể mang lại các tác động sau:

• Ước tính gia tăng hiệu quả:
  • Năm 2025: Cắt giảm 30% thời gian và chi phí tuân thủ TTHC, tương đương tiết kiệm ~36 nghìn tỷ VND/năm (120 nghìn tỷ x 30%) và ~9.7 giờ/TTHC/doanh nghiệp. Điều này giúp tăng hiệu quả vận hành doanh nghiệp khoảng 15-20%, đặc biệt trong các ngành như bất động sản, xuất nhập khẩu, và sản xuất (do giảm chi phí logistics và hành chính).
  • Năm 2026: Mục tiêu cắt giảm 50% chi phí và thời gian, tương đương tiết kiệm ~60 nghìn tỷ VND/năm và ~16.1 giờ/TTHC/doanh nghiệp. Hiệu quả vận hành có thể tăng thêm 25-30%, nhờ quy trình tự động hóa và tích hợp AI trong xử lý hồ sơ.
• Tác động cụ thể:
  • Doanh nghiệp lớn: Tiết kiệm chi phí vận hành và tăng tốc độ xử lý hợp đồng, dự án, giúp cải thiện dòng tiền và khả năng cạnh tranh quốc tế.
  • Doanh nghiệp SMEs: Giảm chi phí tuân thủ giúp tăng biên lợi nhuận, đặc biệt trong các ngành dịch vụ như spa (liên quan đến dự án chuỗi spa Dương sinh Đông y), nơi chi phí hành chính chiếm tỷ lệ đáng kể.
  • Hộ kinh doanh cá thể: Nếu được hỗ trợ đào tạo, có thể giảm chi phí đăng ký kinh doanh và thuế, tăng khả năng tham gia thị trường chính thức.

3. Tác động đến tâm lý thị trường nói chung

• Tăng niềm tin của doanh nghiệp:
  • Chỉ đạo này gửi tín hiệu mạnh mẽ rằng Chính phủ cam kết cải cách hành chính và hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế toàn cầu cạnh tranh gay gắt. Điều này tạo tâm lý tích cực, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư mở rộng, khởi nghiệp, và tham gia vào các ngành công nghệ cao.
  • Doanh nghiệp nước ngoài sẽ xem Việt Nam là điểm đến hấp dẫn hơn nhờ môi trường kinh doanh minh bạch và hiệu quả, thúc đẩy dòng vốn FDI.
• Khuyến khích đổi mới sáng tạo:
  • Việc thúc đẩy chuyển đổi số trong TTHC tạo động lực cho doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ, như hệ thống quản lý khách hàng (CRM), ứng dụng đặt lịch, hoặc nền tảng số hóa nội bộ, như trong dự án chuỗi spa Dương sinh Đông y.
  • Tâm lý thị trường tích cực hơn khi doanh nghiệp nhận thấy cơ hội cạnh tranh bình đẳng, đặc biệt trong các ngành dịch vụ và công nghệ.
• Tác động đến người tiêu dùng:
  • Doanh nghiệp giảm chi phí hành chính có thể chuyển lợi ích này sang khách hàng thông qua giá cả cạnh tranh hoặc dịch vụ chất lượng cao hơn, kích thích tiêu dùng nội địa.
  • Ví dụ: Trong ngành spa, các chuỗi như Ngọc Dung & Zema có thể tận dụng quy trình TTHC trực tuyến để nhanh chóng mở rộng chi nhánh, giảm chi phí vận hành, từ đó cung cấp dịch vụ giá hợp lý hơn.

4. Bài học từ thế giới về chuyển đổi số trong hoạt động doanh nghiệp

1. Singapore:
   • Singapore triển khai Cổng Dịch vụ Công Quốc gia (OneService) và hệ thống CorpPass, cho phép 100% TTHC doanh nghiệp được thực hiện trực tuyến. Hệ thống tích hợp blockchain và AI để đảm bảo bảo mật và tự động hóa.
   • Giảm 70% thời gian xử lý TTHC (từ 5-7 ngày xuống 1-2 ngày) và tiết kiệm 60% chi phí tuân thủ. Doanh nghiệp tăng năng suất ~25% nhờ giảm thời gian chờ đợi và chi phí hành chính.
   • Singapore đầu tư mạnh vào hạ tầng số (5G, cloud) và đào tạo kỹ năng số cho doanh nghiệp là yếu tố then chốt. Việt Nam cần tăng cường hạ tầng công nghệ và chương trình đào tạo để đảm bảo SMEs có thể tiếp cận dịch vụ trực tuyến.
2. Estonia:
   • Estonia là quốc gia tiên phong với hệ thống e-Government, nơi 99% dịch vụ công được số hóa, sử dụng nền tảng X-Road để kết nối dữ liệu giữa các cơ quan. Doanh nghiệp đăng ký thành lập trực tuyến chỉ trong 15 phút.
   • Tiết kiệm ~2% GDP mỗi năm nhờ số hóa TTHC. Doanh nghiệp tăng hiệu quả vận hành ~30-40% nhờ quy trình tự động và minh bạch. Hệ thống e-Residency thu hút hàng nghìn doanh nghiệp quốc tế.
   • Tích hợp dữ liệu liên ngành và bảo mật mạnh mẽ (sử dụng blockchain) là yếu tố quan trọng. Việt Nam có thể học cách xây dựng nền tảng dữ liệu quốc gia thống nhất để hỗ trợ TTHC trực tuyến.
3. Hàn Quốc:
   • Hàn Quốc triển khai hệ thống KONEPS (Korea Online E-Procurement System) cho đấu thầu công và TTHC doanh nghiệp. Hệ thống này tích hợp AI để phân tích hồ sơ và giảm thiểu sai sót.
   • Giảm 80% chi phí đấu thầu và 50% thời gian xử lý TTHC. Doanh nghiệp SMEs tăng năng suất ~20% nhờ tiếp cận nhanh các cơ hội đấu thầu và chính sách hỗ trợ.
   • Hỗ trợ SMEs thông qua các chương trình đào tạo kỹ năng số và cung cấp công cụ miễn phí (như ứng dụng quản lý TTHC) là yếu tố then chốt để đảm bảo bình đẳng trong chuyển đổi số.

Tác động đến hiệu quả

• Tăng năng suất: Các quốc gia như Singapore và Estonia ghi nhận tăng năng suất doanh nghiệp từ 20-40% nhờ giảm chi phí và thời gian tuân thủ TTHC.
• Thu hút đầu tư: Minh bạch hóa và số hóa TTHC giúp các quốc gia này thu hút FDI tăng 10-15% mỗi năm, đặc biệt trong các ngành công nghệ và dịch vụ.
• Khuyến khích khởi nghiệp: Quy trình đăng ký doanh nghiệp trực tuyến nhanh chóng (như ở Estonia) giúp tăng số lượng startup 20-30% mỗi năm, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ.

Áp dụng cho Việt Nam

• Việt Nam có thể học từ Singapore và Estonia trong việc xây dựng nền tảng dữ liệu quốc gia thống nhất (tương tự X-Road) để kết nối các bộ, ngành, địa phương.
• Đầu tư vào an ninh mạng và đào tạo kỹ năng số cho SMEs và hộ kinh doanh cá thể là cần thiết để đảm bảo hiệu quả của chỉ đạo Thủ tướng.
• Hợp tác với các công ty công nghệ để phát triển ứng dụng hỗ trợ TTHC trực tuyến, như ứng dụng di động tích hợp AI để tư vấn và xử lý hồ sơ.

Chỉ đạo của Thủ tướng về thực hiện 100% TTHC trực tuyến uớc tính hiệu quả doanh nghiệp tăng 15-20% trong năm 2025 và 25-30% trong năm 2026, đồng thời tạo tâm lý tích cực cho thị trường, khuyến khích đầu tư và đổi mới sáng tạo. Việc đầu tư vào hạ tầng số, bảo mật, và đào tạo là yếu tố then chốt để Việt Nam đạt được hiệu quả tương tự, với tiềm năng tăng năng suất doanh nghiệp 20-40% và thu hút FDI.