Kinh doanh cà phê: Còn có ăn!

Kinh doanh cà phê, cứ nghĩ đến khởi nghiệp là nghĩ đến mở quán cà phê, vì sao vậy? Vì đơn giản, nhanh gọn, dễ kiếm tiền, mau hoàn vốn, vậy có đúng như thế không! và Kinh doanh mô hình quán cà phê nào hiệu quả hiện nay tại Việt Nam và lý do?

Trong bối cảnh thị trường cà phê Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, với văn hóa uống cà phê ăn sâu vào đời sống và sự gia tăng của tầng lớp trung lưu cùng giới trẻ đô thị, một số mô hình quán cà phê đang tỏ ra hiệu quả. Dưới đây là các mô hình nổi bật và lý do chúng thành công:

1. Mô hình quán cà phê mang đi (Takeaway Coffee Shop)
   • Mô hình này phù hợp với nhịp sống nhanh tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM, nơi khách hàng, đặc biệt là nhân viên văn phòng và giới trẻ, cần sự tiện lợi. Giá thành thấp, không cần không gian lớn, và chi phí vận hành tối ưu là những lợi thế lớn.
   • Theo số liệu gần đây, thị trường cà phê Việt Nam chứng kiến sự tăng trưởng của các chuỗi như Phúc Long Coffee & Tea hay Highlands Coffee với các điểm bán nhỏ gọn, tập trung vào dịch vụ mang đi. Sự tiện lợi và tốc độ phục vụ đáp ứng nhu cầu của khách hàng hiện đại.
2. Mô hình quán cà phê kết hợp không gian làm việc (Co-working Coffee Shop)
   • Kết hợp giữa quán cà phê và không gian làm việc chung, mô hình này thu hút freelancer, startup, và sinh viên nhờ cung cấp Wi-Fi tốc độ cao, ổ cắm điện, và không gian yên tĩnh hoặc sáng tạo.
   • Với xu hướng làm việc từ xa tăng mạnh sau đại dịch, các quán như The Coffee House hay Think in a Box đã tận dụng nhu cầu này, tạo ra nguồn doanh thu ổn định từ khách hàng lưu trú lâu dài.
3. Mô hình quán cà phê đặc sản (Specialty Coffee Shop)
   • Tập trung vào chất lượng cà phê cao cấp (như cà phê Arabica từ Đà Lạt hay Robusta từ Buôn Ma Thuột), mô hình này nhắm đến nhóm khách hàng sành uống, sẵn sàng trả giá cao để trải nghiệm hương vị độc đáo.
   • Sự gia tăng nhận thức về nguồn gốc và chất lượng cà phê tại Việt Nam, cùng với xu hướng toàn cầu về cà phê đặc sản, giúp các quán như Bosga Coffee hay Klinik Kopi nổi bật. Đây cũng là cách để quảng bá cà phê Việt ra quốc tế.
4. Mô hình quán cà phê trải nghiệm (Experiential Coffee Shop)
   • Các quán cà phê kết hợp với hoạt động như workshop pha chế, triển lãm nghệ thuật, hoặc không gian chụp ảnh (concept cafe) đang rất thu hút giới trẻ.
   • Thế hệ Gen Z và Millennials yêu thích những trải nghiệm độc đáo và chia sẻ trên mạng xã hội. Ví dụ, các quán như Cộng Cà Phê với phong cách hoài cổ hay những quán phong cách tối giản (minimalist) đã tận dụng tốt xu hướng này.
5. Mô hình quán cà phê bền vững (Sustainable Coffee Shop)
   • Sử dụng nguyên liệu thân thiện môi trường, giảm thiểu nhựa, và hỗ trợ nông dân địa phương, mô hình này đang dần được ưa chuộng bởi những khách hàng quan tâm đến môi trường.
   • Ý thức về bền vững ngày càng cao tại Việt Nam, đặc biệt ở giới trẻ, kết hợp với áp lực từ các xu hướng quốc tế, khiến các quán như Làng Cà Phê thu hút sự chú ý.

Các mô hình quán cà phê nhỏ và độc đáo thành công trên thế giới

Quốc tế có nhiều mô hình quán cà phê nhỏ nhưng độc đáo đã đạt được thành công nhờ sự sáng tạo và khả năng đáp ứng nhu cầu cụ thể của khách hàng. Dưới đây là một số ví dụ:

1. Cat Cafés (Nhật Bản)
   • Kết hợp quán cà phê với không gian nuôi mèo, nơi khách hàng có thể vừa uống cà phê vừa chơi với mèo.
   • Thành công: Bắt đầu từ Tokyo, mô hình này lan rộng khắp thế giới (Mỹ, Hàn Quốc, châu Âu). Ví dụ, Cat Café Neko no Niwa ở Singapore đã trở thành điểm đến nổi tiếng.
   • Yếu tố chính: Trải nghiệm thư giãn độc đáo, phù hợp với người yêu thú cưng nhưng không có điều kiện nuôi tại nhà.
2. Bicycle Coffee Shops (Đan Mạch, Hà Lan)
   • Quán cà phê di động trên xe đạp, phục vụ cà phê tại các công viên, sự kiện, hoặc khu vực đông người.
   • Thành công: Wheelys Café, một startup từ Thụy Điển, đã mở rộng sang nhiều nước nhờ mô hình linh hoạt và thân thiện môi trường.
   • Yếu tố chính: Tính di động, chi phí thấp, và phù hợp với xu hướng sống xanh.
3. Micro Coffee Shops (Anh, Mỹ)
   • Quán cà phê siêu nhỏ (dưới 10m²), tập trung vào chất lượng cà phê và dịch vụ nhanh chóng, thường đặt ở các góc phố hoặc trong ga tàu.
   • Thành công: Department of Coffee and Social Affairs (London) hay Blue Bottle Coffee (Mỹ) với các "kiosk" nhỏ đã tạo dựng danh tiếng.
   • Yếu tố chính: Vị trí chiến lược và sự tối giản trong vận hành, tập trung vào trải nghiệm cà phê tinh tế.
4. Bookstore Coffee Shops (Pháp, Mỹ)
   • Kết hợp quán cà phê với hiệu sách, tạo không gian đọc sách yên bình.
   • Thành công: Shakespeare and Company Café (Paris) hay The Bookworm (San Francisco) thu hút khách yêu văn học.
   • Yếu tố chính: Kết hợp văn hóa đọc sách với cà phê, nhắm đúng đối tượng khách hàng trí thức.
5. Pay-What-You-Want Coffee Shops (Úc, Đức)
   • Khách hàng tự quyết định số tiền họ muốn trả cho ly cà phê, dựa trên giá trị họ cảm nhận.
   • Thành công: Lentil As Anything (Melbourne) hay Kaffee Karstadt (Berlin) đã xây dựng cộng đồng khách hàng trung thành.
   • Yếu tố chính: Tính nhân văn, tạo sự gắn kết cộng đồng, và dựa vào lòng tin của khách hàng.

Yếu tố chính dẫn đến thành công của các mô hình kinh doanh cà phê:

Dù ở Việt Nam hay quốc tế, các mô hình quán cà phê thành công đều có những yếu tố cốt lõi sau:

1. Đáp ứng nhu cầu cụ thể của khách hàng: Mỗi mô hình nhắm đến một nhóm đối tượng rõ ràng (người bận rộn, người yêu thú cưng, người thích trải nghiệm), từ đó tối ưu hóa trải nghiệm.
2. Sự độc đáo và khác biệt: Tạo ra điểm nhấn mà các đối thủ cạnh tranh không có, từ concept, không gian, đến sản phẩm.
3. Vị trí và tiện lợi: Đặt quán ở nơi dễ tiếp cận hoặc mang dịch vụ đến gần khách hàng (như mô hình di động).
4. Chất lượng sản phẩm: Cà phê ngon, nguyên liệu tốt luôn là nền tảng giữ chân khách hàng.
5. Truyền thông và thương hiệu: Tận dụng mạng xã hội, câu chuyện thương hiệu (storytelling), và sự lan tỏa từ khách hàng để xây dựng danh tiếng.

Dựa trên xu hướng hiện nay và bài học quốc tế, các mô hình như quán cà phê mang đi, kết hợp không gian làm việc, hoặc cà phê đặc sản có tiềm năng lớn tại Việt Nam. Tuy nhiên, để nổi bật, cần thêm yếu tố sáng tạo như kết hợp văn hóa địa phương (ví dụ: cà phê phin truyền thống với không gian hiện đại) hoặc thử nghiệm các mô hình bền vững, di động. Quan trọng nhất, hiểu rõ khách hàng mục tiêu và xây dựng trải nghiệm đáng nhớ sẽ là chìa khóa thành công.