Đánh giá động thái TQ dừng bán Tiktok tại Mỹ

Theo bài viết trên The Information, TikTok Shop đã đạt doanh thu khoảng 1 tỷ USD mỗi tháng tại Mỹ kể từ tháng 7.2024. Riêng trong ngày Black Friday, nền tảng này ghi nhận doanh thu 100 triệu USD, gấp ba lần so với cùng kỳ năm 2023.

"Chúng tôi đã tham gia TikTok Shop ngay từ đầu và nhận thấy doanh số tăng trưởng đều đặn qua từng tháng," Max Benator, CEO của Orca, một đối tác của TikTok Shop, chia sẻ. "Những con số này thực sự rất ấn tượng." Nhưng cuộc chiến thương mại hai quốc gia sẽ làm ảnh hưởng lớn đến nền tảng này tại Mỹ.

Trung Quốc quyết định dừng bán TikTok tại Mỹ: Tại sao?

Trung Quốc đã từ chối phê duyệt việc bán TikTok tại Mỹ, cụ thể là không đồng ý với kế hoạch tách hoạt động của TikTok tại Mỹ thành một công ty mới do các nhà đầu tư Mỹ sở hữu, bất chấp các cuộc đàm phán giữa chính quyền Trump và ByteDance (công ty mẹ của TikTok).

Trong đó có một số lý do chính dẫn đến quyết định này và dẫn đến tiếp tục làm "đau đầu" các nhà bán hàng vào Mỹ trên nền tảng này:

1. Chính sách thuế quan của chính quyền Trump:
   • Vào ngày 2/4/2025, Trump công bố áp đặt thuế quan 34% lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, nhằm đáp trả các chính sách thương mại của Bắc Kinh. Trung Quốc ngay lập tức phản ứng bằng cách áp thuế tương ứng lên hàng hóa Mỹ. Điều này làm gia tăng căng thẳng thương mại song phương. Và vẫn trong quá trình dằn co giữa Washington và Bắc Kinh.
   • Theo các nguồn tin, ByteDance đã sẵn sàng ký kết một thỏa thuận với Nhà Trắng vào ngày 3/4/2025, nhưng sau khi Trump áp đặt thuế quan, chính quyền Trung Quốc yêu cầu ByteDance trì hoãn, liên kết vấn đề TikTok với các cuộc đàm phán thương mại rộng hơn.
   • Bắc Kinh dường như coi TikTok là một "con bài" chiến lược trong cuộc chiến thương mại với Mỹ, thay vì chỉ là vấn đề an ninh quốc gia như phía Mỹ lập luận, việc chính trị hóa kinh doanh sẽ bị ảnh hưởng lớn đến tình hình kinh doanh Tiktok tại Mỹ, làm ảnh hưởng đến các nhà bán hàng.
2. Kiểm soát công nghệ và lợi ích chiến lược:
   • Trung Quốc xem thuật toán đề xuất của TikTok là tài sản công nghệ quan trọng, thuộc danh sách kiểm soát xuất khẩu từ năm 2020. Việc bán TikTok cho Mỹ có thể đồng nghĩa với việc chuyển giao công nghệ nhạy cảm này, điều mà Bắc Kinh không muốn.
   • Một số nhà phân tích cho rằng Trung Quốc thà để TikTok bị cấm tại Mỹ còn hơn là mất quyền kiểm soát vào tay một công ty Mỹ, vì điều này có thể làm suy yếu vị thế công nghệ toàn cầu của họ (Nguồn tin chưa được kiểm chứng, nhưng cũng có thể hợp lý).
3. Yếu tố chính trị và tự tôn quốc gia:
   • Bắc Kinh coi yêu cầu divestiture (bán tài sản) của Mỹ là "hành vi cướp bóc" và từ chối nhượng bộ trước áp lực từ Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng.
   • Điều này phản ánh lập trường cứng rắn của Trung Quốc trong việc bảo vệ các công ty công nghệ của mình.

Quyết định dừng bán TikTok không chỉ xuất phát từ chính sách thuế quan của Trump mà còn từ chiến lược dài hạn của Trung Quốc trong việc bảo vệ lợi ích công nghệ và đàm phán thương mại. Thuế quan chỉ là "giọt nước tràn ly", làm gián đoạn thỏa thuận đã gần hoàn tất hoặc cũng có thể là tự tôn dân tộc.

Có làm ảnh hưởng đến các nhà bán hàng vào Mỹ qua TikTok!

Việc Trung Quốc từ chối bán TikTok và khả năng ứng dụng này bị cấm tại Mỹ (nếu không đạt được thỏa thuận trước hạn chót mới vào tháng 6/2025) có thể gây ra nhiều hệ lụy cho các nhà bán hàng sử dụng TikTok Shop để tiếp cận thị trường Mỹ:

1. Mất kênh bán hàng quan trọng:
   • TikTok Shop hiện là một trong những nền tảng thương mại điện tử phát triển nhanh nhất tại Mỹ, với 170 triệu người dùng. Nếu TikTok bị cấm, các nhà bán hàng sẽ mất đi một kênh tiếp cận khách hàng tiềm năng lớn, đặc biệt là nhóm Gen Z và Millennials, những người chiếm phần lớn người mua sắm qua livestream.
   • 170 triệu người dùng gần bằng 1/2 dân số Mỹ, đây là thị trường bán hàng rộng lớn, làm ảnh hưởng không nhỏ đến các nhà bán hàng vào Mỹ.
2. Gián đoạn doanh thu:
   • Nhiều nhà bán hàng quốc tế, bao gồm từ Trung Quốc và các nước Đông Nam Á, đã đầu tư mạnh vào TikTok Shop để bán hàng vào Mỹ.
   • Việc cấm TikTok sẽ khiến họ phải tìm kênh thay thế (như Amazon, Instagram, hoặc YouTube), nhưng việc chuyển đổi này đòi hỏi thời gian, chi phí và có thể không đạt hiệu quả tương đương.
   • Việt Nam cũng có nhiều nhà bán hàng vào Mỹ thông qua nền tảng này, do vậy sẽ bị ảnh hưởng không nhỏ đến tình hình kinh doanh.
3. Tăng chi phí quảng cáo và cạnh tranh:
   • Nếu TikTok không còn, các nhà bán hàng sẽ phải cạnh tranh khốc liệt hơn trên các nền tảng khác, đẩy chi phí quảng cáo tăng cao, đặc biệt trong bối cảnh thuế quan mới có thể làm tăng giá hàng hóa nhập vào Mỹ.
   • Việc chuyển đổi mô hình kinh doanh qua 1 nền tảng khác coi như là "làm lại từ đầu" gây khó khăn rất lớn đến tình hình kinh doanh.

Liệu có ảnh hưởng đến nhà bán hàng Việt Nam!

Nhà bán hàng Việt Nam cũng chịu tác động từ tình hình này, dù quy mô có thể nhỏ hơn so với các nhà bán hàng Trung Quốc:

1. Tác động trực tiếp:
   • TikTok Shop đang trở thành kênh bán hàng phổ biến cho các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ, đặc biệt với các sản phẩm như thời trang, thủ công mỹ nghệ, và thực phẩm chế biến.
   • Nếu TikTok bị cấm, các nhà bán hàng này sẽ mất một nền tảng hiệu quả để tiếp cận khách hàng Mỹ.
   • Theo số liệu từ TikTok Shop Việt Nam, doanh thu từ livestream bán hàng sang thị trường quốc tế (bao gồm Mỹ) đã tăng đáng kể trong 2024, với hàng nghìn tiểu thương tham gia. Việc gián đoạn kênh này sẽ ảnh hưởng đến doanh thu xuất khẩu.
2. Tác động gián tiếp từ thuế quan:
   • Mặc dù thuế quan của Trump chủ yếu nhắm vào Trung Quốc, các nhà bán hàng Việt Nam có thể chịu ảnh hưởng dây chuyền nếu chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn hoặc nếu Mỹ áp dụng chính sách bảo hộ rộng hơn với các nước khác trong tương lai.
   • Nhiều hình thức kinh doanh Dropship từ Trung Quốc vào trực tiếp Mỹ sẽ bị ảnh hưởng lớn.
3. Cơ hội tiềm năng:
   • Nếu TikTok bị cấm, các nhà bán hàng Việt Nam có thể tận dụng cơ hội để chuyển sang các nền tảng khác như Shopee (đã có mặt tại Mỹ), Amazon, hoặc thậm chí Xiaohongshu (nếu nền tảng này mở rộng tại Mỹ). Tuy nhiên, điều này đòi hỏi sự thích nghi nhanh chóng.
   • Hoặc đầu tư từ "nền tảng", tự xây hệ sinh thái bán hàng riêng ví dụ trên Shopify chẵn hạn, nền tảng do mình đầu tư và sở hữu, sử dụng các nền tảng như Tiktok, Faceboon Instagram... để kéo traffic về cũng là một cách.

Thử đánh giá các cá nhân/công ty Việt Nam cụ thể bị ảnh hưởng

Hiện tại, không có thông tin công khai chi tiết về từng cá nhân hay công ty Việt Nam cụ thể bị ảnh hưởng bởi quyết định này, vì dữ liệu doanh thu qua TikTok Shop thường được giữ kín. Tuy nhiên, dựa trên xu hướng chung, một số nhóm có thể bị tác động mạnh:

1. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME):
   • Các công ty như Công ty TNHH MTV Thủ công mỹ nghệ Đồng Nai hoặc Công ty CP Dệt may Huế, vốn sử dụng TikTok Shop để bán sản phẩm thủ công và thời trang sang Mỹ, có thể bị gián đoạn doanh thu nếu không nhanh chóng chuyển đổi kênh.
2. Các KOL/KOC Việt Nam:
   • Những cá nhân như Hà Linh (review sản phẩm) hay Phạm Thoại (livestream bán hàng) và nhiều các KOC, KOL nhà bán hàng nhỏ lẻ dùng KOL tại Mỹ để hợp tác với TikTok Shop, quảng bá hàng Việt Nam ra quốc tế. Nếu TikTok bị cấm tại Mỹ, họ sẽ mất đi một phần thu nhập từ thị trường này.
3. Các công ty logistics hỗ trợ TikTok Shop:
   • Các đơn vị như Giao Hàng Nhanh (GHN) hoặc Viettel Post, vốn hợp tác vận chuyển hàng hóa từ Việt Nam sang Mỹ qua TikTok Shop, có thể bị giảm đơn hàng nếu kênh này ngừng hoạt động.

Trung Quốc dừng bán TikTok tại Mỹ phần lớn do chính sách thuế quan của Trump và chiến lược bảo vệ công nghệ của Bắc Kinh. Điều này ảnh hưởng tiêu cực đến các nhà bán hàng quốc tế, bao gồm Việt Nam, bằng cách làm gián đoạn kênh TikTok Shop – một công cụ quan trọng để tiếp cận thị trường Mỹ.
Nhà bán hàng Việt Nam cần chuẩn bị kế hoạch dự phòng, đa dạng hóa kênh bán hàng và tận dụng các nền tảng thay thế để giảm thiểu rủi ro. Trong ngắn hạn, các doanh nghiệp nhỏ và KOL có thể chịu thiệt hại lớn nhất nếu không thích nghi kịp thời. 
Và Việt Nam cần lắm 1 chiến lược bàn hàng bài bản, chuyên nghiệp hơn, tự cứu mình thông qua đa dạng nền tảng bán hàng, cũng như tự chủ xây dựng các kênh do chính mình quản lý, vận hành như Shopify chẵn hạn.