Mỹ áp thuế 104%, rồi sao nữa?

Mỹ áp thuế 104% lên Trung Quốc: Tình hình kinh tế sẽ ra sao sau quyết định này!

Vào ngày 8 tháng 4 năm 2025, Mỹ tuyên bố áp mức thuế 104% lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, đánh dấu một bước leo thang nghiêm trọng trong cuộc chiến thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Động thái này có thể gây ra những tác động sâu rộng đến kinh tế toàn cầu, người tiêu dùng Mỹ, cán cân thương mại, và đặc biệt là các quốc gia như Việt Nam – một trung tâm sản xuất đang nổi trong khu vực Đông Nam Á. Dưới đây là phân tích chi tiết từng khía cạnh.

Tác động đến kinh tế toàn cầu

1. Rối loạn chuỗi cung ứng: Trung Quốc là "công xưởng của thế giới", sản xuất từ hàng tiêu dùng đến linh kiện công nghệ cao. Thuế 104% sẽ làm tăng chi phí nhập khẩu vào Mỹ, buộc các công ty đa quốc gia phải điều chỉnh chuỗi cung ứng, chuyển hướng sản xuất sang các nước khác như Việt Nam, Ấn Độ, hoặc Mexico. Tuy nhiên, quá trình này không diễn ra ngay lập tức và có thể gây gián đoạn trong ngắn hạn.
2. Lạm phát toàn cầu: Giá hàng hóa tăng do thuế quan sẽ lan tỏa ra ngoài Mỹ, đặc biệt với các nước phụ thuộc vào hàng Trung Quốc. Các quốc gia không áp thuế tương tự lên Trung Quốc có thể trở thành điểm trung chuyển, làm phức tạp thêm dòng chảy thương mại.
3. Phản ứng domino: Trung Quốc đã tuyên bố áp thuế trả đũa 34% lên hàng Mỹ và hạn chế xuất khẩu đất hiếm – nguyên liệu quan trọng cho công nghệ. Điều này có thể kéo theo các biện pháp trả đũa từ các nước khác, dẫn đến một cuộc chiến thương mại toàn diện, làm suy giảm tăng trưởng kinh tế thế giới.
4. Liệu Việt Nam và các nước lân cận liệu có hứng các sản phẩm giá rẻ từ Trung Quốc nhằm giải quyết hoàn tồn kho với số lượng lớn tại nước này!

Ảnh hưởng đến người tiêu dùng Mỹ ra sao?

1. Giá cả tăng vọt: Thuế 104% sẽ được các công ty nhập khẩu chuyển phần lớn sang người tiêu dùng Mỹ dưới dạng giá bán cao hơn. Ví dụ, một sản phẩm điện tử giá 100 USD từ Trung Quốc có thể tăng lên 204 USD trước khi cộng thêm các chi phí khác. Các mặt hàng như điện thoại, quần áo, đồ chơi, và đồ gia dụng – vốn chiếm tỷ trọng lớn trong nhập khẩu từ Trung Quốc – sẽ chịu ảnh hưởng nặng.
2. Sức mua giảm: Với lạm phát đã là vấn đề từ sau đại dịch, người tiêu dùng Mỹ có thể cắt giảm chi tiêu, đặc biệt với các mặt hàng không thiết yếu. Điều này làm giảm nhu cầu tiêu dùng, ảnh hưởng đến các nhà bán lẻ như Walmart hay Amazon.
3. Chuyển hướng mua sắm: Một số người tiêu dùng có thể tìm kiếm sản phẩm nội địa hoặc từ các nước khác, nhưng nguồn cung thay thế chưa đủ để đáp ứng ngay lập tức, dẫn đến tình trạng khan hiếm tạm thời.

Ảnh hưởng đến cán cân thương mại toàn cầu hay không?

1. Thay đổi dòng chảy thương mại: Mỹ nhập khoảng 400-500 tỷ USD hàng hóa từ Trung Quốc mỗi năm (theo số liệu gần đây). Thuế 104% sẽ làm giảm đáng kể kim ngạch này, chuyển hướng nhập khẩu sang các nước khác. Điều này có thể cải thiện cán cân thương mại Mỹ-Trung, nhưng tổng thâm hụt thương mại của Mỹ không giảm nhiều nếu nhập khẩu từ các quốc gia khác tăng lên.
2. Tăng trưởng thương mại khu vực: Các nước ASEAN (như Việt Nam), Ấn Độ, và Mexico có thể hưởng lợi từ sự dịch chuyển này. Tuy nhiên, nếu Mỹ mở rộng thuế quan sang các nước có thặng dư thương mại lớn (như Việt Nam với mức 46% hiện tại), tác động tích cực sẽ bị hạn chế.
3. Biến động tỷ giá: Trung Quốc có thể phá giá đồng nhân dân tệ để bù đắp chi phí thuế quan, làm hàng hóa Trung Quốc rẻ hơn trên thị trường toàn cầu (ngoài Mỹ). Điều này khiến đồng USD tăng giá, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh xuất khẩu của Mỹ.

Và Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng ra sao?

1. Cơ hội ngắn hạn: Việt Nam đã hưởng lợi từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung giai đoạn 2018-2019, với xuất khẩu sang Mỹ tăng mạnh (đạt 142 tỷ USD năm 2024). Thuế 104% lên Trung Quốc có thể tiếp tục thúc đẩy các công ty chuyển sản xuất sang Việt Nam, đặc biệt trong các ngành như dệt may, điện tử, và đồ gỗ.
2. Nguy cơ bị Mỹ nhắm đến: Với thặng dư thương mại 123 tỷ USD với Mỹ (2024), Việt Nam đang đối mặt với thuế 46% từ Mỹ. Nếu Mỹ nghi ngờ Việt Nam là điểm trung chuyển hàng Trung Quốc (transshipment), thuế quan có thể tăng cao hơn, làm giảm lợi thế cạnh tranh.
3. Áp lực từ Trung Quốc: Trung Quốc có thể đẩy mạnh xuất khẩu sang Việt Nam để tiêu thụ hàng tồn hoặc sử dụng Việt Nam làm “cửa hậu” vào Mỹ. Điều này dẫn đến nguy cơ hàng Trung Quốc giá rẻ tràn vào, cạnh tranh trực tiếp với sản phẩm nội địa.

Liệu hàng Trung Quốc có tràn qua Việt Nam với giá rẻ để thu hồi vốn từ các nhà máy của nước này?

1. Khả năng xảy ra: Có. Nếu không bán được vào Mỹ, các công ty Trung Quốc có thể giảm giá để xả hàng sang các nước láng giềng như Việt Nam, vốn có biên giới đường bộ dài với Trung Quốc và nhu cầu tiêu dùng lớn. Các mặt hàng tiêu dùng như quần áo, đồ gia dụng, hoặc nguyên liệu thô (thép, nhựa) có thể được bán phá giá.
2. Hệ quả:
   • Người tiêu dùng Việt Nam: Hưởng lợi từ giá rẻ trong ngắn hạn, nhưng có thể đối mặt với hàng kém chất lượng.
   • Doanh nghiệp nội địa: Các nhà sản xuất Việt Nam trong cùng ngành sẽ bị cạnh tranh khốc liệt, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ không đủ sức đấu về giá.
3. Kiểm soát nhập khẩu: Việt Nam cần siết chặt quản lý biên giới và áp dụng các biện pháp chống bán phá giá để bảo vệ thị trường nội địa.

Các nhà sản xuất Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng rất lớn!

1. Ngành xuất khẩu sang Mỹ: Các nhà sản xuất dệt may, giày dép, đồ gỗ, và điện tử (như Nike, Wayfair) vốn phụ thuộc vào thị trường Mỹ sẽ chịu áp lực từ thuế 46% hiện tại. Nếu thuế tăng cao hơn do nghi ngờ trung chuyển, chi phí sẽ tăng, lợi nhuận giảm, và đơn hàng có thể bị hủy.
2. Ngành phụ thuộc nguyên liệu Trung Quốc: Việt Nam nhập khoảng 1/3 nguyên liệu từ Trung Quốc (đặc biệt là điện tử và dệt may). Nếu Trung Quốc phá giá hàng hóa hoặc hạn chế xuất khẩu nguyên liệu trả đũa Mỹ, các nhà sản xuất Việt Nam sẽ đối mặt với chi phí biến động hoặc thiếu hụt nguồn cung.
3. Cạnh tranh nội địa: Hàng Trung Quốc giá rẻ tràn vào sẽ đe dọa các ngành sản xuất tiêu dùng nội địa như thực phẩm, đồ gia dụng, và hàng thủ công.

Lối đi nào cho kinh tế Việt Nam trong những năm sắp tới, liệu đây có là cơ hội?

1. Đa dạng hóa thị trường: Giảm phụ thuộc vào Mỹ bằng cách đẩy mạnh xuất khẩu sang EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, và ASEAN – các khu vực Việt Nam đã có hiệp định thương mại tự do (FTA) như EVFTA, CPTPP.
2. Nâng cao giá trị gia tăng: Đầu tư vào công nghệ và sản xuất nội địa để giảm phụ thuộc vào nguyên liệu Trung Quốc, đồng thời đáp ứng tiêu chuẩn cao của thị trường Mỹ và EU.
3. Đàm phán với Mỹ: Tăng cường đối thoại để tránh bị áp thuế cao hơn, đồng thời chứng minh Việt Nam không phải điểm trung chuyển hàng Trung Quốc (thông qua chứng nhận xuất xứ chặt chẽ).
4. Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ: Chính phủ cần hỗ trợ vốn, công nghệ, và logistics để các doanh nghiệp nội địa cạnh tranh với hàng Trung Quốc giá rẻ.
5. Phát triển bền vững: Tận dụng xu hướng “xanh hóa” toàn cầu, đầu tư vào năng lượng tái tạo và sản phẩm thân thiện môi trường để thu hút đầu tư từ các nước phát triển.

Những nhóm ngành nào sẽ bị tác động trực tiếp tại Việt Nam?

1. Dệt may và giày dép: Xuất khẩu lớn sang Mỹ (chiếm 40-50% tổng kim ngạch), chịu ảnh hưởng từ thuế 46% và nguy cơ cạnh tranh với hàng Trung Quốc giá rẻ.
2. Điện tử: Phụ thuộc nguyên liệu Trung Quốc và xuất khẩu sang Mỹ (Samsung, LG tại Việt Nam), đối mặt với gián đoạn chuỗi cung ứng.
3. Đồ gỗ và nội thất: Thị trường Mỹ chiếm tỷ trọng lớn, dễ bị ảnh hưởng bởi thuế quan và giảm đơn hàng.
4. Nông sản, thủy sản: Dù ít liên quan trực tiếp đến Trung Quốc, nhưng biến động thương mại toàn cầu có thể ảnh hưởng đến giá cả và nhu cầu.

• Mức thuế không tưởng 104% của Mỹ lên Trung Quốc là một “cú sốc” lớn, làm thay đổi cán cân thương mại toàn cầu và đẩy kinh tế thế giới vào tình trạng bất ổn. Người tiêu dùng Mỹ sẽ chịu giá cao hơn, Việt Nam vừa có cơ hội vừa đối mặt rủi ro lớn từ cả Mỹ và Trung Quốc.

• Để vượt qua, Việt Nam cần chiến lược linh hoạt, tận dụng lợi thế địa lý và thương mại, đồng thời bảo vệ thị trường nội địa trước làn sóng hàng giá rẻ từ Trung Quốc.

• Các ngành xuất khẩu chủ lực cần chuẩn bị cho kịch bản xấu nhất, trong khi chính phủ đóng vai trò quan trọng trong định hướng và hỗ trợ.