Xu hướng kinh doanh ngành Thực phẩm chức năng

Kinh doanh thực phẩm chức năng (TPCN) tại Việt Nam là một lĩnh vực đầy tiềm năng nhờ nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng, tầng lớp trung lưu mở rộng, và nhận thức về lối sống lành mạnh được nâng cao. Tuy nhiên, để thành công, cần chọn mô hình kinh doanh phù hợp với đặc thù thị trường Việt Nam. Thử tham khảo qua các mô hình kinh doanh hiệu quả hiện nay:

1. Mô hình bán lẻ trực tuyến (Online Retail)

• Mô hình này phù hợp vì:
  • Người Việt ngày càng quen với mua sắm qua mạng, đặc biệt trên các sàn TMĐT như Shopee, Lazada, Tiki (doanh số TPCN trên TMĐT đạt khoảng 5 nghìn tỷ đồng từ 11/2023-11/2024, theo Metric).
  • Tiết kiệm chi phí mặt bằng, nhân sự, phù hợp với doanh nghiệp nhỏ hoặc cá nhân khởi nghiệp.
  • Dễ tiếp cận khách hàng trẻ (18-35 tuổi), nhóm chiếm tỷ lệ lớn trong dân số Việt Nam (hơn 50% dưới 35 tuổi).
  • Sử dụng KOL, KOC uy tín giúp thu hút được nhóm khách hàng mục tiêu.
• Thủ thuật thành công:
  • Tận dụng livestream bán hàng trên TikTok, Facebook để tăng tương tác.
  • Chạy quảng cáo nhắm mục tiêu (targeting) theo độ tuổi, giới tính, sở thích (ví dụ: phụ nữ quan tâm làm đẹp, nam giới tập gym).
  • Hợp tác với đơn vị giao hàng nhanh (GHN, GHTK) để tối ưu chi phí và trải nghiệm khách hàng.
• Hiện nay các shop online như Droppii đã thành công với mô hình này, cung cấp hàng trăm sản phẩm TPCN từ nhiều nguồn gốc.

2. Mô hình phân phối đại lý (Agency Distribution)

• Phân phối đại lý phù hợp tại Việt Nam:
  • Phù hợp với doanh nghiệp không muốn đầu tư lớn vào sản xuất mà vẫn tham gia thị trường.
  • Tận dụng mạng lưới bán hàng truyền thống (nhà thuốc, cửa hàng sức khỏe), vốn chiếm hơn 70% kênh phân phối TPCN tại Việt Nam.
  • Người Việt tin tưởng mua TPCN qua giới thiệu cá nhân hoặc kênh quen thuộc.
• Thủ thuật thành công:
  • Chọn nhà sản xuất uy tín, đạt chuẩn GMP (Good Manufacturing Practice), như Mediphar USA hoặc Asia Life.
  • Xây dựng chính sách hoa hồng hấp dẫn cho đại lý (15-35%) để khuyến khích bán hàng.
  • Đào tạo đại lý về sản phẩm để tăng niềm tin khách hàng.

3. Mô hình nhượng quyền (Franchise)

• Nhượng quyền đang trend vì:
  • Phù hợp với thương hiệu lớn muốn mở rộng nhanh chóng tại Việt Nam, nơi chuỗi bán lẻ sức khỏe đang phát triển (Pharmacity, Long Châu).
  • Đảm bảo chất lượng đồng đều và xây dựng uy tín thương hiệu.
• Thủ thuật thành công:
  • Chuẩn hóa quy trình vận hành (SOP) cho các cửa hàng nhượng quyền.
  • Tập trung vào các thành phố lớn (Hà Nội, TP.HCM) trước khi mở rộng ra tỉnh lẻ.
  • Kết hợp bán offline và online để tăng độ phủ.
• Pharmacity áp dụng mô hình này, mở hơn 1.000 cửa hàng TPCN và thuốc.

4. Mô hình kinh doanh đa cấp (Multi-Level Marketing - MLM)

• Phù hợp trong thời gian trước vì:
  • Tận dụng văn hóa tin tưởng qua giới thiệu cá nhân tại Việt Nam.
  • Phù hợp với sản phẩm giá trị cao (collagen, vitamin tổng hợp) nhờ khả năng tiếp thị trực tiếp.
  • Thị trường MLM tại Việt Nam vẫn có dư địa, với hơn 30 công ty hoạt động hợp pháp (theo Bộ Công Thương).
• Thủ thuật thành công:
  • Minh bạch chính sách hoa hồng và sản phẩm để tránh bị gắn mác “đa cấp lừa đảo”.
  • Tập trung vào sản phẩm chất lượng, có giấy chứng nhận từ Bộ Y tế.
  • Xây dựng cộng đồng người bán nhiệt huyết qua đào tạo và sự kiện.
• Amway, Herbalife duy trì doanh số ổn định nhờ mạng lưới MLM.

5. Mô hình gia công và xây dựng thương hiệu riêng (OEM/ODM)

• Nhà máy sản xuất nhiều và thành công vì:
  • Việt Nam có hơn 200 nhà máy đạt chuẩn GMP, tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhỏ gia công sản phẩm với chi phí thấp.
  • Phù hợp với doanh nghiệp muốn tạo dấu ấn riêng, nhắm đến phân khúc cao cấp hoặc xuất khẩu.
• Thủ thuật thành công:
  • Hợp tác với nhà máy uy tín (Mediphar USA, Đắk Tín) để đảm bảo chất lượng.
  • Tập trung vào sản phẩm thiên nhiên (sâm Ngọc Linh, yến sào) để tận dụng lợi thế nguyên liệu Việt Nam.
  • Đầu tư bao bì, marketing để xây dựng thương hiệu.
• Doppelherz Việt Nam gia công và phát triển sản phẩm phù hợp thị hiếu địa phương.

Xu hướng thực phẩm chức năng trên thế giới trong tương lai

Thị trường TPCN toàn cầu đang tăng trưởng mạnh mẽ, dự kiến đạt 584,25 tỷ USD vào năm 2030 với CAGR 8,5% (Exactitude Consultancy).

1. Cá nhân hóa sản phẩm (Personalized Nutrition)

• Người tiêu dùng muốn TPCN được thiết kế riêng dựa trên tuổi tác, lối sống, di truyền (thị trường cá nhân hóa dự kiến đạt 49,02 tỷ USD vào 2027, Grand View Research).
• Công nghệ AI và xét nghiệm DNA hỗ trợ tạo sản phẩm phù hợp từng cá nhân.

2. Sản phẩm thiên nhiên và hữu cơ (Natural & Organic)

• Nhu cầu về sản phẩm “clean label” (nhãn sạch), không GMO, không chất bảo quản tăng mạnh, đặc biệt tại châu Âu và Bắc Mỹ.
• Thảo dược (turmeric, ashwagandha) và nguyên liệu địa phương được ưa chuộng.
• Việt Nam có thể tận dụng sâm Ngọc Linh, atiso để cạnh tranh.

3. TPCN hỗ trợ sức khỏe tinh thần (Mental Wellness)

• Xu hướng tiêu dùng:
  • Stress, lo âu gia tăng khiến TPCN bổ sung omega-3, vitamin B6, hoặc thảo dược như oải hương trở nên phổ biến.
  • Thị trường này dự kiến tăng trưởng 10% mỗi năm đến 2030 (Mordor Intelligence).
• Các sản phẩm như “Calm” (Mỹ) đang dẫn đầu phân khúc này.

4. Bền vững và thân thiện môi trường (Sustainability)

• Xu hướng xanh tại Việt Nam phù hợp với giới trẻ ngày nay:
  • Người tiêu dùng ưu tiên sản phẩm có bao bì tái chế, quy trình sản xuất ít carbon.
  • Các thương hiệu lớn như Danone, PepsiCo đang cam kết giảm tác động môi trường.
• TPCN từ thực vật (plant-based) thay thế nguồn động vật đang tăng trưởng nhanh.

5. Tích hợp công nghệ (Tech-Enhanced Products)

• Xu hướng:
  • TPCN kết hợp wearable devices (đồng hồ thông minh) để theo dõi sức khỏe và đề xuất liều lượng.
  • Ứng dụng blockchain đảm bảo minh bạch nguồn gốc sản phẩm.
• Abbott hợp tác với công nghệ theo dõi glucose để tối ưu sản phẩm dinh dưỡng.

• Tại Việt Nam: Mô hình bán lẻ trực tuyến và phân phối đại lý là lựa chọn tối ưu cho doanh nghiệp nhỏ, trong khi nhượng quyền, đa cấp, và gia công phù hợp với doanh nghiệp lớn hoặc có chiến lược dài hạn. Tận dụng lợi thế nguyên liệu thiên nhiên và công nghệ là chìa khóa để cạnh tranh.
• Trên thế giới: Xu hướng cá nhân hóa, thiên nhiên, sức khỏe tinh thần, bền vững, và công nghệ sẽ định hình tương lai TPCN. Việt Nam có thể học hỏi để xuất khẩu hoặc phát triển sản phẩm nội địa phù hợp xu thế toàn cầu.

Doanh nghiệp Việt cần kết hợp mô hình phù hợp với chiến lược bắt kịp xu hướng để không chỉ thành công trong nước mà còn vươn ra thị trường quốc tế.