Tiểu sử tỷ phú Lý Gia Thành và những quyết định khôn ngoan

Tiểu sử Tỷ phú Lý Gia Thành

Lý Gia Thành (Li Ka-shing), sinh ngày 29 tháng 7 năm 1928 tại Triều Châu, Quảng Đông, Trung Quốc, là một trong những doanh nhân nổi tiếng và giàu có nhất châu Á. Ông được mệnh danh là "Siêu nhân" của nền kinh tế Hồng Kông nhờ khả năng kinh doanh xuất sắc và tầm nhìn chiến lược. Từ một cậu bé nghèo khó, ông đã xây dựng nên một đế chế kinh doanh khổng lồ trải dài trên hơn 50 quốc gia, với các lĩnh vực đa dạng như bất động sản, cảng biển, viễn thông, bán lẻ, năng lượng và công nghệ.

• Khởi đầu gian khó: Năm 1940, gia đình Lý Gia Thành chạy trốn chiến tranh sang Hồng Kông. Sau khi cha qua đời vì bệnh lao, ông buộc phải nghỉ học ở tuổi 15 và làm việc trong một xưởng sản xuất nhựa để nuôi gia đình. Từ đây, ông học được tinh thần kỷ luật và sự kiên trì.
• Xây dựng sự nghiệp: Năm 1950, ở tuổi 22, ông thành lập công ty Cheung Kong Industries, ban đầu sản xuất hoa nhựa. Nhờ nắm bắt nhu cầu thị trường, công ty nhanh chóng phát triển. Sau đó, ông chuyển hướng sang bất động sản vào những năm 1960, tận dụng thời điểm thị trường Hồng Kông suy thoái để mua đất giá rẻ, đặt nền móng cho đế chế Cheung Kong (nay là CK Asset Holdings).
• Đế chế toàn cầu: Qua các thương vụ mua bán và sáp nhập, ông mở rộng sang nhiều lĩnh vực khác thông qua CK Hutchison Holdings, công ty mẹ quản lý các hoạt động cảng biển, viễn thông (như Three ở châu Âu), bán lẻ (Watsons), và cơ sở hạ tầng. Tính đến năm 2025, tài sản của ông ước tính khoảng 30 tỷ USD, theo Bloomberg Billionaires Index.

Lý Gia Thành nghỉ hưu chính thức vào năm 2018, giao lại quyền điều hành cho con trai cả Lý Trạch Cự (Victor Li), nhưng vẫn giữ vai trò cố vấn và ảnh hưởng lớn đến chiến lược của tập đoàn.

Những quyết định kinh điển mang tính đột phá và quyết liệt trong kinh doanh của ông, mang tính khôn ngoan, linh hoạt

Lý Gia Thành nổi tiếng với khả năng nhìn xa trông rộng và đưa ra những quyết định táo bạo, thay đổi cục diện kinh doanh. Dưới đây là một số quyết định tiêu biểu:

1. Chuyển từ sản xuất nhựa sang bất động sản (1960s)
   • Sau thành công với ngành nhựa, Lý Gia Thành nhận thấy tiềm năng của bất động sản tại Hồng Kông trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng.
   • Ông tận dụng khủng hoảng kinh tế và bất ổn chính trị tại Hồng Kông để quyết định mua đất giá rẻ, đặc biệt sau các cuộc bạo động năm 1967. Khi thị trường phục hồi, giá trị tài sản tăng vọt, giúp Cheung Kong trở thành một trong những tập đoàn bất động sản lớn nhất Hồng Kông.
   • Quyết định này biến ông thành "ông trùm bất động sản", với thời điểm đỉnh cao, cứ 7 ngôi nhà ở Hồng Kông thì có 1 do công ty của ông xây dựng.
2. Mua Hutchison Whampoa (1979)
   • Hutchison Whampoa, một công ty thuộc địa Anh tại Hồng Kông, gặp khó khăn tài chính vào cuối thập niên 1970.
   • Lý Gia Thành mua lại 22% cổ phần từ HSBC với giá 639 triệu HKD, một thương vụ gây sốc vì quy mô và sự táo bạo. Ông sau đó tái cấu trúc công ty, mở rộng sang cảng biển, viễn thông và bán lẻ.
   • Đây là bước ngoặt đưa đế chế của ông vươn ra toàn cầu, biến Hutchison Whampoa (nay là CK Hutchison) thành tập đoàn đa quốc gia với doanh thu hàng trăm tỷ USD.
3. Tái cấu trúc và thoái vốn khỏi Trung Quốc đại lục (2010s)
   • Sau khi Trung Quốc thắt chặt kiểm soát kinh tế và chính trị dưới thời Tập Cận Bình, Lý Gia Thành nhận thấy rủi ro gia tăng, nên ông đã quyết liệt tái cấu trúc lại kinh doanh của mình 1 cách lặng lẽ.
   • Ông bán bớt tài sản tại Trung Quốc đại lục (như bất động sản ở Thượng Hải, Bắc Kinh) và đăng ký lại CK Hutchison cùng CK Asset tại Quần đảo Cayman năm 2015. Đồng thời, ông chuyển hướng đầu tư sang châu Âu, mua các công ty viễn thông và cơ sở hạ tầng như Three UK.
   • Quyết định này giúp giảm phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc (hiện chỉ chiếm 12% doanh thu CK Hutchison), bảo vệ tài sản trước biến động chính trị, và củng cố danh tiếng "nhà tiên tri" của ông khi thị trường bất động sản Trung Quốc sụp đổ sau đó.
4. Đầu tư vào công nghệ và năng lượng tái tạo (2020s)
   • Thế giới chuyển dịch sang công nghệ và năng lượng bền vững sau đại dịch COVID-19.
   • Ông rót vốn vào công nghệ sinh học, y tế, và năng lượng tái tạo, đồng thời giảm dần đầu tư vào các ngành truyền thống như cảng biển.
   • Chiến lược này định vị CK Hutchison trong các lĩnh vực tương lai, đảm bảo tăng trưởng dài hạn giữa bối cảnh cạnh tranh địa chính trị và biến đổi khí hậu.

Vì sao tập đoàn CK Hutchison bán 2 cảng tại Panama, nơi đang làm ăn kinh doanh ngon lành?

Vào đầu tháng 3 năm 2025, CK Hutchison Holdings tuyên bố bán 90% cổ phần tại Công ty Cảng Panama – đơn vị vận hành hai cảng Balboa và Cristobal ở hai đầu kênh đào Panama – cho một liên doanh do BlackRock (Mỹ) dẫn đầu, với giá trị thương vụ ước tính 19-22,8 tỷ USD. Quyết định này gây tranh cãi và bị trì hoãn, nhưng có nhiều lý do kinh tế và địa chính trị dẫn đến động thái này:

1. Lý do kinh tế
   • Giảm đóng góp lợi nhuận: Mặc dù cảng Panama mang lại doanh thu đáng kể, mảng kinh doanh cảng biển chỉ đóng góp khoảng 1% lợi nhuận của CK Hutchison vào năm 2024, do cạnh tranh gia tăng và chi phí vận hành cao.
   • Tối ưu hóa danh mục đầu tư: Thương vụ mang về 19 tỷ USD tiền mặt, giúp tập đoàn thanh khoản mạnh mẽ để đầu tư vào các lĩnh vực tăng trưởng cao như công nghệ, y tế, và năng lượng tái tạo – đúng với chiến lược dài hạn của Lý Gia Thành.
   • Giá bán hấp dẫn: Định giá 22,8 tỷ USD cho 43 cảng trên 23 quốc gia (bao gồm Panama) được xem là mức giá tốt, gần bằng giá trị thị trường của CK Hutchison trước thương vụ, cho thấy đây là cơ hội thoái vốn lý tưởng.
2. Áp lực địa chính trị từ Mỹ
   • Chính sách của Trump: Sau khi nhậm chức vào năm 2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố muốn "giành lại" ảnh hưởng tại kênh đào Panama, coi các cảng do CK Hutchison vận hành là mối đe dọa an ninh vì liên quan đến một công ty Hồng Kông (mà Mỹ xem là chịu ảnh hưởng của Trung Quốc). Áp lực từ Washington khiến việc duy trì tài sản này trở nên rủi ro.
   • Chiến thắng biểu tượng: Mỹ ủng hộ thương vụ như một cách mở rộng ảnh hưởng tại tuyến đường thủy chiến lược, nơi xử lý 4% thương mại toàn cầu và 40% lưu lượng container của Mỹ.
3. Phản ứng từ Trung Quốc
   • Sự phẫn nộ của Bắc Kinh: Trung Quốc coi đây là "hành vi phản bội", lo ngại Mỹ sẽ chi phối vận tải biển và làm tổn hại lợi ích thương mại của họ. Bắc Kinh đã ra lệnh ngừng hợp tác mới với các công ty của Lý Gia Thành và điều tra thương vụ vì lý do an ninh.
   • Giảm phụ thuộc vào Trung Quốc: Tuy nhiên, với chỉ 12% doanh thu từ Trung Quốc đại lục và Hồng Kông, CK Hutchison có thể chịu được áp lực này, đặc biệt khi đã đa dạng hóa sang châu Âu (52% doanh thu năm 2024).
4. Tình hình tại Panama
   • Kiểm toán và nợ: Panama Ports, công ty con của CK Hutchison, bị cáo buộc nợ 300 triệu USD và vi phạm hợp đồng gia hạn năm 2021. Điều này làm dấy lên nguy cơ mất hợp đồng khai thác, thúc đẩy CK Hutchison bán tài sản trước khi giá trị giảm thêm.

Quyết định bán hai cảng tại Panama phản ánh sự kết hợp giữa chiến lược kinh doanh sắc bén của Lý Gia Thành và áp lực địa chính trị từ hai siêu cường Mỹ-Trung. Đây là nước cờ táo bạo nhằm bảo vệ lợi ích dài hạn của CK Hutchison, dù phải đối mặt với rủi ro chính trị và sự chỉ trích gay gắt.
Với lịch sử đưa ra các quyết định đột phá, Lý Gia Thành một lần nữa chứng tỏ khả năng "đi dây" giữa lợi nhuận và chính trị, dù thương vụ này vẫn chưa hoàn tất do các yếu tố phức tạp vào thời điểm tháng 4 năm 2025, cũng như chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc chưa có hồi kết.